નવી દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં 'સમાજવાદી', 'સેક્યુલર' અને 'અખંડિતતા' શબ્દો ઉમેરવામાં આવેલા 1976ના સુધારાને પડકારતી અરજીઓને ફગાવી દીધી હતી.
ચીફ જસ્ટિસ ઑફ ઈન્ડિયા સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ સંજય કુમારની બેન્ચે કહ્યું કે અરજીઓ પર વિગતવાર સુનાવણીની કોઈ જરૂર નથી. રાજ્યસભાના ભૂતપૂર્વ સાંસદ સુબ્રમણ્યમ સ્વામી, એડવોકેટ અશ્વિની ઉપાધ્યાય અને અન્યો દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજીઓ પર બેન્ચે 22 નવેમ્બરે પોતાનો ચુકાદો અનામત રાખ્યો હતો. આ અરજીમાં બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં 'સમાજવાદી' અને 'સેક્યુલર' શબ્દોના સમાવેશને પડકારવામાં આવ્યો હતો.
CJIએ કહ્યું કે 1976માં સુધારા દ્વારા બે અભિવ્યક્તિઓ 'સમાજવાદી' અને 'સેક્યુલર' બનાવવામાં આવી હતી અને હકીકત એ છે કે બંધારણ 1949માં અપનાવવામાં આવ્યું હતું તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી. CJIએ કહ્યું, 'પૂર્વવૃત્તિની દલીલ, જો સ્વીકારવામાં આવે, તો તે તમામ સુધારાઓ પર લાગુ થશે.'
22 નવેમ્બરે સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે એવું ન કહી શકાય કે ઇમરજન્સી દરમિયાન સંસદે જે પણ કર્યું તે અર્થહીન હતું. એમ પણ કહ્યું કે બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં 'સમાજવાદી', 'સેક્યુલર' અને 'અખંડિતતા' શબ્દો ઉમેરવામાં 1976નો સુધારો ન્યાયિક સમીક્ષા પસાર કરી ચૂક્યો છે.
1976માં ઈન્દિરા ગાંધી સરકાર દ્વારા રજૂ કરાયેલા 42મા બંધારણીય સુધારા હેઠળ બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં 'સમાજવાદી', 'સેક્યુલર' અને 'અખંડિતતા' શબ્દોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. સ્વર્ગસ્થ વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા ભારતમાં ઈમરજન્સીની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. તે 25 જૂન 1975 થી 21 માર્ચ 1977 વચ્ચે ચાલ્યું હતું. આ સુધારાએ પ્રસ્તાવનામાં ભારતનું વર્ણન 'સાર્વભૌમ, લોકશાહી પ્રજાસત્તાક'માંથી બદલીને 'સાર્વભૌમ, સમાજવાદી, બિનસાંપ્રદાયિક, લોકશાહી પ્રજાસત્તાક' કર્યું.
સુનાવણી દરમિયાન, મુખ્ય ન્યાયાધીશે કહ્યું, 'આ કોર્ટ દ્વારા વિષય સુધારો (42મો સુધારો) અમુક હદ સુધી ન્યાયિક સમીક્ષાને આધિન છે. સંસદે હસ્તક્ષેપ કર્યો છે. તે સમયે (ઇમરજન્સી) સંસદે જે કંઈ કર્યું તે નકામું હતું એવું આપણે કહી શકીએ નહીં.
ખંડપીઠે કહ્યું કે ભારતમાં સમાજવાદને જે રીતે સમજવામાં આવે છે તે અન્ય દેશો કરતા ઘણો અલગ છે અને ભારતીય સંદર્ભમાં સમાજવાદનો મુખ્ય અર્થ કલ્યાણકારી રાજ્ય છે. બેન્ચે કહ્યું, 'આનાથી ખાનગી ક્ષેત્રને ક્યારેય રોક્યું નથી જે સારી રીતે વિકસી રહ્યું છે. આનાથી આપણને બધાને ફાયદો થયો છે. ખંડપીઠે કહ્યું કે સર્વોચ્ચ અદાલતે 1994ના એસઆર બોમ્માઈ કેસમાં બંધારણના મૂળભૂત માળખાના ભાગરૂપે 'ધર્મનિરપેક્ષતા' ગણાવી હતી.
