લખનૌ : આપણો દેશ માત્ર તેની પ્રાકૃતિક સુંદરતા માટે જ નહીં પરંતુ તેની ઐતિહાસિક સુંદરતા માટે પણ પ્રખ્યાત છે. જૂના સમયના આવા જ કેટલાક અવશેષો પણ અહીં મોજૂદ છે. જેને જોઈને દુનિયા આજે પણ સ્તબ્ધ થઈ જાય છે. આવી જ એક જગ્યા મધ્ય પ્રદેશના થાર જિલ્લામાં આવેલી છે, જ્યાં પાછલા વર્ષોમાં ડાયનાસોરના ઈંડા અશ્મિના રૂપમાં મળી આવ્યા હતા. તાજેતરમાં થયેલા એક રિસર્ચમાં વધુ ચોંકાવનારી વાત સામે આવી છે. જ્યારે લખનૌની બીરબલ સાહની ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ પેલેઓસાયન્સિસ (BSIP)ના નિર્દેશકની આગેવાની હેઠળની ટીમ ત્યાં પહોંચી ત્યારે તેમને ધાર જિલ્લાના પડાલ્યા ગામમાં ડાયનાસોરના ઈંડાની પૂજા કરવામાં આવી રહી હોવાની માહિતી મળી. જ્યારે ટીમે આ ડાયનાસોરના ઈંડા પર રિસર્ચ કર્યું તો જાણવા મળ્યું કે અહીંના લોકો સદીઓથી આ ડાયનાસોરના અશ્મિભૂત ઈંડાને ‘કક્કડ ભૈરવ’ નામથી પૂજે છે. પડલ્યા ગામ અને તેની આસપાસના ચાર-પાંચ ગામોમાં તે પારિવારિક દેવતા તરીકે પૂજાય છે. આ જોઈને તપાસ ટીમે તેની પાછળની કહાની જાણીને દુનિયા સમક્ષ રજૂ કરવાની તૈયારી શરૂ કરી દીધી છે.
CPGG-BSIP નિષ્ણાતોનો ખુલાસો : ડૉ. શિલ્પા પાંડે, BSIPના વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક અને સેન્ટર ફોર પ્રાગૈતિહાસિકના હેરિટેજ એન્ડ જીઓટૂરિઝમના સંયોજક, જણાવ્યું હતું કે BCP ડિરેક્ટર પ્રોફેસર એમજી ઠક્કરની આગેવાની હેઠળની એક ટીમ મધ્યપ્રદેશના ધાર જિલ્લામાં પહોંચી હતી. અહીં અમે ડાયનાસોરના અવશેષો અને તેમની સાથે સંબંધિત વસ્તુઓને પાર્ક તરીકે સાચવવાનું કામ કરી રહ્યા છીએ. જેની જવાબદારી તેમને મધ્યપ્રદેશના પ્રવાસન વિભાગ દ્વારા સોંપવામાં આવી છે.
જિયો-હેરિટેજ સાઇટ્સ પર અવશેષોને સાચવવાનું કામ : વેસ્તા મંડલોઈના જણાવ્યા અનુસાર, લોકો આ પથ્થર જેવી આકૃતિની પૂજા માત્ર તેના ગામમાં જ નહીં, પરંતુ તહર હી ઝાબા, અખાડા, જામ્યાપુરા અને તકરી ગામ જેવા નજીકના ગામોમાં પણ કરે છે. ડો. શિલ્પા પાંડેએ જણાવ્યું કે વેસ્તા મંડલોઈથી મળેલી માહિતી બાદ ટીમે આખા ગામનો પ્રવાસ કર્યો અને તે ગોળ પથ્થરના આંકડાઓનું વિશ્લેષણ કરવાનું શરૂ કર્યું અને કેટલાક ચોંકાવનારા તથ્યો જાણવા મળ્યા. વિશ્લેષણમાં ટીમને જાણવા મળ્યું કે ગામના લોકો પથ્થર જેવી વસ્તુને તેમના પારિવારિક દેવતા કહીને પૂજા કરતા હતા. તેઓ ટાઇટેનો-સ્ટોર્ક નામના ડાયનાસોરની પ્રજાતિના અશ્મિભૂત ઇંડા છે. આ પછી સંસ્થાના ડાયરેક્ટર એમ.જી.ઠક્કર અને તેમની ટીમે તમામ અવશેષોને ડીનો ફોસિલ નેશનલ પાર્કમાં રાખીને તેના સંરક્ષણ અને સંવર્ધન માટે રોડ મેપ તૈયાર કર્યો હતો. ડો.શિલ્પીના જણાવ્યા અનુસાર, આ વિસ્તારમાં અશ્મિઓના સંરક્ષણ વિશે સ્થાનિક લોકોને માહિતગાર કરવાની સાથે અમારી ટીમ યુનેસ્કો દ્વારા જિલ્લાને ગ્લોબલ જિયો પાર્ક તરીકે ઓળખ અપાવવાનું આયોજન કરી રહી છે. અમે જિયો હેરિટેજ સાઇટ્સ પર તમામ અવશેષોને સાચવવા માટે કામ કરી રહ્યા છીએ.
ડાયનાસોરના 20 નવા માળાઓ મળ્યાઃ ડૉ. શિલ્પા પાંડેએ જણાવ્યું કે, થાર જિલ્લામાં 120 કિલોમીટરના વિસ્તારમાં લગભગ 256 ડાયનાસોરના ઈંડા મૂકવામાં આવ્યા છે. જૂન 2023 માં, 20 વધુ નવા ડાયનાસોરના ઇંડાના માળાઓ મળી આવ્યા છે જેની નોંધણી કરવાની બાકી છે. અહીંના લોકોએ ડાયનાસોરના ઈંડા પર ચહેરાનો આકાર કોતર્યો હતો અને તેને તેમના પારિવારિક દેવતા કક્કડ ભૈરવ તરીકે પૂજ્યો હતો. વાતચીત દરમિયાન, ગ્રામવાસીઓએ જણાવ્યું કે તેઓ આ પથ્થર જેવી વસ્તુને તેમના ખેતરોની પટ્ટી પર એક રેખા સાથે મૂકે છે જે તેમના ખેતરોની સુરક્ષા કરે છે. આ ઉપરાંત દિવાળીના અવસરે ગામલોકો તેમના ગર્ભવતી ઢોરને આ પથ્થર જેવી વસ્તુ ઉપરથી પસાર કરે છે અને વિધિ-વિધાનથી તેની પૂજા કરે છે. આમ કરવા પાછળ ગામલોકોની માન્યતા છે કે તેમનું સગર્ભા પ્રાણી અને તેનું ગર્ભસ્થ બાળક બંને સ્વસ્થ છે. ડૉ. શિલ્પાએ જણાવ્યું કે BSIP મધ્યપ્રદેશ સરકારને આ પાર્કને વિકસાવવામાં તેમજ અહીં મળેલી તમામ વસ્તુઓના દસ્તાવેજીકરણ અને 3D પ્રિન્ટિંગ તૈયાર કરવામાં મદદ કરશે.
