નવી દિલ્હી: હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીના બે સંશોધનકારોને ભારતીય સૈન્ય અધિકારીના સરનામામાં ફેરફારને કારણે આસામમાં ભારતની પરમાણુ સક્ષમ અગ્નિ -2 અને અગ્નિ -3 મિસાઇલની ગુપ્ત સ્થાનોની જાણકારી મળી. ભારતના મોટા ભાગના દેશોની જેમ, વ્યૂહાત્મક મિસાઇલના ઠેકાણાઓ પણ ગુપ્ત રાખવામાં આવતા હોય છે.
2020ના તાજેતરના રિસર્ચ પેપર 'ધ સ્ટ્રેટેજિક પોસ્ચર્સ ઓફ ચાઇના એન્ડ ઈન્ડિયા' માં, હાર્વર્ડ કેનેડી સ્કૂલના બે સંશોધકો, ફ્રેન્ક ઓડોનેલ અને એલેક્સ બોલ્ફ્રેસે લખ્યું છે કે, તેઓ મીડિયા અહેવાલોનો ઉપયોગ કરીને અગ્નિ -2 અને અગ્નિ -3 મિસાઈલ બેસ લોકેશન શોધી કાઢવાની યોજના બનાવી હતી. આમાં સૌથી મહત્વની વાત એ હતી કે મિસાઇલ યુનિટમાં તૈનાત ભારતીય સૈન્યના અધિકારીનું પોતાનું સરનામું બદલવું. સેનાના અધિકારીએ પોતાનું સરનામું મધ્ય આસામના નાગાંવમાં બદલ્યું અને 2017 સુધી ત્યાં રહ્યો.
આ રિસર્ચ પેપરમાં જણાવાયું છે: 'આસામમાં અગ્નિ -2 અને અગ્નિ -3 નો ઉત્તર-પૂર્વ મિસાઇલ બેઝ સ્થાન નક્કી કરવામાં ઘણા સ્રોતોની મદદ લેવામાં આવી છે. અગ્નિ -2નું સંચાલન કરનાર ભારતીય સેનાના K-3341 મિસાઇલ જૂથની ઓળખ બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાની સૈન્યના આંકડાઓ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
2011માં પોતાનું સરનામું બદલતા અધિકારી ઉપરાંત, 2010માં મીડિયાના અહેવાલો પણ નોંધપાત્ર હતા, જેમાં એમ કહેવામાં આવ્યું હતું કે, સરકાર ઉત્તર-પૂર્વ ભારતમાં અગ્નિ -૨ને તૈનાત કરવા અને સંરક્ષણ મંત્રાલયને લશ્કરી થાણું બનાવવાની મંજૂરી આપવાની વિચારણા કરી રહી છે. જમીન સંપાદન કરવાની ઇચ્છા છે જેથી તે ચીનના પશ્ચિમ, મધ્ય અને દક્ષિણ ભાગોને લક્ષ્ય બનાવી શકે.
અગ્નિ-3ના સંરક્ષણ મંત્રાલયના બે અહેવાલો સંશોધકોનું ધ્યાન આકર્ષિત કરે છે. અહેવાલમાં ભારતીય સૈન્યના પ્રવક્તાએ ટિપ્પણી કરી હતી કે અગ્નિ-3 ની સાથે ભારત ચીનના શાંઘાઈને નિશાન બનાવી શકે છે, પરંતુ આ માટે ભારતના ઉત્તર-પૂર્વ છેડેથી અગ્નિ-3 લોન્ચ કરવાની જરૂર પડશે. બીજા સમાચાર એક નિશાની હતી. અહેવાલમાં 2014, સંરક્ષણ મંત્રાલયનું નિવેદન હતું કે 'અગ્નિ -3 સશસ્ત્ર દળોની સુરક્ષા છે'.
આ તથ્ય અને ભારતીય સેનાની પ્રવૃત્તિ, જેમાં તે એક જ જગ્યાએ વિવિધ પ્રકારનાં મિસાઇલો સંયુક્ત રીતે મૂકે છે (જેમ કે કેમ્પ્ટી અને સિકંદરાબાદમાં છે.) તેમાં પણ અગ્નિ -3 નું ગુપ્ત સ્થાન શોધવામાં પણ મદદ કરી. તે એક મહત્વપૂર્ણ હકીકત છે કે આસામ ચીન અને પાકિસ્તાનને નિશાન બનાવવા માટે એક પરફેક્ટ લોકેશન છે. ત્યારબાદ તેઓ એ હકીકતની આસ-પાસ પહોંચી ગયા કે અગ્નિ -2 અને અગ્નિ -3 આસામના નાગાંવમાં છે.
