નવી દિલ્હી: કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને જાણ કરી છે કે ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ SC, ST, SEBC, EWS કેટેગરીઓ હેઠળ નોકરી અને શિક્ષણ માટે ક્વોટાનો લાભ ત્યારે જ મેળવી શકે છે જો તેઓ અનામતની વર્તમાન શ્રેણીઓ હેઠળ આવતા હોય. સર્વોચ્ચ અદાલતે, 2014 ના ચુકાદામાં, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને આદેશ આપ્યો હતો કે તેમની સાથે સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત વર્ગો તરીકે વર્તે અને સરકારી નોકરીઓ અને ઉચ્ચ શિક્ષણમાં તમામ પ્રકારની અનામતનો વિસ્તાર કરે.
ટ્રાન્સજેન્ડર માટે અલગથી અનામત નહિ: સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ મંત્રાલયે સર્વોચ્ચ અદાલતમાં દાખલ કરેલા કાઉન્ટર એફિડેવિટમાં જણાવ્યું હતું કે સરકાર ગરીબો અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા લોકોને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે અનામત આપી રહી છે. સરકારે કોર્ટને કહ્યું કે ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ માટે શિક્ષણ અથવા નોકરીમાં અલગથી કોઈ અનામત નથી.
એફિડેવિટમાં શું છે?: એફિડેવિટ જણાવે છે કે કેન્દ્ર સરકારની સેવાઓમાં સીધી ભરતી અને કેન્દ્ર સરકારની ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશની બાબતોમાં અનામતના ફાયદા નીચે મુજબ છે- અનુસૂચિત જાતિ (SC) - 15%; અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) - 7.5%; સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત વર્ગો (SEBC) - 27%; આર્થિક રીતે નબળા વિભાગ (EWS) – 10%.
અધિનિયમ પસાર કર્યો: સંસદે ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓના કલ્યાણ માટે ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ (અધિકારોનું રક્ષણ) અધિનિયમ પસાર કર્યો હતો, પરંતુ સમુદાયને ક્વોટા લાભો આપ્યા નથી. કેન્દ્રએ તેના સોગંદનામામાં જણાવ્યું હતું કે ઉપરોક્ત 4 આરક્ષણો સહિત કોઈપણ આરક્ષણનો લાભ ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ સહિત દેશની સીમાંત વસ્તી દ્વારા મેળવી શકાય છે.
ટ્રાન્સજેન્ડરને અનામતનો લાભ: કેન્દ્રએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે SC/ST/SEBC સમુદાયોના ટ્રાન્સજેન્ડરો પહેલાથી જ આ સમુદાયો માટે નિર્ધારિત આરક્ષણ માટે હકદાર છે. SC/ST/SEBC સમુદાયોની બહારના કોઈપણ ટ્રાન્સજેન્ડર કે જેમની કુટુંબની આવક રૂ. 8 લાખથી ઓછી છે તે આપમેળે EWS શ્રેણીમાં સામેલ થઈ જાય છે. તે જણાવે છે કે દેશની સમગ્ર સીમાંત અને પાત્ર વસ્તી (ટ્રાન્સજેન્ડર સહિત) હાલમાં ઉપરની 4 શ્રેણીઓમાંથી કોઈપણ એક હેઠળ આવે છે.
અધિકારને માન્યતા: 2014 માં સર્વોચ્ચ અદાલતે વ્યક્તિગત સ્વાયત્તતા અને માનવીય ગૌરવ તરીકે પસંદગીના અધિકારને માન્યતા આપતા ટ્રાન્સજેન્ડરોને ત્રીજા લિંગ તરીકે કાનૂની માન્યતા આપી હતી. સર્વોચ્ચ અદાલતે કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારોને તેમના ઉત્થાન માટે સામાજિક કલ્યાણ યોજનાઓ વિકસાવવા તેમજ અનામતના લાભો મેળવવાના હેતુઓ માટે તેમને SEBC તરીકે ગણવામાં આવે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે પણ નિર્દેશો જારી કર્યા હતા.
સુપ્રીમ અરજી: આ વર્ષે માર્ચમાં, સર્વોચ્ચ અદાલતે 2014 માં કોર્ટ દ્વારા જારી કરાયેલા નિર્દેશોનું પાલન કરવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓના જૂથની અરજી પર કેન્દ્રને કારણ બતાવો નોટિસ જારી કરી હતી. સમુદાયના કલ્યાણ માટે લેવામાં આવેલા પગલાઓની વિગતો આપતા, કેન્દ્રએ તેના સોગંદનામામાં જણાવ્યું હતું કે 21 ઓગસ્ટ, 2020 ના રોજ ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ માટે રાષ્ટ્રીય પરિષદની રચના કરવામાં આવી છે. કાઉન્સિલ ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓના સંબંધમાં નીતિઓ, કાર્યક્રમો, કાયદાઓ અને પ્રોજેક્ટ્સ પર સરકારને સલાહ આપશે. NCERT શાળા શિક્ષણમાં ટ્રાન્સજેન્ડર ચિલ્ડ્રનનો સમાવેશ: ચિંતાઓ અને રોડમેપ નામનું તાલીમ મોડ્યુલ વિકસાવી રહ્યું છે.
