ન્યૂઝ ડેસ્કઃ શું તમે જાણો છો? રેલવે બજેટ અગાઉ અલગથી રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જે 2017માં સામાન્ય બજેટ સાથે ભળી ગયું છે. 1924થી લઈને 2016 સુધી રેલવે બજેટ કેન્દ્રીય રેલવે પ્રધાન દ્વારા અલગથી રજૂ કરાયું હતું. જો કે, મોદી સરકારે સપ્ટેમ્બર 2016માં રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટ સાથે મર્જ કરવાનું નક્કી કર્યું હતું. આ માટેના પ્રસ્તાવને કેબિનેટ દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. જેમાં 92 વર્ષ જૂની પ્રથાને સમાપ્ત કરવામાં આવી હતી.
પૂર્વ રેલવે પ્રધાન સુરેશ પ્રભુએ 25 ફેબ્રુઆરી, 2016ના રોજ છેલ્લું રેલ બજેટ રજૂ કર્યું હતું. જ્યારે અરુણ જેટલી 1 ફેબ્રુઆરી, 2017ના રોજ સંયુક્ત બજેટ રજૂ કરનાર પ્રથમ નાણાં પ્રધાન બન્યા હતા. 1860થી 1920 સુધી ફક્ત એક જ બજેટ રજૂ કરાયું હતું, પરંતુ બજેટમાં રેલવેનો ભાવ વધ્યો, જેને કારણે 1924માં અલગ રજૂ કરવું જરૂરી બન્યું હતું. વર્ષ 1921માં 10 સભ્યોવાળી એકવર્થ સમિતિની રચના કરવામાં આવી. જેનું નેતૃત્વ બ્રિટીશ ઇકોનોમિસ્ટ સર વિલિયમ મિશેલ એક્વર્થે કર્યું હતું. સમિતિએ રેલ બજેટને સામાન્ય બજેટથી અલગ રાખવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો અને વર્ષ 1924માં આ દરખાસ્તને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
આ પાછળનું કારણ આપ્યું હતું કે, એકલા રેલવેનો દેશના આર્થિક વિકાસમાં 70% ભાગ છે. આ વર્ષમાં સંરક્ષણ, માર્ગ અને પરિવહન, હાઇવે, પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ જેવા ક્ષેત્રોએ ભારતીય રેલવેના ખર્ચને પાછળ છોડી દીધા છે, જેને પગલે રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટમાં ભળી દેવાની માંગ અને દરખાસ્ત થઈ હતી.
તત્કાલીન નીતિ આયોગ સભ્ય વિવેક દેબરોયની અધ્યક્ષ સમિતિને રેલવે બજેટ અલગથી રજૂ કરવાની પ્રક્રિયા સમાપ્ત કરવાની દરખાસ્ત કરી હતી. જે પછી ઓગસ્ટ, 2016ના બીજા અઠવાડિયામાં નાણાં મંત્રાલયે પાંચ સભ્યોની કમિટી બનાવી અને સમિતિને 31 ઓગસ્ટ સુધીમાં એક અહેવાલ રજૂ કરવા અને આખરે બંને બજેટને મર્જ કરવા કહ્યું હતું.
રેલવેના મર્જના ફાયદા
- સરકાર પાસેથી જરૂરી બજેટ ફાળવણી મળે
- કુલ બજેટ સપોર્ટ માટે વાર્ષિક ડિવિડન્ડ તરીકે કેન્દ્રને અંદાજે 7૦૦ કરોડ ચૂકવવા પડશે નહીં
- રૂ. 2.27 ટ્રિલિયનનો કેપિટલ ચાર્જ દૂર કરવામાં આવશે
