ન્યૂઝ ડેસ્ક : રાજ્યસભાએ 23 સપ્ટેમ્બરના રોજ આઠ સાંસદોની સસ્પેન્શન અંગે કોંગ્રેસ અને ડાબેરીઓ સહિતના વિરોધી પક્ષો દ્વારા બહિષ્કાર કરવામાં આવ્યો હતો. તે દરમિયાન ઔદ્યોગિક સંબંધો, સામાજિક સુરક્ષા અને વ્યવસાયિક સલામતી અંગેના ત્રણ શ્રમ સંહિતાઓ ને અવાજ મતથી પસાર કર્યા હતા. શ્રમ કાયદા અગાઉ લોકસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યા હતા.
લોકસભામાં જે ખરડા પસાર થયા હતા તે છે (i) ઑદ્યોગિક સંબંધો સંહિતા, 2020 (ii) વ્યવસાયિક સલામતી, આરોગ્ય અને કાર્યકારી પરિસ્થિતિઓ સહિંતા, 2020 અને (iii) સામાજિક સુરક્ષા સહિંતા, 2020.
આ બિલો દેશમાં શ્રમ કલ્યાણ ના ઘણા જરૂરી સુધારા જે માટે સરકારની આતુરથી રાહ જોઇ રહી હતી તે હતા અને જેમાં છેલ્લા 73 વર્ષથી સુધારા કરવામાં આવ્યા ન હતા.
છેલ્લા છ વર્ષમાં, બધા હિતધારકો એટલે કે વેપારી યુનિયનો, માલિકો, રાજ્ય સરકારો અને મજૂર ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો સહિત ઘણા હિત ધારકોની સલાહ લેવામાં આવી હતી. આમાં નવ ત્રિપક્ષીય પરામર્શ, ચાર પેટા સમિતિની બેઠકો અને 10 પ્રાદેશિક પરિષદો, 10 આંતર-મંત્રાલયની સલાહ અને નાગરિકોના મંતવ્યો શામેલ છે.
કાયદાનું નામ એકીકૃત કાયદાની સંખ્યા વેતન સહિંતા ચાર કાયદા આઇ. આર સહિંતા ત્રણ કાયદા ઓ.એચ.સી સહિંતા તેર કાયદા સામાજીક સુરક્ષા સહિંતા નવ કાયદા કુલ 29
2002 માં કે બીજા રાષ્ટ્રીય શ્રમ આયોગે 100 થી વધુ રાજ્ય અને 40 કેન્દ્રીય કાયદાઓને એકરૂપતા લાવવા માટે ચાર-પાંચ સહિંતા માં એકત્રીત કરવાની ભલામણ કરી હતી. આયોગ એ તેમનો અહેવાલ આપ્યો છે તે સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે હાલ ના કાયદા "જટિલ, પુરાતત્વીય જોગવાઈઓ અને અસંગત વ્યાખ્યાઓ સાથે" હોવાનું જણાય છે. વર્ષ 2014 માં મોદી સરકાર દ્વારા હાલ ના 44 કેન્દ્રીય શ્રમકાયદાઓ ને ચાર સંહિતા માં પરિવર્તિત કરવા જહેમત ઉઠાવી હતી .
ઔદ્યોગિક સંબંધ સહિંતા
આ સહિંતા ની , મહત્ત્વની જોગવાઈઓ માં , કંપનીઓ ને કામદારો ને નોકરી રાખવા અને છુટા કરાવવાનું સરળ બનાવે છે. 300 જેટલા કામદારો ને રોજગારી આપતી કંપનીઓ એ હવે તેના કર્મચારીઓ માટે સ્થાયી ઓર્ડર આપવાની જરૂર રહેશે નહીં. ઔદ્યોગિક મથકોમાં કાર્યરત કર્મચારીઓ માટે સ્થાયી આદેશો આચાર ના નિયમો છે. હાલમાં, 100 જેટલા કામદારો ને રોજગાર આપતી કંપનીઓ માટે ફરજિયાત છે.હાલમાં, ફક્ત જાહેર ઉપયોગિતા સેવાઓ નાં કામદારોને હડતાલ રાખવા માટે નોટિસ આપવાની જરૂર છે. સહિંતા પસાર થયા પછી, આર.એસ.એસ સમર્થિત ભારતીય મઝદુર સંઘે ઔદ્યોગિક સંબંધ સંહિતા નો વિરોધ કર્યો હતો, અને તેને ટ્રેડ યુનિયન ની ભૂમિકાને ઘટાડવાનો સ્પષ્ટ પ્રયાસ ગણાવ્યો હતો.
આ સહિંતા ઉદ્યોગોને પરવાનગી આપવાની પદ્ધતિ માં નોંધપાત્ર સુધારણા લાવશે. હાલ માં, ઉદ્યોગો એ જુદા જુદા કાયદા હેઠળ પરવાનગી માટે અરજી કરવાની હોય છે. આ સહિંતા માં એકલ પરવાનગી રચના પૂરી પાડવામાં આવી છે.
આ ઉપરાંત, 20 કે તેથી વધુ કામદારો ને રોજગારી આપતી દરેક ઔદ્યોગિક સંસ્થામાં કર્મચારીઓ ની ફરિયાદોના કારણે થતા વિવાદો ના સમાધાન માટે એક અથવા વધુ ફરિયાદ નિવારણ સમિતિઓ હશે. .આ સંહિતામાં કામદારોને ફરથી કુશળતા હાંસલ કરવા મદદ માટે ભંડોળ ની સ્થાપના ની પણ દરખાસ્ત છે.
વ્યવસાયિક સલામતી, આરોગ્ય, કામ ની પરિસ્થિતિ સહિંતા
તે માલિક અને કર્મચારીઓ ની ફરજો દર્શાવે છે, અને વિવિધ ક્ષેત્રો માટે સલામતી ના ધોરણો ની કલ્પના કરે છે. કામદારો ના આરોગ્ય અને કાર્યરત સ્થિતિ, કામના કલાકો, પાંદડા, વગેરે પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. સહિંતાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ પાસાંઓ માં છે કે તે કરાર કરનારા કામદારોના અધિકારને માન્યતા આપે છે.
આ કોડ એમ્પ્લોયરોને જરૂરિયાતના આધારે અને કોઈપણ ક્ષેત્રમાં કોઈ પ્રતિબંધ વિના, નિશ્ચિત-અવધિના ધોરણે કામદારોને નોકરી આપવા માટે રાહત પૂરી પાડે છે. વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે તે કાયદાકીય લાભો જેવા કે સામાજિક સુરક્ષા અને સ્થાયી મુદત ધારક કર્મચારીઓ ને તેમના કાયમી સમકક્ષો ની સમાન વેતન જેવા પગાર ની પણ જોગવાઈ કરે છે.
તે પણ આદેશ આપે છે કે કોઈ પણ કાર્યકર ને કોઈ પણ સ્થાપના માં દિવસના આઠ કલાક થી વધુ અથવા અઠવાડિયામાં છ દિવસથી વધુ સમય માટે કામ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. ઓવરટાઇમ ના કિસ્સામાં, કર્મચારીને તેના વેતન ના દરથી બમણો ચૂકવવાપડશે. તે નાના કામ કરવાના સ્થળો જેમાં 10 જેટલા કામદારો છે તેમાં પણ લાગુ પડશે,. કોવિડ લોકડાઉનના કારણે પરપ્રાંતિય શ્રમીકોના સંકટ નું સર્જન થયુ હતું , ભવિષ્યમાં કોઈ પણ સામાજિક સુરક્ષાની દાયરામાં થી શ્રમીકોછૂટી ન જાય તેની ખાતરી કરવા માટે સરકારે 'આંતરરાષ્ટ્રીય રાજ્ય સ્થળાંતર કાર્યકર' ની વ્યાખ્યા ને વિસ્તૃત કરી. પ્રથમ વખત, આવક માપદંડ નો સમાવેશ સ્થળાંતર કામદારની વ્યાખ્યા માટે કરવામાં આવશે
નવી શ્રમ સહિંતામાં હવે એવા બધા કામદારો શામેલ હશે જેમની માસિક કુટુંબ ની આવક રૂપિયા 18,000 કરતા ઓછી છે, અને જે બીજા રાજ્યમાં સ્થળાંતર કરે છે અને સીધા રોજગાર મેળવે છે અથવા સ્વ રોજગારી મેળવે છે.
પ્રથમ વખત, શ્રમ સહિંતા માં ટ્રાંઝેન્ડર્સના અધિકારોને પણ માન્યતા આપે છે. તે ઔદ્યોગિક સંસ્થાઓ માટે પુરૂષ, સ્ત્રી અને ટ્રાંસજેન્ડર કર્મચારીઓ માટે વૉશરૂમ, નહાવાના સ્થળો અને લોકર રૂમ પ્રદાન કરવું ફરજિયાત બનાવે છે.
સામાજિક સુરક્ષા સહિંતા
આ સહિંતા મેટરનિટી બેનિફિટ એક્ટ, કર્મચારીઓ ના પ્રોવિડન્ટ ફંડ એક્ટ, કર્મચારીઓ ની પેન્શન યોજના, કર્મચારીઓ ની વળતર અધિનિયમ સહિત નવ સામાજિક સુરક્ષા કાયદાને બદલશે.
આ સહિંતા અસંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરતા લોકો ને, જેમ કે પરપ્રાંતિય કામદારો, ગિગ કામદારો અને પ્લેટફોર્મ કામદારો માટે સામાજિક સુરક્ષા દાયરાને સાર્વત્રીક બનાવે છે.
પ્રથમ વખત, અનિયમીત કામદારો , જેને 'ગિગ વર્કર્સ' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, અને પ્લેટફોર્મ( ઓન લાઇન) કામદારો જે અન્ય કંપનીઓના પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરીને કામ કરે છે, જેમ કે ઝુમાટો અને સ્વિગી જેવા ખોરાક એક્ત્રીત કરાનાર કંપની સાથે કામ કરતા ડિલિવરી કર્મચારીઓ, અને ઓલા અને ઉબેર જેવા એગ્રિગ્રેટર્સ સાથે કામ કરતા ટેક્ષી ડ્રાઇવરો ને સામાજિક સુરક્ષાના દાયરામાં લાવવામાં આવ્યા છે
પ્રથમ વખત, સામાજિક સુરક્ષાની જોગવાઈ ઓ પણ કૃષિ કામદારો સુધી વિસ્તૃત કરવામાં આવશે. આ નિયમમાં તમામ પ્રકારના કર્મચારીઓ માટે ની સતત સેવા માટે ગ્રેચ્યુટી ચુકવણી પ્રાપ્ત કરવાની સમય મર્યાદા ઘટાડી પાંચ વર્ષ થી એક વર્ષ કરવામાં આવી છે. જેમાં નિયત-અવધિ ના કર્મચારીઓ, કરાર મજૂરી, દૈનિક અને માસિક વેતન કામદારો નો સમાવેશ થાય છે
કાર્યરત પત્રકારો માટે સરકારે ગ્રેચ્યુઇટી ચુકવણી મેળવવા માટે ની સમય મર્યાદા પાંચ વર્ષથી ઘટાડી ને ત્રણ વર્ષ કરી છે.
શ્રી ગંગવારે કહ્યું કે અમે પરપ્રાંતિય કામદારો ની વ્યાખ્યાનો વ્યાપ વધાર્યો છે, જેથી પરપ્રાંતિય કામદારો જેઓ એક રાજ્ય થી બીજા રાજ્યમાં તેમની જાતે સ્થળાંતર કરે છે અને જેઓ ના માલિકો દ્વારા જુદા જુદા રાજ્યમાં નિયુક્ત કરવામાં આવે છે, તેઓ ને પણ ઓ.એસ.એચ કોડ દાયરા હેઠળ લાવી શકાય. હાલમાં માત્ર કોન્ટ્રાક્ટર દ્વારા લાવવામાં આવેલા પર પ્રાંતિય કામદારો જ આ જોગવાઈઓ થી લાભ લઈ રહ્યા હતા.
પ્રધાન એ શ્રમ સહિંતાના નીચેના ફાયદાઓની પણ વિસ્તૃત માહિતી આપી:
- પરપ્રાંતિય કામદારોની સમસ્યાઓ ના નિવારણ માટે હેલ્પલાઈન માટેની ફરજિયાત સુવિધા.
- પરપ્રાંતિય કામદારો નો રાષ્ટ્રીય ડેટાબેસ બનાવવો.
- દર 20 દિવસ ના કામ માટે એક દિવસ ની રજા એકત્રીત કરવાની જોગવાઈ, જ્યારે 240 દિવસની જગ્યાએ 180 દિવસ માટે કામ કરવામાં આવ્યું છે.
- દરેક ક્ષેત્રમાં મહિલાઓ માટે સમાનતા: સ્ત્રીઓ ને રાત્રે દરેક ક્ષેત્રમાં કામ કરવાની છૂટ હોવી જોઈએ, પરંતુ તે સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે તેમની સલામતી માટેની જોગવાઈ માલિક દ્વારા કરવામાં આવે છે અને રાત્રે કામ કરતા પહેલા મહિલાઓની સંમતિ લેવામાં આવે છે.
- ગીગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારો સહિત 40 કરોડ અસંગઠિત કામદારો માટે "સામાજિક સુરક્ષા ભંડોળ" ની જોગવાઈ અને સાર્વત્રીક સામાજિક સુરક્ષાના દાયરા માં લાવવામાં મદદ કરશે
- મહિલા કામદારોને તેમના પુરુષ સમકક્ષો ની તુલનામાં સમાન વેતન ચૂકવો.
- હડતાળ માટે 14 દિવસની સૂચના, જેથી આ સમયગાળામાં સુખદ સમાધાન લાવી શકાય.
- શ્રમ ટ્રિબ્યુનલ્સ દ્વારા ઝડપી નિકાલ માટે વાઈબ્રન્ટ મિકેનિઝમ ની દરખાસ્ત "ન્યાયમાં વિલંબ થાય તે ન્યાય ન આપવા બરાબર છે".
- ખોટુ કરતા અટકાવવા માટે દંડમાં અનેકગણો વધારો;
રાહુલ ગાંધીએ ટ્વીટ કર્યું - ગુરુવારે કોંગ્રેસના પક્ષના પૂર્વ વડા રાહુલ ગાંધીએ સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલા ત્રણ શ્રમ સુધારણા બિલ માટેસરકાર પર આકરા પ્રહારો કર્યા હતા અને આક્ષેપ કર્યો હતો કે ખેડુતો પછી કામદારો લક્ષ્યાંક હતા.
