હૈદરાબાદ: હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને ઊંઘની કમીને લીધે થતી સમસ્યાઓ પર કરવામાં આવેલા સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે, બંને ફેક્ટર્સ એકસાથે મળીને મગજની ઉંમર વધારી શકે છે અને તેની કાર્યક્ષમતાને પણ અસર કરી શકે છે. આ શોધમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે, દરરોજ 6 કલાકથી ઓછી ઊંઘ મગજની કાર્યપ્રણાલીને ખરાબ કરે છે, પરંતુ હાઈ બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ પણ વધારી શકે છે. આ અભ્યાસ તાજેતરમાં જ અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશનના જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો હતો.
સંશોધનનો ઉદ્દેશ્ય
નોંધનીય છે કે, ઊંઘની કમી અને હાઇ બ્લડ પ્રેશરના કારણે મગજની ઉંમર વધવા, તેની કામગીરી પર પડનારો પ્રભાવ અને અન્ય પ્રભાવો વિશે વિગતવાર તે જાણવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે આ સંશોધનમાં 40 વર્ષથી વધારે ઉમરના 682 લોકોને શામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. સંશોધનના પરિણામોથી જાણવા મળ્યું કે, જે સહભાગીઓ સંશોધનના વિષય હતા. તેઓ હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત હતા અને તેઓ ઓછી ઊંઘ લેતા હતા, તેમના મગજની કાર્યક્ષમતા ઘટી રહી હતી. આ સિવાય આ લોકોમાં મગજની રચના સાથે સંબંધિત ફેરફારો પણ જોવા મળ્યા હતા. ખાસ કરીને, આવા લોકોના મગજમાં સફેદ અને ભૂખરા દ્રવ્યનું પ્રમાણ ઓછું જોવા મળ્યું હતું. તે નોંધવું યોગ્ય છે કે, સફેદ પદાર્થ મગજના ભાગોને જોડવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે ગ્રે પદાર્થ જ્ઞાનાત્મક કાર્યોમાં મદદ કરે છે. આ ઉપરાંત આ લોકોની નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા અને આયોજન ક્ષમતામાં પણ ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.
સંશોધનનું નિષ્કર્ષ
અભ્યાસના મુખ્ય લેખક મેથ્યુ પાસીએ જણાવ્યું કે, તારણો દર્શાવે છે કે, તંદુરસ્ત મગજ માટે બ્લડ પ્રેશરને સામાન્ય બનાવી રાખવું અને પર્યાપ્ત ઊંઘ લેવી ખૂબ જ જરુરી છે. સંશોધન એ પણ સૂચવે છે કે, ડોક્ટરોએ નિયમિતપણે તેમના દર્દીઓનું બ્લડ પ્રેશર તપાસવું જોઇએ અને તેમને તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા જોઇએ.
ડોકટરો શું કહે છે?
નવી દિલ્હી સ્થિત મનોવૈજ્ઞાનિક ડૉ.આશિષ સિંહ કહે છે કે, પૂરતી ઊંઘ ન લેવાથી આપણા શરીર અને મગજ બંને પર અસર થાય છે. ઊંઘની કમી હાઇ બ્લડ પ્રેશરતી પીડાતા લોકો માટે ગંભીર સમસ્યાઓ ઊભી કરી શકે છે. ઊંઘની કમી અને હાઇબ્લડ પ્રેશર વચ્ચે ચક્રીય સંબંધ છે. વાસ્તવમાં, હાઇ બ્લડ પ્રેશરથી પીડાતા લોકોમાં ઊંઘ સંબંધિત સમસ્યાઓ જોવા મળે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત લોકો ઘણીવાર ચિંતા અને તણાવ સાથે સંઘર્ષ કરે છે, જે તેમની ઊંઘ પર અસર કરે છે. ક્યારેક હાઈ બ્લડ પ્રેશરની દવાઓની આડઅસરને કારણે ઊંઘ પર અસર થાય છે. આ સિવાય અનિયમિત દિનચર્યા, વધુ પડતો સ્ક્રીન ટાઈમ અને બિનઆરોગ્યપ્રદ જીવનશૈલી પણ ઊંઘની ગુણવત્તાને બગાડે છે. કારણ ગમે તે હોય, જો હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત વ્યક્તિને પૂરતી કે સારી ગુણવત્તાની ઊંઘ ન મળે, તો તે તેમના સ્વાસ્થ્ય પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશરના દર્દીઓમાં ઊંઘના અભાવને કારણે થતી સમસ્યાઓ
જો હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત વ્યક્તિ તેની ઊંઘમાં ચેડા કરે તો તેને ઘણી નાની-મોટી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. જેમાંથી કેટલીક નીચે મુજબ છે.
હ્રદયરોગઃ ઉંઘ ની કમીને લીધે હૃદયરોગનું જોખમ વધી જાય છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર પહેલાથી જ હૃદય પર તાણ લાવે છે અને ઊંઘનો અભાવ તેને વધુ ખરાબ બનાવે છે.
સ્ટ્રોકનું જોખમ: હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને ઊંઘની કમીનું સંયોજન મગજમાં રક્ત પ્રવાહને વિક્ષેપિત કરી શકે છે, જે સ્ટ્રોક પણ હોઇ શકે છે.
ડાયાબિટીસ: ઊંઘની કમી ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકારને વધારી શકે છે, જે ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારે છે.
તણાવ અને ચિંતા: પૂરતી ઊંઘ ન મળવાથી માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર અસર થાય છે, જે તણાવ અને ચિંતામાં વધારો કરી શકે છે.
ઊંઘનો અભાવ માત્ર શારીરિક સ્વાસ્થ્ય જ નહીં પરંતુ માનસિક અને સામાજિક જીવન પર પણ અસર કરે છે. તેના બદલે, આના કારણે, અસરગ્રસ્ત વ્યક્તિમાં સામાન્ય રીતે સતત થાક, ચીડિયાપણું અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી જેવી સમસ્યાઓ જોવા મળે છે, જે મૂડ પર પણ અસર કરે છે.
શિસ્ત, કાળજી અને સાવચેતીઓ
હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત લોકો માટે પૂરતી ઊંઘ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે, તે માત્ર બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત જ નથી કરતું. પરંતુ અન્ય ગંભીર રોગોનું જોખમ પણ ઘટાડે છે. તેથી, તમારી જીવનશૈલી અને દિનચર્યામાં કેટલીક આદતોનો સમાવેશ કરવો ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. જેમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે.
- ઊંઘની પેટર્ન બનાવવાનો પ્રયાસ કરો અને ઊંઘની ગુણવત્તા સુધારવા માટે તેને નિયમિતપણે અનુસરો, જેમ કે, સમયસર પથારીમાં જવું અને સવારે ઉઠવું.
- બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવા માટે તંદુરસ્ત આહારનું પાલન કરો. સ્વસ્થ ખાનપાનની આદતો અપનાવો જેમ કે, ખોરાક જેમાં મીઠું ઓછું હોય, ફાઈબર અને અન્ય પોષક તત્વો વધુ હોય.
- નિયમિત કસરત અને ધ્યાન જેવા ઉપાય કરો.
- સ્ક્રીન સમય ઘટાડો. સૂતા પહેલા મોબાઈલ કે લેપટોપનો ઉપયોગ ન કરો.
- બંને પ્રકારની સમસ્યાઓથી પીડાતા લોકો માટે, તેમના મગજના સ્વાસ્થ્યની નિયમિત સમયાંતરે તપાસ કરાવવી ફાયદાકારક બની શકે છે.
- જો જરૂરી હોય તો તબીબી સહાય લો. હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા ઊંઘની સમસ્યાથી પીડાતા લોકોએ નિષ્ણાતની સલાહ લેવી જોઈએ.
આ પણ વાંચો:
