જોધપુર: IIT જોધપુરના સંશોધકોએ ફળોના પાકને શોધવા માટે સેન્સર આધારિત ટેકનિક વિકસાવી છે. તેણે સસ્તું અને અત્યંત સંવેદનશીલ સ્પર્શેન્દ્રિય દબાણ સેન્સર સફળતાપૂર્વક વિકસાવ્યું છે અને તેનું નિદર્શન કર્યું છે. આ ટેક્નોલોજી મોંઘા ફળોને વર્ગીકરણ પ્રચલિત રીતને બદલી શકે છે. આ ટેકનિકનો રિસર્ચ પેપર IEEE સેન્સર જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો છે. આ સંશોધન અંગે IITના ઇલેક્ટ્રિક વિભાગના પ્રોફેસર ડૉ. અજય અગ્રવાલે જણાવ્યું કે, દેશમાં ઘણી જગ્યાએ મોંઘા ફળોનું ઉત્પાદન થાય છે.
આ પણ વાંચો: Karnataka Assembly Election 2023: કોંગ્રેસ BJP JDS અને તેમને સંબંધિત મુદ્દાઓ વિશે જાણો
ફળો પસંદ કરવાનું સરળ: આ ટેકનિક તે ઉત્પાદકો માટે ફાયદાકારક રહેશે. ફળોના પાકવાનો ચોક્કસ અંદાજ જાણવાથી નિકાસ કરવામાં સરળતા રહેશે. ફળોની સ્વ-જીવન પણ વધશે. નુકસાન ઓછું થશે. ખેડૂત પ્રથમ પાકેલા ફળોને સમયસર બજારમાં લઈ જશે, જેના કારણે તેને કોઈ નુકસાન નહીં થાય. આ સેન્સર ફળોને તેમની પરિપક્વતા અનુસાર પસંદ (સૉર્ટિંગ) કરે છે, તેથી રોબોટિક આર્મ સાથે જોડીને તેમની પરિપક્વતા અને ગુણવત્તાના આધારે મોટી માત્રામાં ફળો પસંદ કરવાનું સરળ બનશે.
અન્ય ટેક્નોલોજી કરતાં ફાયદાકારક: IIT જોધપુર, IIT દિલ્હી અને CSIR-CEERI, પિલાનીના સંશોધકોના સહયોગથી તૈયાર કરાયેલ આ સેન્સર, ડાઇલેક્ટ્રિક લેયર તરીકે નેનોનીડલ ટેક્સચર સાથે PDMS (પોલીડીમેથિલસિલોક્સેન) નો ઉપયોગ કરે છે. તે લિથોગ્રાફી-મુક્ત છે. તે લવચીક છે અને મોટા પાયે ઉત્પાદન કરવું પણ સરળ છે. IIT ખાતે સ્થિતિસ્થાપક મોડ્યુલસ અને કેપેસિટેન્સને માપીને ટામેટાંની વિવિધ જાતોની પરિપક્વતાનું સફળતાપૂર્વક મૂલ્યાંકન કર્યું.
આ પણ વાંચો: ભારતીય માલસામાન અને સેવાઓની નિકાસ 760 બિલિયન ડોલરને વટાવશે: પીયૂષ ગોયલ
ફળોના પાકવાની માહિતી: બજારમાં એવી ઘણી તકનીકો છે જે ફળોના પાકવાની માહિતી આપે છે, પરંતુ તે બિલકુલ સચોટ નથી. ઉદાહરણ તરીકે, કેટલાક ઉપકરણો છે જે ફળોમાં હાજર શર્કરા અને સ્ટાર્ચનું રાસાયણિક વિશ્લેષણ કરીને તેમનું કાર્ય કરે છે, જ્યારે અન્ય ઇલેક્ટ્રોકેમિકલ સેન્સિંગ, ઇમેજ પ્રોસેસિંગ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ટેક્ટાઇલ સેન્સિંગનો ઉપયોગ કરે છે. પરંતુ ફળોનું રાસાયણિક વિશ્લેષણ હાનિકારક છે, જેનો ઉપયોગ ફળ પાકવાના તમામ તબક્કામાં થઈ શકતો નથી. જ્યાં સુધી ઇલેક્ટ્રોકેમિકલ સેન્સિંગનો સંબંધ છે, તેના માટે ખર્ચાળ સાધનોની જરૂર પડે છે.
સંશોધન હાઇલાઇટ્સ:
- સેન્સર ફેબ્રિકેશન માટે નવી ઓછી કિંમતની પ્રક્રિયાનો વિકાસ.
- ફળોની વિવિધ જાતોના પાકવાનું ચોક્કસ મૂલ્યાંકન કરશે.
- આ કેપેસિટીવ સેન્સર ખૂબ જ સંવેદનશીલ છે.
