અયોધ્યાઃ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી 5 ઓગસ્ટે રામ મંદિરના ભૂમિ પૂજનમાં હાજરી આપવાના છે. અયોધ્યા ખાતે ધાર્મિક બંધારણ અંગેના 70 વર્ષ જૂનો વિવાદ 9 નવેમ્બર, 2019ના રોજ સમાપ્ત થયો હતો. જ્યારે 5 જજોની બેંચે બાંધકામનો માર્ગ મોકળો કર્યો હતો. ચાલો જાણીએ કયા કયા લોકોએ મંદિર નિર્માણ માટે આંદોલનને સફળ બનાવવા મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.
1950માં જ્યારે ‘અસ્થાન જન્મભૂમિ’ પર સ્થાપિત મૂર્તિઓની પૂજા કરવાનો અધિકાર પૂછતા ગોપાલસિંહ વિશારદ દ્વારા પ્રથમ દાવો કરવામાં આવ્યો હતો. ભક્ત ગોપાલસિંહ વિશારદે સ્થળ પર પ્રાર્થના કરવાનો અધિકાર મેળવવા નીચલી અદાલતમાં દાવો માંડ્યો હતો. તેમનું મૃત્યુ 1986માં થયું હતું અને કાનૂની લડત પાછળથી તેમના પુત્ર રાજેન્દ્રસિંહે ચાલુ રાખી હતી.
1959માં નિર્મોહી અખાડાએ સ્થળ પર પોતાના અધિકારનો દાવો માંડ્યો. તેમનું માનવું હતું કે, આ જગ્યાએ ભગવાન રામનો જન્મ થયો હતો. મહંત ભાસ્કર દાસ નિર્મોહી અખાડાના સરપંચ હતાં. તેઓ આ કેસના મુખ્ય દાવેદારોમાંના એક હતા.
વિશ્વ હિન્દુ પરિષદે રામ મંદિરના નિર્માણ માટે દેશ વ્યાપી આંદોલન ચલાવ્યું. અશોક સિંઘલ આ આંદોલનના મુખ્ય અગ્રણી હતાં. તેમણે આ આંદોલનની શરુઆત 1984માં કરી હતી.
મહંત અવૈદ્યનાથ ભગવાન રામ જન્મ્ભૂમિ આંદોલનના નેતા હતા, જેમણે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. રામના જન્મસ્થળને મુક્ત કરવા માટે અવૈદ્યનાથે શ્રી રામજન્મભૂમિ મુક્તિ યજ્ઞ સમિતિની સ્થાપના કરી હતી.
બજરંગ દળના સ્થાપક પ્રમુખ અને ભાજપના દિગ્ગજ નેતા વિનય કટિયાલે રામ જન્મભૂમિ આંદોલનને ટેકો આપ્યો હતો. તેમણે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘનું કાર્ય પૂરું કરવા માટે સ્વયંસેવા આપી.
વિહિપના વાઈસ પ્રેસિડન્ટ દેવકી નંદન અગ્રવાલ દ્વારા ભગવાન રામના નામે, અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટની લખનઉ બેંચમાં પદની ઘોષણા અને કબજો મેળવવાની રજૂઆત માટે એક નવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો.
1989માં, વીએચપીએ અયોધ્યામાં શિલાન્યાસ સમારોહ કર્યો અને આયોજિત રામ મંદિરનો પહેલો પથ્થર મૂકવામાં આવ્યો.
તત્કાલીન ભાજપ પ્રમુખ એલ.કે.અડવાણીએ રામ જન્મભૂમિ ખાતે રામ મંદિર નિર્માણના ઠરાવ સાથે ગુજરાતમાં સોમનાથથી રથયાત્રાનો પ્રારંભ કર્યો હતો. રથયાત્રાએ અયોધ્યામાં રામ મંદિરની તરફેણમાં લાગણીઓને વેગ આપ્યો હતો.
લાલકૃષ્ણ અડવાણી અને મુરલી મનોહર જોશીના નેતૃત્વમાં રામમંદિર આંદોલનને વેગ મળ્યો અને દેશભરમાં ફરતા રથના વિચારને એક મહાન વિચાર તરીકે કામ કર્યું હતું. 1991માં મુરલી મનોહર જોશીએ ભાજપ અધ્યક્ષ પદ સંભાળ્યું હતું અને ભગવાન રામના જન્મસ્થળ પર ફરીથી દાવો કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.
રથયાત્રા કે જે ભાજપના નેતાઓ અને હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદી સંગઠનો દ્વારા કરવામાં આવી હતી. મંદિરની સ્થાપના કરવા માટે હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદી સંગઠનોને ભાજપના નેતાઓને વીએચપી અને સંઘ પરિવારનો ટેકો મળ્યો હતો.
ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના પ્રથમ મુખ્યપ્રધાન તરીકે ફરજ બજાવનારા કલ્યાણસિંહે વિવાદિત સ્થળની આસપાસની 2.77 એકર જમીન સંપાદન કરી હતી. સિંહે રામમંદિર નિર્માણનું વચન લીધું હતું અને શાંતિપૂર્ણ સહમતિ માટે કામ કર્યું હતું.
શિવસેનાના સ્થાપક બાલ ઠાકરે રામમંદિર આંદોલનમાં મોખરે હતા અને પહેલાથી રામ મંદિર નિર્માણને ટેકો આપ્યો હતો.
ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા ઉમા ભારતી અન્ય ભાજપ નેતાઓની સાથે રામ જન્મભૂમિ આંદોલનનો મુખ્ય ચહેરો બન્યાં હતાં. તેમણે જ્વલંત ભાષણો આપ્યા હતા, જેણે રામ મંદિર આંદોલનને વેગ મેળવવામાં મદદ કરી.
