નવી દિલ્હી: ભારતીય એન્જિનિયરિંગ સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ માટેની સંયુક્ત પ્રવેશ પરીક્ષા 'JEE' વૈશ્વિક સ્વરૂપ લેવા જઈ રહી છે. આ પરીક્ષાઓ ગયા વર્ષે કુઆલાલંપુર અને લાગોસ જેવા વિદેશી શહેરોમાં લેવામાં આવી ચુકી છે. ભારત સરકારના સહયોગથી આ પરીક્ષાઓ 12 વિદેશી શહેરોમાં લેવામાં આવી હતી. જો કે, આ વખતે શિક્ષણ મંત્રાલયે ભારતની બહાર પ્રથમ વખત 25 દેશોમાં JEE મેઈન્સની પરીક્ષા એકસાથે લેવાનું આયોજન કર્યું છે.
25 દેશોમાં યોજાશે પરિક્ષા - આ વખતે જે દેશોમાં આ પરીક્ષાઓ લેવામાં આવી રહી છે તેમાં અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, દક્ષિણ આફ્રિકા, સિંગાપોર, ચીન, નેપાળ, ઈન્ડોનેશિયા, મલેશિયા, બહેરીન, કુવૈત, કતાર, યુએઈ અને અન્ય દેશોનો સમાવેશ થાય છે. આ વર્ષે લગભગ 3900 UG અને 1300 PG સીટો પણ NRIs અને વિદેશમાં ભણતા ભારતીય અને વિદેશી નાગરિકો માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહી છે.
શિક્ષણ મંત્રાલયે આપ્યો આદેશ - આ બેઠકો દેશની ટોચની કક્ષાની એન્જિનિયરિંગ સંસ્થાઓમાં અનામત રાખવામાં આવશે. કેન્દ્રીય શિક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, 'DASA' એટલે કે 'વિદેશમાં વિદ્યાર્થીઓનો સીધો પ્રવેશ' યોજના હેઠળ, આ વિદ્યાર્થીઓને ભારતીય ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ આપવામાં આવશે. વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેક્નૉલૉજી, નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નૉલૉજી, સ્કૂલ ઑફ પ્લાનિંગ એન્ડ આર્કિટેક્ટ અને અન્ય કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી તકનીકી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ મેળવી શકશે.
શ્રેષ્ઠ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ - તેમાં ટ્રિપલ IIT અને NITનો સમાવેશ થાય છે, જે એન્જિનિયરિંગની શ્રેષ્ઠ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ ગણાય છે. જોકે, આ સિસ્ટમ IITમાં લાગુ થશે નહીં. હાલમાં દેશની તમામ IIT સંસ્થાઓને તેનાથી દૂર રાખવામાં આવી છે. આ હોવા છતાં, મોટા પાયા પર, ભારતની ટોચની તકનીકી સંસ્થાઓને આટલી બધી બેઠકો ઓફર કરવામાં આવી રહી છે. આ યોજના માટે, શિક્ષણ મંત્રાલય NIT, IIIT અને કેન્દ્રિય ભંડોળ પ્રાપ્ત તકનીકી સંસ્થાઓમાં કુલ બેઠકોના 15 ટકાની યોજના ધરાવે છે.
આટલા દેશમાં યોજાશે પરિક્ષા - કેન્દ્રીય શિક્ષણ મંત્રાલય આવી આંતરરાષ્ટ્રીય યુનિવર્સિટીઓને આવકારશે જે ભારતીય ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે મળીને વિદ્યાર્થીઓને વિવિધ અભ્યાસક્રમો પ્રદાન કરી શકે છે. આ પહેલને લઈને વિશ્વના 63 દેશોમાં ભારતીય રાજદૂતોનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો છે. આ દેશોમાં જાપાન, નેધરલેન્ડ, રશિયા, દક્ષિણ કોરિયા, ઇટાલી, સ્વીડન, સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ, તાઇવાન, સ્પેન, યુકે, ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા, જર્મની, થાઇલેન્ડ, યુએઇ, આર્જેન્ટિના, બ્રાઝિલ, ગ્રીસ, સાયપ્રસ, આઇસલેન્ડ, તુર્કી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
શિક્ષણ મંત્રાલયનું નિવેદન - શિક્ષણ મંત્રાલયનું કહેવું છે કે, આ અભિયાનનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર ભારતીય ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓને વિદેશી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે સહકાર સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરવાનો નથી, પરંતુ વિદેશી યુનિવર્સિટીઓને તેમના વિદ્યાર્થીઓને ભારતીય સંસ્થાઓમાં મોકલવા માટે પ્રેરિત કરવાનો પણ છે. ભારત સરકારે દેશની ઘણી યુનિવર્સિટીઓને ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એમિનન્સ સ્કીમ હેઠળ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એમિનન્સનો દરજ્જો આપ્યો છે. નોંધપાત્ર રીતે, ભારતની 'ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એમિનેન્ટ' વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને આકર્ષે છે.
એડમિશન બાબત - IITના ભૂતપૂર્વ પ્રોફેસર ડી.કે શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, દર વર્ષે વિશ્વભરમાંથી સેંકડો વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ ભારતીય યુનિવર્સિટીઓમાં એડમિશન લેવા આવે છે. જો કે, ભારતીય સંસ્થાઓમાં વિદેશી અને વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા પ્રવેશની આ પ્રક્રિયા હજુ પણ ભારતની કેટલીક યુનિવર્સિટીઓ પૂરતી મર્યાદિત છે. પરંતુ હવે તેને વ્યાપક સ્વરૂપ આપવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. ચોક્કસ તેના ફાયદા જોવા મળશે. યુનિવર્સિટીઓ અને કેન્દ્રીય ભંડોળ પ્રાપ્ત તકનીકી સંસ્થાઓમાં કુલ બેઠકોના 15 ટકા પર વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને પ્રવેશ આપવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
કેટલા ઉમેદવારો આપશે પરિક્ષા - પ્રોફેસર સીએસ કંદપાલના જણાવ્યા અનુસાર, JEE એડવાન્સ પરીક્ષા JEE મેન્સ પછી લેવામાં આવે છે. JEE એડવાન્સ્ડના પરિણામોના આધારે, દેશમાં મુખ્યત્વે 23 IIT, 31 NIT, 23 Triple IT સહિત JFTIની 40 હજારથી વધુ બેઠકો પર પ્રવેશ આપવામાં આવ્યો છે. ગયા વર્ષે JEE (Advanced) 2021 ના પેપર 1 અને 2 બંનેમાં કુલ 1,41,699 ઉમેદવારોએ પરીક્ષા આપી હતી. કુલ 41,862 ઉમેદવારોએ JEE (Advanced) 2021 માટે લાયકાત મેળવી હતી. કુલ લાયકાત ધરાવતા ઉમેદવારોમાંથી 6,452 મહિલા હતા. નોંધપાત્ર રીતે, JEE જેવી મહત્વપૂર્ણ પરીક્ષાઓ માટે 13 વિવિધ ભાષાઓને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. એન્જિનિયરિંગ કરવા ઈચ્છુક વિદ્યાર્થીઓ આ સુવિધા હેઠળ તેમની માતૃભાષામાં પરીક્ષા આપી શકે છે.
બે તબક્કામાં યોજાશે પરિક્ષા - આ વર્ષે, JEE મુખ્ય પરીક્ષાઓ જૂન અને જુલાઈ મહિનામાં બે અલગ-અલગ તબક્કામાં આયોજિત થવાની છે. JEE મેઇન્સ પરીક્ષાનો પ્રથમ તબક્કો 20 જૂનથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. JEE મેઇન્સમાં સફળ થયેલા વિદ્યાર્થીઓ માટે JEE એડવાન્સ ટેસ્ટ લેવામાં આવશે. જો કે, ઘણી એન્જીનીયરીંગ કોલેજો અને ટેકનિકલ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં JEE મેઈન મેરિટના આધારે પ્રવેશ આપવામાં આવે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, વિદેશી અને NRI વિદ્યાર્થીઓને પણ JEE મેન્સ પરીક્ષાના આધારે પ્રવેશ આપી શકાય છે.
