હૈદરાબાદ: વિશ્વના અન્ય ઘણા દેશોના ઘણા પ્રયાસો છતાં રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે યુદ્ધ (WAR BETWEEN RUSSIA AND UKRAINE) શરૂ થયું. બંને દેશોએ નુકસાન અંગે અલગ-અલગ દાવા કર્યા છે. સ્વાભાવિક છે કે, રશિયાની લશ્કરી તાકાત સામે યુક્રેન ક્યાંય ઊભું નથી. જોકે, નાટોએ યુક્રેન પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દર્શાવી છે. નાટોના સભ્ય દેશો શુક્રવારે મળશે અને નક્કી કરશે કે, યુક્રેનને કેવી રીતે મદદ કરવી. આજે નાટોએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે, તેમના દળો હજુ યુક્રેનમાં પ્રવેશ્યા નથી. યુક્રેન હજુ સુધી નાટોનું સભ્ય બન્યું નથી.
રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે આવી સ્થિતિ કેમ આવી?
આવી સ્થિતિમાં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે, રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે આવી સ્થિતિ કેમ આવી? શું આ સંઘર્ષ ટાળી શકાયો હોત? શું રશિયાએ ઓવર કોન્ફિડન્સે યુક્રેન પર હુમલો કર્યો? અથવા રશિયાની કોઈ મજબૂરી છે, જેના કારણે તેણે યુક્રેન પર હુમલો કર્યો. તે બધા જાણે છે કે, યુક્રેન યુએસએસઆર (સોવિયેત યુનિયન) નો એક ભાગ છે. પરંતુ 1990માં સોવિયત સંઘના વિઘટન બાદ યુક્રેન સહિત ઘણા દેશોએ રશિયા છોડી દીધું. પછી રશિયાની આર્થિક સ્થિતિ નોંધપાત્ર રીતે કથળી હતી. પરંતુ રશિયાએ ધીમે ધીમે તેની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત કરી. તેની લશ્કરી શક્તિ પહેલેથી જ જાણીતી હતી. 1990 પછી પણ રશિયાએ તેની સૈન્ય ક્ષમતામાં વધારો કરવાનું ચાલુ રાખ્યું.
નાટો એટલે ઉત્તર એટલાન્ટિક સંધિ સંગઠન
અમેરિકા સહિતના રશિયા વિરોધી દેશોના સંગઠન નાટોનું (NATO) વિસ્તરણ સતત ચાલુ રહ્યું. નાટો એટલે ઉત્તર એટલાન્ટિક સંધિ સંગઠન (North Atlantic Treaty Organization). તે અમેરિકા અને યુરોપિયન દેશોનું સંગઠન છે. આ સંસ્થાની સ્થાપના 1949માં થઈ હતી. હાલમાં આ સંગઠનના 30 દેશો સભ્ય છે. નાટોનો હેતુ તેના સભ્યોને રાજકીય અને લશ્કરી માધ્યમોથી બચાવવાનો છે. નાટોનું માનવું છે કે, જો તેના સભ્ય દેશોમાંથી કોઈ એક પર હુમલો કરવામાં આવે તો તેને અન્ય દેશો પર પણ હુમલો માનવામાં આવે છે. તેથી, આવી પરિસ્થિતિઓમાં, સભ્ય દેશો એકબીજાને મદદ કરે છે.
યુક્રેન પણ નાટોનું સભ્ય બનવું જોઈએ
અમેરિકા યુરોપીયન દેશોને, ખાસ કરીને પૂર્વ યુરોપના દેશોને નાટો દ્વારા આ સંગઠન સાથે જોડતું રહ્યું છે. પૂર્વ યુરોપ ભૌગોલિક રીતે રશિયાની નજીક છે. અમેરિકન વ્યૂહરચનાકારોનો ઇરાદો છે કે, યુક્રેન પણ નાટોનું સભ્ય બનવું જોઈએ. જો આમ થશે તો નાટો રશિયાની નજીક આવશે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, તમે એમ પણ કહી શકો છો કે, યુએસ લશ્કરી શક્તિ રશિયાની સરહદની નજીક આવશે. રશિયા ક્યારેય ઈચ્છશે નહીં કે અમેરિકન શક્તિ તેની નજીક પહોંચે. યુક્રેન પોતે પણ ઇચ્છે છે કે, તે નાટોનું સભ્ય બને. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે, યુક્રેન એક સંગઠનનો હિસ્સો બને, તે યુક્રેનનો અધિકાર છે, તે તેના લોકો નક્કી કરશે. અન્ય કોઈ દેશોને આમાં અવરોધ લાવવાનો કોઈ અધિકાર નથી.
યુક્રેનનો 2019થી નાટોમાં જોડાવાનો પ્રયાસ
રશિયા આને લઈને ડરી રહ્યું છે. તેથી જ તેણે 2008માં જ્યોર્જિયા સામે યુદ્ધ છેડ્યું હતું. તેના બે પ્રદેશો અબખાઝ અને ઓસેશિયાને સ્વતંત્ર જાહેર કરીને, તેઓએ ત્યાં તેમની સેના તૈનાત કરી. 2014 માં ક્રિમીઆને જોડવામાં આવ્યું. ક્રિમીઆમાં રશિયન સમર્થિત વસ્તી રહે છે. એ જ રીતે, યુક્રેનના પૂર્વ ભાગમાં સ્થિત ડોન્ટસ્ક અને લુગાન્સ્ક રશિયા તરફી છે. હવે રશિયાએ પોતાની સેના અહીં મોકલી છે, અહીં રહેતા નાગરિકો સંપૂર્ણપણે રશિયા તરફી છે. રશિયાએ તેને સ્વાયત્ત પ્રદેશ જાહેર કર્યો છે. આનો અર્થ એ થયો કે, આ વિસ્તારો પર હવે યુક્રેનનો અધિકાર રહેશે નહીં. અમેરિકા માને છે કે, આ રશિયાની મનસ્વીતા છે. યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમિર ઝેલેન્સકી 2019થી નાટોમાં જોડાવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. રશિયા તેને ક્યારેય સ્વીકારી શક્યું નહીં.
યુક્રેનનો પાડોશી દેશ બેલારુસ પણ રશિયાનો સમર્થક
યુક્રેનનો પાડોશી દેશ બેલારુસ પણ રશિયાનો સમર્થક છે. સૈન્ય યુદ્ધ કવાયતના નામે રશિયાએ પહેલાથી જ અહીં મોટી સંખ્યામાં પોતાના દળો તૈનાત કર્યા હતા. રશિયાનો ડર એ પણ છે કે, અમેરિકાએ નાટોની આડમાં તેના હજારો સૈનિકોને એસ્ટોનિયા, લાતવિયા અને લિથુઆનિયામાં તૈનાત કર્યા છે. આ દેશોની સરહદો રશિયા સાથે જોડાયેલી છે.
ગેસના રાજકારણમાં અમેરિકા પછાત
સંઘર્ષનું બીજું સૌથી મોટું કારણ ગેસ છે. 2014માં પહેલીવાર યુક્રેનમાં સરકાર બની હતી, જેણે રશિયા વિરોધી વલણ અપનાવ્યું હતું. આ ગુસ્સામાં રશિયાએ ક્રિમિયા પર આક્રમણ કરીને તેને પોતાની સાથે જોડી દીધું. વાસ્તવમાં રશિયા યુરોપના ઘણા દેશોને તેનો ગેસ વેચે છે. તે દેશોમાં ગેસ પહોંચાડવા માટે રશિયાએ પાઈપ નાખવાની હતી. તે એક મોટું રોકાણ લે છે. રશિયા તે દેશોને ફી ચૂકવે છે જેમાંથી પાઇપ પસાર થાય છે. તેને ટ્રાન્ઝિટ ફી કહેવામાં આવે છે. રશિયન પાઇપલાઇનનો મોટો ભાગ યુક્રેનમાંથી પસાર થાય છે. એવો અંદાજ છે કે રશિયા દર વર્ષે યુક્રેનને $33 બિલિયન ચૂકવે છે. પરંતુ 2014 થી, રશિયાએ નવી ગેસ પાઇપલાઇન નાખવાનું નક્કી કર્યું. આ વખતે આ લાઇન યુક્રેનમાંથી પસાર થતી નથી. આ નવી ગેસ પાઈપલાઈનને નોર્ડ સ્ટ્રીમ 2 નામ આપવામાં આવ્યું છે.
આ પણ વાંચો: Russia Ukraine War Updates : જો પુતિન નાટો દેશોમાં પ્રવેશ કરશે તો યુએસ હસ્તક્ષેપ કરશે: બાઇડેન
રશિયાએ જર્મનીને સસ્તા ભાવે ગેસ આપવાનું નક્કી કર્યું
આ અંતર્ગત પશ્ચિમ જર્મની સુધી 1200 કિલોમીટર લાંબી ગેસ પાઇપલાઇન નાખવામાં આવી હતી. તે બાલ્ટિક મહાસાગરમાંથી પસાર થાય છે. તેની કિંમત 10 અબજ ડોલર હોવાનું કહેવાય છે. જર્મનીને તેની ઊર્જા જરૂરિયાતો માટે ગેસની જરૂર છે. રશિયાએ જર્મનીને સસ્તા ભાવે ગેસ આપવાનું નક્કી કર્યું. આ પાઈપલાઈન રશિયન સરકારી કંપની ગેઝપ્રોમ દ્વારા નાખવામાં આવી છે. ગેસ પુરવઠો હજુ શરૂ થયો નથી. કહેવાય છે કે, તેલ અને ગેસ માટે સમગ્ર યુરોપ રશિયા પર નિર્ભર છે.
યુક્રેનની અર્થવ્યવસ્થા નવી પાઇપલાઇન દ્વારા નાશ પામી
દેખીતી રીતે યુક્રેનની અર્થવ્યવસ્થા નવી પાઇપલાઇન દ્વારા નાશ પામી હતી. રશિયાએ પણ પોલેન્ડને બાયપાસ કર્યું. અમેરિકાની સમસ્યા એ છે કે, અમેરિકા આ જર્મનીને મોંઘા ભાવે ગેસ સપ્લાય કરી રહ્યું છે. બીજું, રશિયા માત્ર સસ્તા દરે ગેસ પૂરો પાડી રહ્યું નથી, પરંતુ સમગ્ર યુરોપને ઊર્જાની જરૂરિયાતો માટે તેના પર નિર્ભર બનાવશે. હવે આ તાજેતરના વિવાદમાં જર્મનીનું વલણ એ છે કે તે નાટોના નિર્ણય સાથે જશે, પરંતુ જર્મનીની ઊર્જા જરૂરિયાતો પણ તેને પરેશાન કરી રહી છે. અમેરિકા ઇચ્છે છે કે યુરોપ પર તેનું વર્ચસ્વ અકબંધ રહે.
હવે રશિયા અને યુક્રેનની લશ્કરી ક્ષમતા જોઈએ
Globalfire PowerIndex.com અનુસાર, પાવર ઈન્ડેક્સના સંદર્ભમાં રશિયા વિશ્વમાં બીજા ક્રમે છે. યુક્રેન 22મા ક્રમે છે. વસ્તીની દ્રષ્ટિએ રશિયા વિશ્વમાં નવમા ક્રમે છે જ્યારે યુક્રેન 34મા સ્થાને છે. યુક્રેનની વસ્તી 43.70 મિલિયન છે, જ્યારે રશિયાની વસ્તી 14.23 મિલિયન છે. યુક્રેનની સરહદે રશિયન રસ્તાઓની લંબાઈ 87,157 કિલોમીટર છે. યુક્રેનમાં ત્રીજા કરતા પણ ઓછા રસ્તાઓ છે.
રશિયાનું સંરક્ષણ બજેટ 11.56 લાખ કરોડ
રશિયાનું સંરક્ષણ બજેટ 11.56 લાખ કરોડ છે, જ્યારે યુક્રેન 90 હજાર કરોડનું સંરક્ષણ બજેટ જાળવી રાખે છે. ઓઈલ રિઝર્વના સંદર્ભમાં રશિયા પાસે 8000 કરોડ BBL પણ છે. યુક્રેન પાસે 395 મિલિયન BBL છે. રશિયાના સૈનિકોની સંખ્યા 8.50 લાખ છે જ્યારે યુક્રેનના સૈનિકોની સંખ્યા 2 લાખ છે. બંને દેશો પાસે અનામત સૈનિકોની સંખ્યા લગભગ 2.5 લાખ છે. અર્ધલશ્કરી દળોની વાત કરીએ તો રશિયામાં 2.5 લાખ જ્યારે યુક્રેનમાં 50 હજાર સૈનિકો છે.
વાયુસેનાની તાકાતમાં રશિયા સમગ્ર વિશ્વમાં બીજા ક્રમે
વાયુસેનાની તાકાતના મામલામાં રશિયા સમગ્ર વિશ્વમાં બીજા ક્રમે છે. તેની પાસે 4173 એરક્રાફ્ટ છે. યુક્રેન પાસે માત્ર 318 એરક્રાફ્ટ છે. ફાઈટર જેટની વાત કરીએ તો રશિયા પાસે 772 જેટ છે જ્યારે યુક્રેન પાસે 69 જેટ છે. એ જ રીતે, સમર્પિત એટેક જેટના કિસ્સામાં, રશિયા પણ ટોચ પર છે. તેની પાસે 739, યુક્રેન પાસે 29 જેટ છે. યુક્રેન પાસે પરિવહન વાહનો 32 છે, જ્યારે રશિયા પાસે 445 છે.
યુક્રેન પાસે 71 ટ્રેનર્સ એરક્રાફ્ટ છે, જ્યારે રશિયા પાસે 522
યુક્રેન પાસે 71 ટ્રેનર્સ એરક્રાફ્ટ છે, જ્યારે રશિયા પાસે 522 છે. રશિયા પાસે કોઈપણ વિશેષ મિશન માટે 132 વિમાન છે, જ્યારે યુક્રેન પાસે માત્ર 5 છે. રશિયા પાસે 12,420 ટેન્ક છે. આખી દુનિયામાં કોઈની પાસે આટલી મોટી સંખ્યામાં ટેન્ક નથી. યુક્રેનમાં 2596 ટેન્ક છે. યુક્રેન પાસે 12303 સશસ્ત્ર વાહનો છે, જ્યારે રશિયા પાસે 30122 બખ્તરબંધ વાહનો છે. રશિયામાં 1218 એરપોર્ટ છે. નેવી પાસે 2873 જહાજ છે. રશિયામાં 8 પોર્ટ-ટર્મિનલ છે. યુક્રેન પાસે 187 એરપોર્ટ અને 409 નેવી જહાજો છે. રશિયા પાસે 70 સબમરીન છે. યુક્રેન પાસે એક પણ સબમરીન નથી. રશિયા પાસે 11 ફ્રિગેટ્સ અને 15 ડિસ્ટ્રોયર છે. યુક્રેન પાસે એક પણ એરક્રાફ્ટ કેરિયર નથી. રશિયા પાસે 605 નૌકાદળ છે.
આ પણ વાંચો: Russia Ukraine War : યુક્રેનમાં રશિયાના હુમલાથી થયેલી અવિસ્મરણીય તબાહી, જુઓ યુદ્ધની ભયાનકતા
પુતિન કોણ છે ?
પુતિન રશિયન ગુપ્તચર સંસ્થા KGBમાં કામ કરી ચૂક્યો છે. રાજકારણમાં પ્રવેશ્યા પછી, બોરિસ યેલ્તસિન રાજીનામું આપ્યા પછી 1999 માં સત્તા સંભાળી. તેઓ સતત બે ટર્મ માટે રાષ્ટ્રપતિ બન્યા. જે બાદ તેઓ 2008-12 સુધી રશિયાના વડાપ્રધાન બન્યા કારણ કે, રશિયાના બંધારણ મુજબ કોઈ પણ વ્યક્તિ બે વખતથી વધુ રાષ્ટ્રપતિ બની શકે નહીં. તેઓ 2012થી ફરી રાષ્ટ્રપતિ બન્યા છે. પછી તેમણે રશિયન બંધારણમાં જ સુધારો કર્યો. હવે તેઓ 2036 સુધી રાષ્ટ્રપતિ બની શકે છે.
