નવી દિલ્હી : કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા ત્રણ કૃષિ કાયદાઓને પાછા ખેંચવાની માંગ સાથે દિલ્હીની ગાઝીપુર બોર્ડર, સિંધુ બોર્ડર અને અન્ય સરહદો પર 26 નવેમ્બર 2020 ના રોજ ખેડૂત આંદોલન શરૂ થયું. જ્યારે મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતો દિલ્હીની સરહદ પર પહોંચ્યા અને રાજધાનીમાં પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે પોલીસે લાઠીચાર્જનો આશરો લીધો અને ટીયર ગેસના શેલ છોડ્યા અને વોટર કેનનનો પણ ઉપયોગ કર્યો. જેમાં અનેક ખેડૂતો ઘાયલ પણ થયા હતા.
26 જાન્યુઆરી 2021 ના રોજ પ્રજાસત્તાક દિવસ પર ખેડૂતોએ ટ્રેક્ટર રેલી કાઢી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ઘણી જગ્યાએ અથડામણ થઈ હતી અને કેટલાક ખાલિસ્તાન સમર્થકોએ લાલ કિલ્લાના કિલ્લા પર ખાલિસ્તાની ઝંડો ફરકાવ્યો હતો. દેશને શરમાવે તેવા કેટલાક લોકોના કૃત્ય બાદ વિવિધ સંગઠનોએ આંદોલન છોડી દીધું, પોલીસે પણ કેસ નોંધ્યા. ત્યારે એવું લાગતું હતું કે ખેડૂતોનું આંદોલન સમાપ્ત થઈ જશે, પરંતુ ભારતીય કિસાન યુનિયનના રાષ્ટ્રીય પ્રવક્તા રાકેશ ટિકીટના આંસુએ આંદોલનને ફરી વેગ આપ્યો. અંતે, જ્યારે કેન્દ્ર સરકારે ત્રણેય કૃષિ કાયદાઓ પાછા ખેંચવાની જાહેરાત કરી, ત્યારે ખેડૂતોનું આંદોલન 378 દિવસ પછી સમાપ્ત થયું.
જૂન 2020માં કેન્દ્ર સરકાર વટહુકમ દ્વારા ત્રણ કૃષિ બિલ લાવી હતી. આ વટહુકમ 14 જૂને સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ ત્રણેય બિલ 17 સપ્ટેમ્બરે લોકસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યા હતા. આ દરમિયાન વિરોધ પક્ષોએ પણ તેનો જોરદાર વિરોધ કર્યો હતો. 27 સપ્ટેમ્બરે તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદે ત્રણેય બિલ પસાર કરવાની મંજૂરી આપી હતી. ત્રણેય કાયદા પસાર થયા બાદ વિરોધ વધી ગયો. 25 નવેમ્બરના રોજ, વિવિધ ખેડૂત સંગઠનોએ ત્રણ કાયદાના વિરોધમાં દિલ્હી ચલો આંદોલન શરૂ કર્યું અને મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતો ટ્રેક્ટર ટ્રોલી, રાશન અને અન્ય સામાન સાથે દિલ્હી જવા રવાના થયા.
26 નવેમ્બર 2020 ના રોજ સરહદ પર આંદોલન શરૂ થયું : હજારો ખેડૂતો 26 નવેમ્બર 2020 ના રોજ ગાઝીપુર બોર્ડર (યુપી ગેટ) અને દિલ્હીની સિંધુ બોર્ડર પર પહોંચ્યા. ખેડૂતો દિલ્હીમાં જંતર-મંતર જવા માટે આગળ વધ્યા, પરંતુ દિલ્હી પોલીસે અનેક સ્તરોમાં બેરિકેડ લગાવવાની સાથે હજારો પોલીસ દળોને તૈનાત કર્યા હતા. ખેડૂતોએ ટ્રેક્ટર વડે બેરીકેટ તોડીને આગળ વધવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. જેના પર પોલીસે લાઠીચાર્જ કર્યો હતો અને વોટર કેનનથી પાણીનો છંટકાવ કર્યો હતો. જેના કારણે નાસભાગ મચી ગઈ હતી અને અનેક ખેડૂતો ઘાયલ થયા હતા. ઘણી જહેમત બાદ જ્યારે ખેડૂતો દિલ્હી ન જઈ શક્યા તો તેઓ ગાઝીપુર બોર્ડર અને સિંધુ બોર્ડર પર રસ્તા પર બેસી ગયા.
લાલ કિલ્લા પર ખાલિસ્તાની ધ્વજ લહેરાવીને દેશને શરમાવ્યોઃ દિલ્હીની સરહદે ખેડૂતોનું આંદોલન ચાલુ રહ્યું. પોલીસ સાથે અવાર-નવાર ઘર્ષણ થયું હતું. આ સમય દરમિયાન રાજકીય પક્ષો પણ તેમના રાજકારણને આગળ વધારવા માટે આંદોલનની ગરમીમાં આગળ આવ્યા અને પોતાને ખેડૂતોના શુભચિંતક જાહેર કર્યા. પરંતુ ખેડૂતોના આંદોલનમાં કોઈ નેતાને પ્લેટફોર્મ આપવામાં આવ્યું ન હતું. પ્રજાસત્તાક દિવસે, 26 જાન્યુઆરી 2021 ના રોજ, ખેડૂતોએ ટ્રેક્ટર રેલી કાઢી. ગાઝીપુર અને સિંધુ બોર્ડરથી ખેડૂતો ટ્રેક્ટર સાથે દિલ્હીમાં પ્રવેશ્યા. દિલ્હીમાં ઘણી જગ્યાએ અથડામણ થઈ હતી. ખેડૂતોમાંના કેટલાક ખાલિસ્તાની સમર્થકોએ લાલ કિલ્લાના કિલ્લા પર ખાલિસ્તાની ઝંડો લહેરાવીને દેશને શરમ પહોંચાડી હતી. લોકોએ તેનો ઉગ્ર વિરોધ કર્યો. આ મામલે દિલ્હીમાં પણ ખેડૂતો પર કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી ઘણા ખેડૂત સંગઠનોએ આંદોલનમાંથી સમર્થન પાછું ખેંચી લીધું હતું.
રાકેશ ટિકૈતના આંસુએ આંદોલનમાં જીવ આપ્યોઃ દિલ્હીમાં હિંસાનો મામલો સામે આવ્યા બાદ ખેડૂત સંગઠનો છોડવા લાગ્યા. સાથે જ રાકેશ ટિકૈતની ધરપકડ થાય તેવી શક્યતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી હતી. ત્યારબાદ મીડિયાને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં તેઓ રડ્યા અને કહ્યું કે જ્યાં સુધી ખેડૂત ભાઈઓ તેમના માટે ઘરેથી પાણી નહીં લાવે ત્યાં સુધી તે પાણી પીશે નહીં. તેના આંસુએ ચળવળને ફરીથી વેગ આપ્યો. મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતો ફરી સરહદે પહોંચ્યા. દિલ્હીની સરહદે ચાલી રહેલું ખેડૂતોનું આંદોલન કેન્દ્ર સરકારના ગળાનો કાંટો બની ગયું હતું. ગુરુ નાનક જયંતિ પર, કેન્દ્ર સરકારે ખેડૂતોની તમામ માંગણીઓ સ્વીકારી લીધી, ત્યારબાદ 9 ડિસેમ્બર 2022 ના રોજ 387 દિવસ પછી ખેડૂતોનું આંદોલન સમાપ્ત થયું. BKU ટિકૈત જૂથના રાષ્ટ્રીય પ્રેસ ઈન્ચાર્જ શમશેર રાણા કહે છે કે ગાઝીપુર બોર્ડર પર વિવિધ કારણોસર ત્રણ લોકોના મોત થયા હતા.
રાહદારીઓને સૌથી વધુ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો : લોકો ગાઝીપુર બોર્ડરથી NH-9 અને દિલ્હી મેરઠ એક્સપ્રેસવે દ્વારા દિલ્હીમાં પ્રવેશ કરે છે. હરિયાણા અને પંજાબના લોકો સિંધુ બોર્ડરથી દિલ્હીમાં પ્રવેશ કરે છે. આ બંનેની સાથે અન્ય સરહદો પર ખેડૂતોના આંદોલનને કારણે દરરોજ લાખો રાહદારીઓને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. એક વર્ષથી વધુ સમયથી, લોકોને વૈકલ્પિક માર્ગો દ્વારા દિલ્હી જવું પડતું હતું, જ્યાં વાહનોના દબાણમાં વધારો થવાને કારણે નિયમિત ટ્રાફિક જામ થતો હતો.
