જયપુર: આગરાનો તાજમહેલ, વિશ્વની સાત અજાયબીઓમાંની એક, શાહજહાં અને મુમતાઝના અમર પ્રેમનું સ્મારક કહેવાય છે. જોકે ઈતિહાસકાર ડૉ. આનંદ શર્માના મતે, આ ભવ્ય મહેલ આમેરના રાજા માનસિંહનો મહેલ (Historian Anand Sharma on Taj Mahal) હતો. જેને શાહજહાંએ મિર્ઝા રાજા જયસિંહ પાસેથી છીનવીને કબ્રસ્તાનમાં ફેરવી દીધું હતું. શર્માના મતે, બાદશાહ શાહજહાં તાજમહેલ જેવી ભવ્ય ઈમારતમાં (Taj Mahal controversy) રહેતા ગૌણ સામંતના વૈભવને સહન કરી શકતા ન હતા. તેથી, તેમની પત્ની મુમતાઝનુ મૃત્યુ 7 જૂન, 1631 ના રોજ, દક્ષિણમાં બુરહાનપુરમાં અને ત્યાં જૈનાબાદ બગીચામાં દફનાવવામાં આવ્યા હોવા છતાં, તેમને ડિસેમ્બરમાં આગ્રા લાવવામાં આવ્યા અને આ મહેલમાં ફરીથી દફનાવવામાં આવ્યા.
આ પણ વાંચો: સાંસદ દિયા કુમારીએ તાજમહેલને લઈને આપ્યું મોટું નિવેદન, કહ્યું આ સંપત્તિ...
જયસિંહને આગ્રામાં ચાર હવેલીઓ આપવામાં આવી: ડોક્ટર શર્માએ જણાવ્યું કે મુમતાઝની દફનવિધિ માટે શાહજહાંએ મિર્જા રાજા જયસિંહ પાસેથી રાજા માનસિંહનો ભવ્ય મહેલ નજીવી કિંમતે ખરીદ્યો હતો. જયસિંહને આગ્રામાં ચાર હવેલીઓ આપવામાં આવી હતી, જે આજે પણ રાજા ભગવાનદાસ, રાજા માધો સિંહ, રૂપસી બૈરાગી અને ચાંદ સિંહની હવેલીઓ તરીકે પ્રખ્યાત છે. જયપુર રાજ્યના 'કપદ્વાર'માં મળેલા બે હુકમનામા આ ઈમારતનો કબજો અને ઉપરોક્ત ચાર હવેલીઓને વળતર તરીકે આપવાનો પુરાવો છે. ડૉ. પુરૂષોત્તમ નાગેશ ઓકે તેમના પુસ્તક 'તાજ મહેલ વાઝ રાજપૂત પેલેસ'માં પણ અકાટ્ય પુરાવાઓ સાથે આ સત્યને સાબિત કર્યું છે.
શું તાજમહેલ છ મહિનામાં બંધાયો હતો?: તેમણે સવાલ ઉઠાવ્યો કે શા માટે આ ભવ્ય ઈમારતના નિર્માણની શરૂઆત અને પૂર્ણતાની તારીખો, તેમાં કેટલો ખર્ચ થયો અને કારીગરોનો ઉલ્લેખ 'શાહજહાનામા'માં કેમ નથી? જ્યારે તેમાં શાહજહાં કાળની નાની-મોટી તમામ ઘટનાઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. બીજી તરફ, ડો. આનંદે ફ્રેંચ પ્રવાસી ટેબર્નિયરનો ઉલ્લેખ કરતા કહ્યું કે, તેમણે તેમની મુસાફરીમાં લખ્યું હતું કે તેમણે તાજમહેલનું બાંધકામ શરૂ થતું અને પૂર્ણ થતું જોયું હતું. જ્યારે ટેવર્નિયર પોતે આગ્રામાં માત્ર છ મહિના જ રહ્યો હતો. તો શું તાજમહેલ છ મહિનામાં બંધાયો હતો? સ્પષ્ટ છે કે તાજમહેલમાં કુરાનની આયતો બનાવતી વખતે વાંસની રચના જોઈને તેને તાજમહેલનું બાંધકામ સમજાયું હતું.
પોથીખાનામાં ઉપલબ્ધ દસ્તાવેજો: એટલું જ નહીં, શાહજહાંના આદેશ પર મુલ્લા અબ્દુલ હમીદ લાહોરી દ્વારા લખાયેલ 'બાદશાહનામા', 'એશિયાટિક સોસાયટી ઑફ બંગાળ' દ્વારા મૂળ ફારસીમાં બે ભાગમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો હતો. આ પૃષ્ઠના પ્રથમ ભાગમાં નં. 403 પર મુમતાઝ બેગમના અવશેષો મોકલવાનો ઉલ્લેખ છે - 'હઝરત મુમતાઝુલ ઝમાની, જેમને અસ્થાયી રૂપે દફનાવવામાં આવ્યા હતા, મોકલવામાં આવ્યા હતા.' તે જ સમયે, અવશેષો લાવનારાઓ, આગરાના 'માનસિંહના પ્રસાદ'માં દફનાવવા, મકાનના બદલામાં જયસિંહને જમીન આપનારના નામનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. ઈતિહાસકાર ડૉ.આનંદ શર્માએ કહ્યું કે જયપુર રાજ્યના મુલ્લા અબ્દુલ હમીદ લાહોરીના બાદશાહનામા, પોથીખાનામાં ઉપલબ્ધ દસ્તાવેજોના આધારે તાજમહેલને રાજા માનસિંહનું નિવાસસ્થાન કહેવું ખોટું નહીં હોય. જેને પડાવી લેવાનું કામ શાહજહાંએ કર્યું હતું.
તાજમહેલના નિર્માણમાં મિર્ઝા રાજા જય સિંહે ભજવી હતી મહત્વની ભૂમિકાઃ બિકાનેરના રાજસ્થાન સ્ટેટ આર્કાઈવ્ઝમાં તાજમહેલના નિર્માણ સાથે જોડાયેલા કેટલાક દસ્તાવેજો છે, જેને જોયા બાદ સ્પષ્ટ થાય છે કે મિર્ઝા રાજા જય સિંહ સિંહે તાજમહેલના નિર્માણમાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. વાસ્તવમાં, આગ્રામાં બનેલા તાજમહેલની સુંદરતા તેના સફેદ આરસપહાણમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે અને તાજમહેલમાં જે આરસપહાણ સ્થાપિત છે તેને મોકલવાનું કામ મિર્ઝા રાજા જયસિંહને સોંપવામાં આવ્યું હતું. રાજસ્થાન સ્ટેટ આર્કાઇવ્ઝના બિકાનેર ડિરેક્ટોરેટમાં કેટલાક એવા ઐતિહાસિક દસ્તાવેજો છે જેમાં શાહજહાં વતી મિર્ઝા રાજા જય સિંહને એક નહીં, પરંતુ ચાર આદેશો જારી કરીને તાજમહેલના નિર્માણ માટે માર્બલ મોકલવા માટે સૂચના આપવામાં આવી હતી.
આ ફરમાનોમાં શું લખ્યું છેઃ હકીકતમાં, આ ફરમાનોમાં મિર્ઝા રાજા જયસિંહને જયપુર રજવાડામાં આમેર અને મકરાણાથી આરસ મોકલવાની સૂચના આપવામાં આવી હતી. આ સાથે આ માટે યોગ્ય વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી જેમાં મજૂરો અને વાહનો પણ આપવા જણાવ્યું હતું. આ ફરમાનોમાં લખવામાં આવ્યું છે કે શાહજહાં દ્વારા મિર્ઝા રાજા જય સિંહ માટે કરાયેલા ખર્ચની ચૂકવણી મુઘલ સલ્તનતને કરવામાં આવે.
આ પણ વાંચો: પ્રેમનુ પ્રતિક 'તાજ' બન્યુ કમાણીનુ સાધન, 56 વર્ષમાં 250 ગણી વધી ટિકિટની કિંમત
સફેદ આરસની 230 બળદગાડી: યુપીના ઈતિહાસકારોએ કહ્યું- તાજમહેલની જમીન જયપુરના રાજા માન સિંહની હતીઃ ઈતિહાસકાર રાજકિશોર રાજે જણાવે છે કે 'તાજમહેલની જમીન જયપુરના રાજા માન સિંહની હતી. મુગલિયા સલ્તનતના બાદશાહ શાહજહાંએ તાજમહેલના બદલામાં માનસિંહના પૌત્ર રાજા જય સિંહને ગામ અને ચાર ઈમારતો આપી હતી. જે તે મિલકતની કિંમત કરતાં વધુ કંઈ નથી. ઈતિહાસકાર રાજકિશોર શર્મા પણ કહે છે કે, તેમની પાસે પણ આ હુકમો છે. જેમાં તાજમહેલના નિર્માણ માટે મકરાણા અને અન્ય સ્થળોએથી સફેદ આરસની 230 બળદગાડીઓ લાવવાનો ઉલ્લેખ છે.
