ETV Bharat / state

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..! - uttrayan update

વલસાડઃ આ રંગબેરંગી ફિરકીઓ, તલ સાંકળી અને લાડુની મીઠાસ અને કાયપો છે ની ચીચયારી વચ્ચે આપણે સૌ પક્ષીઓ અને વાહનચાલકોની ચિંતા કરીએ છે. ગુજરાત સરકારે તો પક્ષીઓને બચાવવા કરૂણા અભિયાન શરુ કર્યુ છે. આ તમામ જનજાગૃતિના કાર્યક્રમોના કેન્દ્રમાંથી એ વ્યકિત ગાયબ છે જે માંજો બનાવી આપે છે.

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
author img

By

Published : Jan 14, 2020, 3:27 AM IST

Updated : Jan 14, 2020, 4:01 AM IST

પતંગ ચગાવતી વખતે દોરાથી હાથ કે આંગળીઓમાં જરા પણ કાપો પડે તો ચીસ પડી જાય. એક ઉહકારો નીકળી જાય. પંતગ ચગાવવાવાળાની જો આવી હાલત હોય તો જે લોકો માંજો બનાવે છે તેમનું શું? આ સવાલનો જવાબ મેળવવા etv Bharat ની ટીમ પહોંચી હતી એવા વેપારી પાસે જેમની ત્રણ પેઢી આ કામગીરી સાથે સંકળાયેલી છે.

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!

બીજાની પતંગ કાપવા આપણે ધારદાર માંજો પીવડાવીએ છીએ. માંજો બનાવવા માટે કાંચનો ભૂકો અને વિવિધ પ્રકારના કેમિકલનો ઉપયોગ કરાઈ છે. માંજો બનાવતી વખતે કારીગરના હાથમાં કાપા પણ પડી જાય છે. હાથમાં પડી જતા ચીરાઓના દર્દથી આ વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા લોકોને અનેક મુશ્કેલીઓ પડે છે. જમતી વખતે ચમચીઓનો ઉપયોગ કરવો પડે. પરંતુ પહેલાની સરખામણીમાં હાથ કપાઈ જવાનું પ્રમાણ ઘટ્યુ છે. જે ટેકનોલોજીને આભારી છે. કારીગરો હવે વાહનની ટ્યુબનું આવરણ આંગળીઓ પર પહેરાઈ છે. છતાં કેટલીક વાર હાથ અને આંગળીઓ કપાઈ જાય છે. માંજો બનાવતી વખતે પહેલાના સમયમાં સતત ચક્ર ફેરવવું પડતું પરંતુ મોટરનો ઉપયોગ શરુ થતાં કારીગરોને એ તકલીફમાંથી પણ મુક્તિ મળી છે.

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!

પતંગ કાપતી વખતે જેટલી મજા આવતી હોય એટલી જ પીડા માંજો બનાવતી વખતે પણ થાય છે. પરંતુ પાપી પેટ માટે અને પરિવારનું ગુજરાન ચલાવવા માણસ ગમે તેવી તકલીફો અને પીડામાંથી પસાર થવા તૈયાર હોય છે. માંજો પિવડાવવાના ધંધા સાથે સંકળાયેલા લોકો તેનું વાજબી ઉદાહરણ છે.

પતંગ ચગાવતી વખતે દોરાથી હાથ કે આંગળીઓમાં જરા પણ કાપો પડે તો ચીસ પડી જાય. એક ઉહકારો નીકળી જાય. પંતગ ચગાવવાવાળાની જો આવી હાલત હોય તો જે લોકો માંજો બનાવે છે તેમનું શું? આ સવાલનો જવાબ મેળવવા etv Bharat ની ટીમ પહોંચી હતી એવા વેપારી પાસે જેમની ત્રણ પેઢી આ કામગીરી સાથે સંકળાયેલી છે.

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!

બીજાની પતંગ કાપવા આપણે ધારદાર માંજો પીવડાવીએ છીએ. માંજો બનાવવા માટે કાંચનો ભૂકો અને વિવિધ પ્રકારના કેમિકલનો ઉપયોગ કરાઈ છે. માંજો બનાવતી વખતે કારીગરના હાથમાં કાપા પણ પડી જાય છે. હાથમાં પડી જતા ચીરાઓના દર્દથી આ વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા લોકોને અનેક મુશ્કેલીઓ પડે છે. જમતી વખતે ચમચીઓનો ઉપયોગ કરવો પડે. પરંતુ પહેલાની સરખામણીમાં હાથ કપાઈ જવાનું પ્રમાણ ઘટ્યુ છે. જે ટેકનોલોજીને આભારી છે. કારીગરો હવે વાહનની ટ્યુબનું આવરણ આંગળીઓ પર પહેરાઈ છે. છતાં કેટલીક વાર હાથ અને આંગળીઓ કપાઈ જાય છે. માંજો બનાવતી વખતે પહેલાના સમયમાં સતત ચક્ર ફેરવવું પડતું પરંતુ મોટરનો ઉપયોગ શરુ થતાં કારીગરોને એ તકલીફમાંથી પણ મુક્તિ મળી છે.

ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!
ઉત્તરાયણ સ્પેશિયલઃ માંજો, મજા અને મથામણ..!

પતંગ કાપતી વખતે જેટલી મજા આવતી હોય એટલી જ પીડા માંજો બનાવતી વખતે પણ થાય છે. પરંતુ પાપી પેટ માટે અને પરિવારનું ગુજરાન ચલાવવા માણસ ગમે તેવી તકલીફો અને પીડામાંથી પસાર થવા તૈયાર હોય છે. માંજો પિવડાવવાના ધંધા સાથે સંકળાયેલા લોકો તેનું વાજબી ઉદાહરણ છે.

Intro:ગુજરાત માં ઉત્તરાયણ પર્વ એટલે ધાબે ચડીને રંગબેરંગી પતંગો ચગાવવા તલ મમરા ના લાડુ નો લાભ લેવો અને પતંગ કપાતા એ કાપ્યો છે ના અવાજો કરવા અને મોજ માણવી હોય છે પણ શું તમને ખબર છે કે જે દોરી તમે એક દિવસ પકડી ને પતંગ ચગાવો છો એ તમારી આંગળી પતંગ ચગાવતા જ કાપા પાડી નાખતી હોય તો એ પણ વિચારો કે ઉત્તરાયણ પર્વ પૂર્વે જ્યારે આ દોરી ને વિવિધ રસાયણો વડે માંજો પીવડાવી એને પાકી બનાવવા માં આવે એ વ્યક્તિના હાથ ની કેવી હાલત થતી હોય છે ક્યારે વિચાર્યું છે આ તરફ


Body:ઉત્તરાયણ પર્વ ના એક અઠવાડિયા કે 15 દિવસ પહેલા થી અનેક ફરકા ઓ ને માંજો પાવા માટે વીસેસ કાંચ ના ભૂકો કે અન્ય કેમિકલ ના ઉપયોગ વડે તેને પાકો કરવામાં આવે છે સામાન્ય રીતે ઉત્તરાયણ ના ત્રણ દિવસ પતંગ ચગાવતા જ આપણે આંગળી કે આગુઠો માં ચીરા દોરી થી પડી જાય છે ત્યારે માંજો પીવડાવી ને દોરી ને જે વ્યક્તિ પાકો બનાવે છે એ તો આખો દિવસ બિચારો આજ કામગીરી કરતો હોય છે શું એની આંગળી ના ચીરા નહિ થતા હોય ..ઇટીવી ની ટિમ આ અંગે વલસાડ ખાતે છેલ્લા 3 પેઢી થી માત્ર દોરીને માંજો પીવડાવી ને પાકી બનાવતા એવા વ્યક્તિને ત્યાં પોહચી જગદીશ ભાઈ ચુડગર જેઓ છેલ્લા 60 વર્ષ થી આ વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા છે તેમણે જણાવ્યું કે અગાઉના વર્ષો માં જ્યારે સેફટી સાધનો નોહતા ત્યારે પણ દોરીને માજો પાવો એ ખૂબ મેહનત માંગી લેતું હતું અને તે સમયે હાથો માં કાપા પડી જતા હાથ માં કાંચ વાગી જતા તો ઘરના કામ માં મુશ્કેલી થતી જેમ કે ભોજન કરતી વખતે ચમચી વડે ખાવું પડતું અન્ય કામો માં પણ તકલીફ રહેતી પણ હવે તો ટાયર ની ટ્યુબ ને બંને આંગળે ચડાવી કામગીરી કરવામાં આવે છે જેથી આંગળીઓ કાપા પડવાની શક્યતા રહેતી નથી છતાં ક્યારેક તે ખસી જાય તો કપાઈ પણ જાય છે પણ વર્ષ માં એક વાર વ્યવસાય હોય પેટ ભરવા માટે નાનકડા કાપા તો સહન પણ કરવાં પડે તો જ લોકો ને સમય પર ફિરકીઓ આપી શકીએ છીએ


Conclusion:આમ હવે દોરી ને માંજો પીવડાવી ને ફ્રકી બનાવનાર પણ હાઇટેક બન્યા છે સાથે સાથે અગાઉ જેઓ મેન્યુલી કામગીરી કરતા હતા તેઓ આ કામગીરી ને બદલી મોટરો દ્વારા સાથે સેફટી ના સાધનો પણ રાખતા થયા છે ભલે ઇજાઓ થાય પણ તે ઇજાઓ સહન કરી ને પણ ઉત્તરાયણ પર્વ ને ઉજવવા માટે તેઓ તતપર છે આમ અગાઉ ના સમય માં જે મુશ્કેલીઓ પડતી તે વર્તમાન સમય માં ખૂબ ઓછી થઈ રહી છે તેઓ પણ સ્વંય ની સુરક્ષા માટે કટિબદ્ધ છે


બાઈટ _1 જગદીશ ચુડગર (માંજો પીવડાવનાર)

બાઈટ _2 દેવાંગ ચુડગર (સહાયક )

Last Updated : Jan 14, 2020, 4:01 AM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.