હૈદરાબાદ: વિનાયક દામોદર સાવરકરનું નામ ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં તેમના યોગદાન માટે સમગ્ર વિશ્વમાં જાણીતું છે. પરંતુ એવું લાગે છે કે ગણેશ ઉર્ફે બાબારાવ સાવરકર નામને બહુ રિંગ નથી. ગણેશ સાવરકર વિનાયક સાવરકરના ભાઈ હતા. અંગ્રેજો વિરુદ્ધની પ્રવૃત્તિઓને કારણે તેમને કાળા પાણીની સજા પણ થઈ હતી. ગણેશ સાવરકરનું બીજું મહત્વનું કાર્ય એ હતું કે તેઓ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના પાંચ સ્થાપકોમાંના એક હતા.
ગણેશ સાવરકરનો પરીચય: ગણેશ સાવરકરનો જન્મ 13 જૂન 1879ના રોજ ભગુરમાં થયો હતો. તેમનું પ્રાથમિક શિક્ષણ પણ ભગુરમાં જ થયું હતું. પરંતુ તેની માતાના મૃત્યુ બાદ તેના પિતાનું પણ પ્લેગથી મૃત્યુ થયું હતું. તેથી ગણેશ સાવરકર થાકી ગયા. સન્યાસ લેવાનો તેમનો નિર્ણય રદ કરવો પડ્યો. તેના પર તેના બે નાના ભાઈઓની જવાબદારી હતી. તે પછી, તેમણે તેમના બંને ભાઈઓનો ઉછેર કરીને ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં યોગદાન આપ્યું.
અભિનવ ભારત સોસાયટીની સ્થાપના: વિનાયક દામોદર સાવરકરના મોટા ભાઈ ગણેશ સાવરકરે વિનાયક સાવરકર સાથે મળીને 1904માં અભિનવ ભારત સોસાયટીની સ્થાપના કરી હતી. આ સંગઠન દ્વારા તેઓ ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામની ચળવળનું આયોજન કરી રહ્યા હતા. પરંતુ વિનાયક દામોદર સાવરકર તેમના શિક્ષણ માટે ઈંગ્લેન્ડ ગયા પછી ગણેશ સાવરકરે આ સંસ્થા દ્વારા ભંડોળ એકઠું કર્યું અને અભિનવ ભારત દ્વારા સ્વતંત્રતા સેનાનીઓનું સાહિત્ય પ્રકાશિત કર્યું. તેથી જ 1909માં ગણેશ સાવરકર પર બ્રિટિશ સેનાની નજર હતી.
એક વર્ષ સાબરમતી જેલમાં: બ્રિટિશ સેનાએ ગણેશ સાવરકરની ધરપકડ કરી અને તેમના પર ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામની ચળવળનું નેતૃત્વ કરવા બદલ રાજદ્રોહનો આરોપ મૂક્યો. તેમને કાળા પાણીની સજા થઈ અને આંદામાન જેલમાં મોકલવામાં આવ્યો. તેથી ગણેશ સાવરકરને આંદામાન જેલમાં જીવન વિતાવવું પડ્યું. પરંતુ 1921માં બ્રિટિશ સેનાએ તેમને આંદામાનમાંથી કાઢી મૂક્યા અને સાબરમતી જેલમાં મોકલી દીધા. ત્યાર બાદ એક વર્ષ સાબરમતી જેલમાં વિતાવ્યા બાદ 1922માં તેમને મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.
રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની રચનામાં સામેલ: ગણેશ સાવરકરને આંદામાનથી સાબરમતી મોકલ્યા બાદ બ્રિટિશ આર્મી દ્વારા બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ આઝાદીની ચળવળે ગણેશ સાવરકરને આરામ ન થવા દીધો. આ સમય દરમિયાન જ તેમની મુલાકાત કેશવ બલિરામ હેડગેવાર સાથે થઈ હતી. કેશવ બલિરામ હેડગેવાર કટ્ટર હિંદુ હતા. તેમના સંપર્કમાં આવ્યા બાદ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની રચના થઈ. તેથી, એમ કહેવાય છે કે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સ્થાપનામાં તેમણે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. ગણેશ સાવરકરે દુર્ગાનંદ કે છદમ નામનું પુસ્તક પ્રકાશિત કર્યું હતું. પરંતુ અંગ્રેજ સરકારે તેને જપ્ત કરી લીધો. તેમણે ઘણા પુસ્તકો પણ પ્રકાશિત કર્યા છે. આવા મહાન દેશભક્તનું 16 માર્ચ 1945ના રોજ અવસાન થયું. ETV India વતી, મહાન દેશભક્ત ગણેશ સાવરકરને તેમની પુણ્યતિથિ નિમિત્તે શત શત નમન.
