મુંબઈ: પંચાયતો ભારતીય લોકશાહીના પાયામાંની એક છે અને તેના પર ભાર મૂકવા માટે દર વર્ષે 24 એપ્રિલે રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. તે બંધારણ (73મો સુધારો) અધિનિયમ, 1992 દ્વારા પંચાયતી રાજના સંસ્થાકીયકરણ સાથે સામાન્ય લોકો માટે સત્તાના વિકેન્દ્રીકરણને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે તે દિવસથી અમલમાં આવ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં ભારતીય સિનેમાએ ઘણીવાર ગ્રામીણ રાજનીતિને પડદા પર દર્શાવી છે અને ઘણી વખત સફળ પણ રહી છે. રાષ્ટ્રીય પંચાયતી રાજ દિવસ નિમિત્તે, ચાલો આપણે એવી ફિલ્મો અને શ્રેણીઓ પર એક નજર કરીએ જેણે આપણા હૃદય પર રાજ કર્યું અને ગ્રામીણ પંચાયતોની વાસ્તવિકતાથી અમને વાકેફ કર્યા હતા.
'સ્વદેશ': આશુતોષ ગોવારિકર દ્વારા દિગ્દર્શિત, 'સ્વદેશ' ગ્રામીણ લેન્ડસ્કેપમાં એક સુંદર વાર્તા કહે છે. શાહરૂખ ખાન આ ફિલ્મમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે, જે તેના વાલી કાવેરી અમ્માને શોધવા માટે નાસાથી પાછો ફરે છે, દેશને તેની કેટલી જરૂર છે તે સમજ્યા પછી તેની માતૃભૂમિમાં પાછા રહેવાનું નક્કી કરે છે. જાતિ પ્રથાથી લઈને ગ્રામીણ ભારતની સમસ્યાઓ સુધી, આ ફિલ્મ દરેક વસ્તુને આવરી લે છે. આ ફિલ્મ આપણને અહેસાસ કરાવે છે કે આપણો દેશ વિશ્વમાં નંબર 1 દેશ બનવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
'ન્યૂટન': આ ફિલ્મ તમને ગ્રામ્ય સ્તરે ચૂંટણી યોજવી કેટલી મુશ્કેલ છે તેની સુંદર સફર પર લઈ જાય છે. મુખ્ય ભૂમિકામાં પંકજ ત્રિપાઠી અને રાજકુમાર રાવ અભિનીત, આ ફિલ્મે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ચૂંટણીની પ્રકૃતિ પર મજબૂત સંદેશ દર્શાવ્યો હતો. આ ફિલ્મ આપણને રાજકારણમાં લાંચના મૂળ પર ચિંતન કરવા માટે પ્રેરિત કરે છે.
પંચાયત: વેબ સિરીઝ 'પંચાયત'એ આપણને દેશના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આપણે જે રીતે જીવીએ છીએ તેના વિશે હસવા, રડવા અને વિચારવાની ક્ષણો આપી છે. વાર્તા જીતુ વિશે છે, એક એમબીએ ઉમેદવાર તેની પ્રવેશ પરીક્ષાની તૈયારી કરી રહ્યો છે, જ્યારે તે મધ્યપ્રદેશના એક જિલ્લામાં પંચાયત કચેરીમાં સચિવ તરીકે કામ કરે છે. જિતેન્દ્ર કુમાર (જીતુ) જે રીતે તેના સાથી સાથીદારો અને ગામના સરપંચ સાથે જોડાય છે તે જોવાની મજા આવે છે, કારણ કે તે પંચાયતની કાર્યવાહીની વાસ્તવિકતા પણ સામે લાવે છે.
'બેન્ડિટ ક્વીન': ફૂલન દેવીની વાસ્તવિક જીવનની વાર્તા સત્તામાં રહેલા લોકોની કાળી બાજુને ઉજાગર કરે છે. ઠાકુર પુરૂષો કે જેઓ પંચાયતના સભ્યો હતા અને લોકોનું રક્ષણ કરવાના હતા, તેમણે એક મહિલા સામે જાતીય દુષ્કર્મ આચર્યું હતું. આ ફિલ્મ તમને હેરાન કરે છે પરંતુ ફૂલન દેવીએ જે હિંમતથી તેનો સામનો કર્યો હતો તે તમને સમાજમાં રહેલી ખરાબીઓ સામે લડવાની પ્રેરણા આપશે.
'કાગજ':અભિનેતા પંકજ ત્રિપાઠીની ફિલ્મ જણાવે છે કે જ્યારે સિસ્ટમ તમને ટેકો આપવા તૈયાર નથી ત્યારે તમારા અસ્તિત્વનો સત્તાવાર પુરાવો મેળવવો કેટલો મુશ્કેલ છે. આ ફિલ્મ વાસ્તવિક જીવનની ઘટના પર આધારિત છે. ભારતીય અમલદારશાહીની ભૂલ અને પારિવારિક ઝઘડાને કારણે, ભરતલાલ બિહારી નામના વ્યક્તિને 19 વર્ષ પછી મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા.
'પીપલી લાઈવ': ગ્રામીણ રાજકારણની સૌથી મોટી સમસ્યા મુખ્ય પ્રવાહના માધ્યમો દ્વારા કવરેજનો અભાવ છે. 'પીપલી લાઈવ' એ ઘટના પર એક વ્યંગ્ય છે જ્યારે એક વ્યક્તિ અણધારી રીતે આત્મહત્યા કરવાનો પ્રયાસ કરે છે અને ભારતીય મીડિયા અને ઉચ્ચ અધિકારીઓનું ધ્યાન દોરે છે. આ ફિલ્મ ચૂંટણી સમયે રાજકારણીઓ ગ્રામીણ રાજકારણનો જે રીતે ઉપયોગ કરે છે તેના પર પ્રકાશ ફેંકે છે. આ વિષયને ઉઠાવવા માટે આમિર ખાનના પ્રોડક્શન્સને દૂરંદેશી માનવામાં આવે છે.
