હૈદરાબાદ: કુદરતી ગરમ ઝરણાનું પાણી (Natural hot spring water) માત્ર ઠંડીની ઋતુમાં તણાવ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, પરંતુ તેમાં સ્નાન કરવાથી રક્ત પરિભ્રમણ, સ્નાયુઓમાં દુખાવો, ચામડીના રોગો વગેરેની સમસ્યા પણ (Benefits of hot spring water) દૂર થાય છે. આ જ કારણ છે કે લાખોની સંખ્યામાં પ્રવાસીઓ એવા ભૌગોલિક સ્થળોએ પહોંચે છે, જ્યાં ગરમ પાણીના ઝરણા હોય છે. ભારતમાં હિમાચલ પ્રદેશ, લદ્દાખ જેવી ઘણી એવી જગ્યાઓ છે જ્યાં પ્રવાસીઓ અથવા તીર્થયાત્રીઓ ગરમ પાણીના ઝરણાનો આનંદ માણવા અને ચમત્કારિક લાભ લેવા આવે છે.
ગરમ ઝરણાનું પાણી શું છે?: જ્યારે પૃથ્વીમાં (What is hot spring water) હાજર ગરમ મેગ્મા ખડકોને ગરમ કરે છે, ત્યારે આ ખડકો પાણીના સંપર્કમાં આવે છે અને પાણીને ગરમ કરે છે, જેના કારણે પાણી ગરમ થયા પછી બહાર આવવા લાગે છે. જમીનમાંથી બહાર આવવાને કારણે તે ખૂબ જ ગરમ થઈ જાય છે. તેમાં સોડિયમ અને સલ્ફર ભરપૂર માત્રામાં હોય છે, જે દવાની જેમ કામ કરે છે. આ ગરમ પાણી ઝરણા અને તળાવના રૂપમાં બહાર આવવા લાગે છે. ચાલો જાણીએ કે દેશના કયા કયા સ્થળોએ તમે પણ ગરમ પાણીના ઝરણાનો આનંદ માણી શકો છો.
મણિકરણ: મણિકરણ એ હિમાચલ પ્રદેશમાં સ્થિત એક પ્રખ્યાત ગરમ પાણીનું (Manikaran is a famous hot spring) ઝરણું છે. આ પાણીના કુંડ વિશે એવું કહેવાય છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ તેમાં એક વાર ડૂબકી લગાવે તો તેના તમામ રોગો દૂર થઈ જાય છે. કુલ્લુથી 45 કિ.મી. પાર્વતી અને વ્યાસ નદીની વચ્ચે આવેલા આ કુંડના થોડાક અંતરે આવેલ આ કુંડ હિન્દુઓ અને શીખોનું તીર્થસ્થાન પણ છે, જ્યાં દેશ-વિદેશના લોકો આવે છે.
પનામિક કુંડ: લદ્દાખમાં સિયાચીન ગ્લેશિયરથી થોડાક કિલોમીટર દૂર એક ખૂબ જ સુંદર (Panamik Kund) ખીણ છે, નુબ્રા વેલી. અહીંના એક ગામમાં પનામિક કુંડ છે. સમુદ્ર સપાટીથી 10,442 ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું આ ગરમ ઝરણું તેના ઔષધીય ગુણો માટે જાણીતું છે. આ કુંડનું પાણી અત્યંત ગરમ છે, જેના કારણે તેમાં સ્નાન કરી શકાતું નથી.
સૂર્યકુંડ: યમુનોત્રીમાં ગરમ પાણીનો સ્ત્રોત છે, (Suryakund) જે પહેલા બ્રહ્મકુંડ તરીકે ઓળખાતો હતો, પરંતુ હવે તે સૂર્યકુંડ તરીકે ઓળખાય છે. યમુનોત્રી મંદિરથી સૂર્યકુંડ લગભગ 20 કિમી દૂર છે. ના અંતરે છે. આ ઠંડી જગ્યાએ ગરમ પાણીનું મળવું કોઈ ચમત્કારથી ઓછું નથી લાગતું.
રાજગીર પાણીની ટાંકી: રાજગીરની વૈભવગીરી ટેકરી પર ઘણા ગરમ ઝરણાં છે, જેનું નિર્માણ ભગવાન બ્રહ્માએ દેવી-દેવતાઓ માટે કરાવ્યું હોવાનું કહેવાય છે. અહીંના લોકપ્રિય પૂલ ઋષિ કુંડ, ગંગા યમુના કુંડ, ગૌરી કુંડ, ચંદ્ર કુંડ અને રામ લક્ષ્મણ કુંડ વગેરે છે.
તુલસી શ્યામ કુંડ: ગુજરાતના જૂનાગઢમાં (Tulsi Shyam Kund) આવેલ તુલસીશ્યામ કુંડ ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલો છે. આ ત્રણેય કુંડનું તાપમાન અલગ-અલગ છે. અહીં એક જૂનું મંદિર પણ છે, જે લગભગ 700 વર્ષ જૂનું હોવાનું કહેવાય છે.
