નવી દિલ્હી: ભારતીય વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકોએ તાજેતરમાં સૌર કોરોનાની ગતિશીલતાને સમજવા માટે એક સરળ ઇમેજ પ્રોસેસિંગ ટેકનિક (Image processing technique) વિકસાવી છે. આ ટેકનિક કોરોનલ માસ ઇજેક્શનને (Solar Coronal Mass Ejections) વધુ સારી રીતે શોધવામાં પણ મદદ કરે છે. કોરોનલ માસ ઇજેક્શન એ સૌર કોરોનામાં ગતિશીલ રચનાઓ છે જે પૃથ્વીના પ્રદેશોમાં અવકાશના હવામાનને બદલવામાં સક્ષમ છે.
આ પણ વાંચો: Invisible Black Hole:અન્ય એક 'અદ્રશ્ય' બ્લેક હોલની શોધ, ખગોળશાસ્ત્રીઓ અભ્યાસ કરવા આતુર
કોરોનલ માસ ઇજેક્શનને શોધવાની નવી પદ્ધતિ
કોરોનલ માસ ઇજેક્શનને (Solar Coronal Mass Ejections) શોધવાની આ નવી પદ્ધતિ, આર્યભટ્ટ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઑબ્ઝર્વેશનલ સાયન્સ (Aryabhata Research Institute of Observational Science), વિજ્ઞાન અને તકનીક વિભાગ હેઠળની એક સ્વાયત્ત સંસ્થા - ભારતીય ખગોળ ભૌતિકશાસ્ત્ર સંસ્થાના (Indian Institute of Astrophysics) ત્રણ વૈજ્ઞાનિકો જેમાં રિતેશ પટેલ, ડૉ. વૈભવ પંત અને પ્રોફેસર દીપાંકરનો સમાવેશ થાય છે. બેનર્જી, બેંગ્લોર, વૈજ્ઞાનિક સતબડવા મજુમદાર દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. આ નવી પદ્ધતિ, જેને સિમ્પલ રેડિયલ ગ્રેડિયન્ટ ફિલ્ટર (Simple radial gradient filter) કહેવાય છે, તે પૃષ્ઠભૂમિને અલગ કરવામાં સક્ષમ છે જે અસ્થાયી સૌર કોરોનાને જાહેર કરે છે.
સંશોધનને સોલાર ફિઝિક્સ જર્નલમાં પ્રકાશન માટે સ્વીકારવામાં આવ્યું
અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, સૂર્યના તેના કોરોનલ માસ ઇજેક્શન દ્વારા રેડિયલ અંતર (સૂર્યની સાપેક્ષ તારાઓના કદને વ્યક્ત કરવા માટે ખગોળશાસ્ત્રમાં ઉપયોગમાં લેવાતા અંતરનું એકમ) દ્વારા કોરોગ્રાફ નામના સાધન વડે લીધેલા ફોટોગ્રાફ્સમાં આવી રચનાઓ શોધી શકાય છે. CME અથવા ઓટોમેટિક ટેક્નોલોજીને (Automatic technology) જોવાથી સમજવું અને અલગ પાડવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોના આ સંશોધનને સોલાર ફિઝિક્સ જર્નલમાં (Journal of Solar Physics) પ્રકાશન માટે સ્વીકારવામાં આવ્યું છે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, સ્ટેટિક બેકગ્રાઉન્ડમાં ઘટાડો કરવાથી કોરોનલ માસ ઇજેક્શન (Solar Coronal Mass Ejections) ઇવેન્ટ્સને શોધવાની ક્ષમતામાં સુધારો થઈ શકે છે. આવી ઘટનાઓમાં સૌર કોરોનાથી અવકાશમાં શક્તિશાળી અને અત્યંત ચુંબકીય પ્લાઝ્માના વિશાળ વાદળનો વિસ્ફોટ સામેલ છે.
કોરોનલ માસ ઇજેક્શન
કોરોનલ માસ ઇજેક્શન (Solar Coronal Mass Ejections) પૃથ્વી પર રેડિયો અને ચુંબકીય વિક્ષેપ પેદા કરે છે. તેઓ ટેલિકોમ્યુનિકેશન નેટવર્કને વિક્ષેપિત કરી શકે છે તેમજ અવકાશમાં ઉપગ્રહોના કામમાં દખલ કરી શકે છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વિકસિત આ નવી ટેકનિક કોરોનલ માસ ઇજેક્શનના સ્પષ્ટ ચિત્રો આપી શકે છે, જે તેમના અભ્યાસને પણ સરળ બનાવશે.
વૈજ્ઞાનિકો માટે કોરોનલ માસ ઇજેક્શન શોધવાનું એક પડકાર બની જાય છે.
સૂર્યના વાતાવરણના સૌથી બહારના સ્તરની ઘનતા, સૌર કોરોના, બહારના અંતર સાથે રેડિયલી ઘટે છે. કારણ કે સફેદ પ્રકાશમાં દેખાતા કોરોનાની તીવ્રતા વાતાવરણમાં રહેલા કણોની ઘનતા પર આધારિત છે. જ્યારે કાયમી સોલાર કોરોના અને ટેમ્પરરી કોરોનલ માસ ઇજેક્શન (Solar Coronal Mass Ejections) વચ્ચેનો તફાવત મોટો ન હોય ત્યારે વૈજ્ઞાનિકો માટે કોરોનલ માસ ઇજેક્શન શોધવાનું એક પડકાર બની જાય છે.
આ પણ વાંચો: ભારતમાં 25.87 મિલિયન હેક્ટર જંગલો 'ગુમ' છે: CSE વિશ્લેષણ
ભારતીય વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વિકસિત નવી પદ્ધતિ સ્થિર પૃષ્ઠભૂમિને ઘટાડે છે
ભારતીય વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા વિકસિત આ નવી પદ્ધતિ સ્થિર પૃષ્ઠભૂમિને ઘટાડે છે અને ક્ષણિક સૌર કોરોનાને બહાર લાવે છે. પરિણામ પછી તીવ્રતામાં રેડિયલ ઘટાડાને ઘટાડવા માટે એઝિમુથની સમાન પૃષ્ઠભૂમિ દ્વારા વિભાજિત કરવામાં આવે છે. અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર આ બે પગલાઓનું મિશ્રણ વૈજ્ઞાનિકોને કોરોગ્રાફ ઈમેજમાં કોરોનલ માસ ઇજેક્શન જેવી રચનાઓને ઓળખવાની મંજૂરી આપે છે.
