ETV Bharat / state

'દીવડા ઝગમગ ઝગમગ થાય': માટીના કોડિયાને પ્રજ્વલિત રાખવા મણીભાઈનું 6 દાયકાથી શ્રમયજ્ઞ - diva special story

સુરતઃ સામાન્ય રીતે દિવાળીનો પર્વ એટલે ફટાકડા અને અવનવો શણગાર. હાલ શણગારમાં ફેન્સી દીવડાઓની બોલબાલા વધી છે અને એ હદે વધી છે કે શણગારમાં ક્યાંક ભારતની વર્ષો જૂની પરંપરાનો ભાગ એવા દીવડાઓ લુપ્ત થવાને આરે આવી પહોંચ્યા છે. આ સાથે જ કોડિયા બનાવવાની કળા પણ ગુમ થઈ રહી છે. આવા સમયે સુરતના ઓલપાડમાં હજીએ આ કળા ક્યાંક જીવંત જોવા મળી રહી છે. મણીભાઈ કહે છે કે જ્યાં સુધી તેમના હાથ પગ ચાલશે ત્યાં સુધી તેઓ માટીના દિવડા બનાવતા રહેશે.

DIVA
author img

By

Published : Oct 17, 2019, 6:25 PM IST

Updated : Oct 17, 2019, 6:36 PM IST

ઓલપાડના મણિભાઈ લાડને તેમના પૂર્વજોએ જન્મથી જ માટીમાંથી વિવિધ વસ્તુઓ બનાવવાની કળા ભેટ સ્વરૂપે આપી છે. મણીભાઈ 14 વર્ષની ઉંમરથી વિભિન્ન પ્રકારના માટીના કોડીયા બનાવે છે. એક દિવસમાં તેઓ 300થી વધુ કોડિયા બનાવતા હોય છે. વળી, આ કોડિયાનું વેચાણ ન કરી તેમણે વર્ષો જૂની ભારતીય પરંપરાને જાળવી રાખી છે. એટલે કે કોડીયાના બદલે નાણાં નહી પરંતુ અનાજ, દિવેલ જેવી વસ્તુઓ સ્વીકારે છે. આસપાસના ગ્રામજનો હજુએ મણિભાઈના કોડીયાથી જ દીવડા પ્રગટાવી દિવાળીના પર્વની ઉજવણી કરે છે.

માટીના કોડીયાની બનાવતા મણિભાઈ...

દિવાળીની આ વર્ષો જૂની પરંપરા જાળવી રાખવામાં પારડી ગામના 74 વર્ષીય મણિભાઈ સફળ રહ્યા છે. આજે પણ તેઓ લોકોને દિવડા ઝગમગાવી દિવાળીના પર્વને વધાવવા આગ્રહ કરે છે. બીજીતરફ કોડિયા બનાવવાની કળા ખૂબ કપરી છે, પોતાના સમાજના નવયુવાનો આ કળાથી દૂર થતા હોવાથી તેઓ ખૂબ જ દુઃખી છે. મણિભાઈનું કહેવુ છે કે યુવાનોને કળામાં કોઈ રસ નથી રહ્યો અને માટીના વાસણ બનાવતા વ્યક્તિને કોઈ કન્યા ન આપતુ હોવાથી આ કળા લુપ્ત થઈ રહી છે.

ઓલપાડના મણિભાઈ લાડને તેમના પૂર્વજોએ જન્મથી જ માટીમાંથી વિવિધ વસ્તુઓ બનાવવાની કળા ભેટ સ્વરૂપે આપી છે. મણીભાઈ 14 વર્ષની ઉંમરથી વિભિન્ન પ્રકારના માટીના કોડીયા બનાવે છે. એક દિવસમાં તેઓ 300થી વધુ કોડિયા બનાવતા હોય છે. વળી, આ કોડિયાનું વેચાણ ન કરી તેમણે વર્ષો જૂની ભારતીય પરંપરાને જાળવી રાખી છે. એટલે કે કોડીયાના બદલે નાણાં નહી પરંતુ અનાજ, દિવેલ જેવી વસ્તુઓ સ્વીકારે છે. આસપાસના ગ્રામજનો હજુએ મણિભાઈના કોડીયાથી જ દીવડા પ્રગટાવી દિવાળીના પર્વની ઉજવણી કરે છે.

માટીના કોડીયાની બનાવતા મણિભાઈ...

દિવાળીની આ વર્ષો જૂની પરંપરા જાળવી રાખવામાં પારડી ગામના 74 વર્ષીય મણિભાઈ સફળ રહ્યા છે. આજે પણ તેઓ લોકોને દિવડા ઝગમગાવી દિવાળીના પર્વને વધાવવા આગ્રહ કરે છે. બીજીતરફ કોડિયા બનાવવાની કળા ખૂબ કપરી છે, પોતાના સમાજના નવયુવાનો આ કળાથી દૂર થતા હોવાથી તેઓ ખૂબ જ દુઃખી છે. મણિભાઈનું કહેવુ છે કે યુવાનોને કળામાં કોઈ રસ નથી રહ્યો અને માટીના વાસણ બનાવતા વ્યક્તિને કોઈ કન્યા ન આપતુ હોવાથી આ કળા લુપ્ત થઈ રહી છે.

Intro:એન્કર-

સુરત ના ઓલપાડ માં દિવાળી ની પ્રાચીન પરંપરા યથાવત,આધુનિક યુગ માં દિવાળી ની ઉજવણી માં ઘણું બધું બદલાયું પરંતુ સુરત ના ઓલપાડ તાલુકા ના ગામડાઓ માં આજે પણ માટી ના કોડિયા બનાવવા નું યથાવત છે કુંભાર દ્વારા હાથે બનાવેલા માટી ના કોડિયા માં જ દીપ પ્રગટાવી લોકો દિવાળી ની ઉજવણી કરે છે




Body:વિઓ-

દિવાળી પર્વ નું પ્રતીક એટલે પાંચ દિવસ લોકો ના ઘરો ની બહાર પ્રગટતા દીવડા,દિવાળી ના પર્વ માં દીવડા નું ખૂબ મહત્વ હોય છે લોકો દિવાળી ના પાંચ દિવસ ઘર આંગણે દીવડાઓ પ્રગટાવી દિવાળી ની રંગેચંગે ઉજવણી કરતા હોય છે ત્યારે દિવાળી પર્વ ના પ્રતીક સમાન માટી ના કોડિયા ની પરંપરા ને ઓલપાડ વાસીઓ એ હજી પણ જાળવી રાખી છે જી હા..સુરત ના ઓલપાડ તાલુકા ના કરંજ ગામે રહેતા મણી ભાઈ લાડ છેલ્લા ૬૦ વર્ષ થી પણ વધુ સમય થી દિવાળી ના પર્વ ને લઈ માટી ના કોડિયા બનાવે છે આમ તો આજ નો યુગ આધુનિક યુગ તરફ વળી ગયો છે ત્યારે આજ ના આધુનિક યુગ માં લોકો ચાઈનીઝ ફેન્સી દીવડાઓ ની ખરીદી કરી દિવાળી ના પર્વ ની ઉજવણી કરતા થઈ ગયા પરંતુ પારડી ગામે રહેતા મણિ ભાઈ લાડ આપણી પ્રાચીન પરંપરા યથાવત રહે તે આશય થી આજે પણ પોતાના ના હાથે બનાવેલા દીવાઓ નું વેચાણ કરી રહ્યા છે અને સદીઓ જૂની આ પરંપરા ને જાળવી રાખવા મક્કમ બન્યા છે

વિઓ-

ઓલપાડ ના મણિ ભાઈ લાડ જન્મ થી લઈ મરણ સુધી અને અવસર થી લઈ ઉજવણી સુધી ની તમામ માટી ની વસ્તુઓ પોતાના હાથ થી બનાવે છે,ત્યારે દિવાળી ના પર્વ ને હવે ગણતરી ના જ દિવસો બાકી રહ્યા છે દિવાળી ના પર્વ ને લઈ મણિ ભાઈ પોતાના હાથે બે પ્રકાર ની માટી,ચૂલા ની રાખોરી, નું મિશ્રણ કરી અલગ અલગ પ્રકાર ના માટી ના કોડિયા બનાવી રહ્યા છે,આખા દિવસ માં મણિ ભાઈ ૩૦૦ થી વધુ માટી ના કોડિયા તૈયાર કરે છે અને સૌથી વધુ મહત્વની વાત તો એ છે કે મણિ ભાઈ સદીઓ જૂની પરંપરા મુજબ જ્યારે પણ દીવડાઓ બીજે ગામ વહેંચવા નીકળે છે ત્યારે મણિ ભાઈ દીવડા ના બદલા માં ગ્રાહકો પાસે થી અનાજ,દિવેલ જેવી વસ્તુઓ લે છે અને લોકો મણિ ભાઈ ના હાથે બનાવેલા માટી ના કોડિયા થી જ દીપ પ્રગટાવી દિવાળી ની ઉજવણી કરે છે,આજ ના યુગ માં માટી ના કોડિયા લુપ્ત થઇ રહ્યા છે ત્યારે આધુનિક યુગ માં પણ લોકો ને માટી ના કોડિયા થી દિવાળી ની ઉજવણી કરવા મળતાં લોકો પણ મણી ભાઈ ની આ કામગીરી થી ખુશ છે

બાઈટ- મણીભાઈ_કોડિયા બનાવનાર કુંભાર
Conclusion:ફાઇનલ વિઓ-

દિવાળી ની વર્ષો જૂની પરંપરા ને જાળવી રાખવા માં ઓલપાડ ના પારડી ગામ ના ૭૪ વર્ષીય મણિ ભાઈ લાડ સફળ રહ્યા છે આજે પણ મણિ ભાઈ જૂની પરંપરા ને જાવળી રાખવા માટે લોકો ને માટી ના દીવડા થી જ દિવાળી ના પર્વ ની ઉજવણી કરવા જ આગ્રહ કરે છે,મહા મહેનત બાદ તૈયાર થતા માટી ના દીવડા આજ ના યુગ માં ગાયબ થતા મણી ભાઈ ને પણ એટલું જ દુઃખ છે ત્યારે મણી ભાઈ આજે પણ લોકો ને આપણી જૂની પરંપરા ને જાળવી રાખવા માટે માટી ના જ દીવડા નો જ ઉપયોગ કરવા લોકો ને આહવાન કરે છે.મણીભાઈ નું કહેવું છે કે અમારા કુંભાર સમાજ માં આ માટીના વાસણો અને દીવડા બનવાની કળા લુપ્ત થતી જાય છે જેનું મુખ્ય કારણ હવે યુવાનો ને આ કળામાં રસ નથી રહ્યો અને બીજું માટીના વાસણો બનાવતા માણસ ને કોઈ છોકરી નથી આપતું જેને લઇને હવે આ કળા લુપ્ત થઇ રહી છે.
Last Updated : Oct 17, 2019, 6:36 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.