সমগ্ৰ বিশ্বতে ২৯ ছেপ্টেম্বৰ দিনটো বিশ্ব হৃদয় দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয়(World Heart Day 2022) । মানৱ শৰীৰৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ হৃদযন্ত্ৰ । যদি হৃদযন্ত্ৰই কাম কৰা বন্ধ কৰি দিয়ে, তেতিয়া ব্যক্তিজনৰ মৃত্যু হয়। আজিৰ সময়ত নিৰন্তৰ নতুন প্ৰকাৰৰ ৰোগ আৰু আমাৰ বেয়া ৰুটিনৰ বাবে স্বাস্থ্যৰ ওপৰত কুপ্ৰভাৱ পৰে, যাৰ ফলত হৃদযন্ত্ৰও বহুত কষ্ট পায় । এনে অৱস্থাত হৃদযন্ত্ৰক সুস্থ কৰি ৰাখিবলৈ বিশ্ব হৃদ দিৱস পালন কৰা হয় ।
প্ৰায়ে দেখা গৈছে যে আমাৰ খাদ্য-পানীয়ৰ বাবে হৃদযন্ত্ৰই সৰ্বাধিক ক্ষতি কৰে । ইয়াৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ অৰিহণা যোগোৱা হৈছে আমাৰ বেয়া ৰুটিনো । এজন সাধাৰণ চিকিৎসকৰ মতে প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে ৰাতিপুৱা কমেও ৩০ মিনিট ব্যায়াম কৰি শৰীৰটো সুস্থ কৰি ৰাখিব লাগে ৷ একে সময়তে তেলীয়া আৰু চৰ্বিযুক্ত খাদ্যৰ পৰা আঁতৰত থাকিব লাগে । একে সময়তে ক্ৰমবৰ্ধমান দুৰ্বল খাদ্যাভ্যাস আৰু ধূমপানৰ ঘটনাই হৃদযন্ত্ৰৰ লগত জড়িত ৰোগৰ জন্ম দিছে ।
বিশ্ব হৃদয় দিৱসৰ গুৰুত্ব
আজিৰ সময়ত হৃদৰোগীৰ সংখ্যা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে । একে সময়তে হৃদযন্ত্ৰৰ লগত জড়িত ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ বহু লোকৰ মৃত্যু হৈছে । হৃদৰোগীৰ ওপৰত কৰা একাংশ গৱেষণাৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে কম বয়সীয়া লোকৰ ক্ষেত্ৰতো হৃদযন্ত্ৰৰ লগত জড়িত বিসংগতিবোৰ চৰ্চালৈ আহিছে । এনে অৱস্থাত বিশ্ব হাৰ্ট দিৱসৰ জৰিয়তে হৃদযন্ত্ৰক সুস্থ কৰি ৰখাৰ লগতে হৃদৰোগৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰাৰ বাবে মানুহক অনুপ্ৰাণিত আৰু সজাগ কৰা হয় ।
বিশ্বৰ হৃদয় দিৱসৰ ইতিহাস
হৃদযন্ত্ৰ মানৱ শৰীৰৰ এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ । মানুহৰ বুকুৰ বাওঁফালে এদিনত প্ৰায় এক লাখ বাৰ আৰু একমিনিটত ৬০-৯০ বাৰ হৃদস্পন্দন কৰে । হঠাৎ হৃদস্পন্দন সলনি হ’লে হাৰ্ট এটেক হয় । হাৰ্ট এটেক নিশ্চিতভাৱে হঠাতে আহে কিন্তু কোনো ইংগিত অবিহনে নাহে । হাৰ্ট এটেকৰ দৰে গুৰুতৰ ৰোগৰ লক্ষণসমূহ বুজি নোপোৱাটোৱেই হৈছে মৃত্যুৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ মূল কাৰণ ।
বিশ্বত দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা হৃদৰোগীৰ সংখ্যাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই বিশ্ব হাৰ্ট দিৱস উদযাপনৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছিল । ২০০০ চনত বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিশ্ব হৃদ দিৱস উদযাপনৰ কথা ঘোষণা কৰে । ইয়াৰ পিছত প্ৰতি বছৰে ছেপ্টেম্বৰৰ শেষৰ দেওবাৰে ইয়াক উদযাপন কৰা হৈছিল । ইয়াৰ পিছত ২০১৪ চনৰ পৰা ২৯ ছেপ্টেম্বৰৰ পৰা বিশ্ব হৃদ দিৱস উদযাপন আৰম্ভ হয় ।
বিশ্ব হাৰ্ট দিৱসৰ একমাত্ৰ উদ্দেশ্য হৈছে হৃদযন্ত্ৰৰ লগত জড়িত সমস্যাসমূহ হ্ৰাস কৰিবলৈ মানুহৰ মাজত সজাগতা সৃষ্টিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা । ইয়াৰ জৰিয়তে প্ৰতি বছৰে বহু দেশত কাৰ্যসূচী আয়োজন কৰি মানুহক হৃদযন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্যৰ বিষয়ে সজাগ কৰা হয় ।
হাৰ্ট এটেকৰ লক্ষণসমূহ
আমাৰ তেজত মলি বাঢ়ি যোৱাৰ ফলত এই ৰোগ হয়, যাৰ ফলত তেজ ডাঠ হৈ পৰে আৰু হৃদযন্ত্ৰৰ মাধ্যমেৰে পাৰ হ’ব নোৱাৰে । যাৰ বাবে হৃদযন্ত্ৰই তেজ পাম্প কৰাত অধিক কষ্ট কৰিবলগীয়া হয় । তেজ ঘন হোৱাৰ ফলত সিৰাবোৰ বন্ধ হৈ পৰে, অৰ্থাৎ হৃদযন্ত্ৰৰ সিৰাবোৰত তেজ জমা হ’বলৈ ধৰে । ইয়াৰ ফলত হৃদযন্ত্ৰৰ ওপৰত চাপ বৃদ্ধি পায় আৰু তেজ আৰু আগুৱাই যাব নোৱাৰে। ইয়াৰ ফলত এজন ব্যক্তিৰ বুকুত তীব্ৰ বিষ হ’বলৈ ধৰে আৰু তাৰ পিছত হাৰ্ট এটেক আহে (Chest pain-heart attack) ।
কিন্তু সকলো বুকুৰ বিষ হাৰ্ট এটেকৰ লক্ষণ নহয় । যদি আপুনি বুকুৰ মাজভাগত বা বাহুত নতুন ধৰণৰ বিষ হয়, তেন্তে পিঠিৰ ওপৰৰ অংশ, ডিঙি, বা পেটৰ ওপৰৰ অংশত ৫ মিনিটতকৈ অধিক সময় বিষ, তাৰ লগত উশাহ লোৱাত কষ্ট, ঘামচি, স্নায়বিক, ভাগৰুৱা, বা মূৰ ঘূৰোৱা লক্ষণ দেখা যায়, তেতিয়া এই লক্ষণবোৰে হাৰ্ট এটেকৰ ইংগিত দিব পাৰে । কিন্তু যদি বুকুৰ বিষটো ক্ষণিকৰ বাবে হয় বা বেজীৰ বিন্ধাৰ দৰে হয়, তেন্তে ইয়াৰ আন কাৰণো থাকিব পাৰে ।
যদিও হাৰ্ট এটেকত প্ৰায়ে বুকুৰ তীব্ৰ বিষ হয়, তথাপিও কিছুমান লোকে মাত্ৰ সামান্য বিষৰ অভিযোগ কৰিব পাৰে(Early prevention of heart attack) । কিছুমান ক্ষেত্ৰত বিশেষকৈ বৃদ্ধ, মহিলা আৰু ডায়েবেটিছ ৰোগীৰ বুকুৰ বিষ নহয় । হঠাতে হাৰ্ট এটেকো হ’ব পাৰে । হাৰ্ট এটেকৰ ফলত হৃদযন্ত্ৰ বন্ধ হৈ যাব পাৰে, য’ত বিদ্যুৎ বিঘিনিৰ বাবে হৃদযন্ত্ৰ বন্ধ হৈ যায় ।
এই সমূহ পদ্ধতিৰে হাৰ্ট এটেকৰ সৈতে মোকাবিলা কৰক
প্ৰতিদিনে শাৰীৰিক ক্ৰিয়া-কলাপৰ বহুতো উপকাৰীতা আছে আৰু ই আপোনাৰ হৃদযন্ত্ৰক সকলো সময়তে সুস্থ কৰি ৰাখে। যদি আপুনি হঠাৎ হাৰ্ট এটেকৰ সম্ভাৱনা কম কৰিব বিচাৰে তেন্তে আপুনি দৈনিক শাৰীৰিকভাৱে সক্ৰিয় হৈ থাকিব লাগে । সদায় সুস্থ হৈ থাকিবলৈ আমাৰ সকলোৰে বাবে ৩০-৪৫ মিনিট ব্যায়াম কৰাটো প্ৰয়োজনীয় ।
কিছুমানে খোজ কঢ়াৰ সহায় ল’ব পাৰে, আনহাতে কিছুমানে চাইক্লিং আৰু কাৰ্ডিঅ’ কৰিব পাৰে । যিকোনো ধৰণৰ ব্যায়াম বা কাৰ্যকলাপে আমাৰ হৃদস্পন্দন বৃদ্ধি কৰি ৰাখে । চিকিৎসকৰ মতে, হৃদযন্ত্ৰৰ বিষাক্ত এৰোবিক কাৰ্যকলাপ যেনে দৌৰা, চাইকেল চলোৱা, ৰছী জপোৱা, সাঁতোৰ আদিও হৃদযন্ত্ৰক ডেকা কৰি ৰখাত অতি সহায়ক হয় ।
হাৰ্ট এটেক হোৱাৰ সম্ভাৱনা কেনেকৈ কম কৰিব পাৰি?
যদিও কেইবাটাও বিপদজনক কাৰক আছে যিবোৰ আপুনি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব নোৱাৰে, তথাপিও বহুতো উপায়েৰে আপুনি নিজকে সহায় কৰিব পাৰে আৰু হাৰ্ট এটেকৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে-
পৰীক্ষাৰ সময় নিৰ্ধাৰণ কৰক: এজন প্ৰাথমিক যত্ন প্ৰদানকাৰীক বিচাৰি উলিয়াওক আৰু তেওঁলোকক বছৰত অন্ততঃ এবাৰ আপোনাৰ হৃদযন্ত্ৰৰ পৰীক্ষণ কৰক । বাৰ্ষিক পৰীক্ষা কৰিলে হৃদৰোগৰ বহুতো আগতীয়া সতৰ্কবাণী লক্ষণ ধৰা পৰিব পাৰে, য’ত আপুনি অনুভৱ কৰিব নোৱাৰা লক্ষণসমূহো আছে। ইয়াৰ ভিতৰত আপোনাৰ ৰক্তচাপ, ব্লাড চুগাৰৰ মাত্ৰা, কলেষ্টেৰলৰ মাত্ৰা আৰু বহুতো অন্তৰ্ভুক্ত ।
ধঁপাত ত্যাগ কৰক: ইয়াৰ ভিতৰত ধোঁৱাবিহীন ধঁপাত আৰু সকলো ভেপিং সামগ্ৰী অন্তৰ্ভুক্ত ।
নিয়মিত ব্যায়াম কৰক: সপ্তাহত ২০ৰ পৰা ৩০ মিনিট মধ্যমীয়া তীব্ৰ শাৰীৰিক ক্ৰিয়া-কলাপৰ লক্ষ্য ৰাখিব লাগে ।
স্বাস্থ্যসন্মত খাদ্য গ্ৰহণ কৰক: উদাহৰণস্বৰূপে ভূমধ্যসাগৰীয় বা ডেছ খাদ্য। উদ্ভিদভিত্তিক খাদ্য পদ্ধতি এটা উৎকৃষ্ট বিকল্প ।
সুস্থ ওজন বজাই ৰাখক: আপোনাৰ প্ৰাথমিক যত্ন প্ৰদানকাৰীয়ে আপোনাক সুস্থ লক্ষ্য ওজনৰ বিষয়ে পৰামৰ্শ দিব পাৰে আৰু সেই লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত সহায় কৰিবলৈ আপোনাক সম্পদ আৰু নিৰ্দেশনা দিব পাৰে ।
আপোনাৰ বৰ্তমানৰ স্বাস্থ্যজনিত অৱস্থা পৰিচালনা কৰক: ইয়াৰ ভিতৰত উচ্চ কলেষ্টেৰলৰ মাত্ৰা, উচ্চ ৰক্তচাপ আৰু ডায়েবেটিছ আদি অন্তৰ্ভুক্ত ।
মানসিক চাপ কমাওক: যোগাসন, গভীৰ উশাহ লোৱা আৰু ধ্যান আদি কৌশলৰ কথা চিন্তা কৰক ।
ঔষধ গ্ৰহণ কৰক: কেৱল মনত পৰিলে বা চিকিৎসকৰ এপইণ্টমেণ্ট আহিলেই ঔষধ নাখাব ।
আপোনাৰ সকলো চিকিৎসাৰ এপইণ্টমেণ্ট ৰাখক: আপোনাৰ স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰদানকাৰীসকলক নিয়মিতভাৱে দেখা কৰিলে হৃদযন্ত্ৰৰ সৈতে জড়িত সমস্যা বা আপুনি নাজানিছিল যে আপুনি আছে বুলি নজনা অন্যান্য চিকিৎসাজনিত সমস্যাসমূহ উন্মোচন কৰাত সহায় কৰিব পাৰে । ইয়াৰ দ্বাৰা সমস্যাৰ চিকিৎসাও পলমকৈ নহয় সোনকালে কৰাত সহায়ক হ’ব পাৰে ।
ঔষধ নিয়মিতভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে
ঔষধ যিমানেই ভাল নহওক কিয়, সঠিক মাত্ৰাত আৰু নিয়মিতভাৱে ব্যৱহাৰ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় । এবাৰ হৃদযন্ত্ৰৰ বিকল ধৰা পৰাৰ পিছত গড় আয়ুস আছিল মাত্ৰ ৩.৫ বছৰ । উন্নত ঔষধ আৰু চিকিৎসা পদ্ধতিৰ উপলব্ধতাৰ লগে লগে বহু লোকে ১৫ বছৰৰ পাছতো আৰামত জীৱন নিৰ্বাহ কৰি আছে । কিন্তু ঔষধ ব্যৱহাৰৰ বিষয়ে সজাগতাৰ অভাৱ, খৰচ বহন কৰিব নোৱাৰা, ঔষধ সহ্য কৰিব নোৱাৰাৰ বাবে এশজনৰ ভিতৰত মাত্ৰ ৪০ জন লোকেহে ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰি আছে । সঠিক মাত্ৰা আৰু নিয়মিত ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰিলে শেষ পৰ্যায়ৰ হৃদৰোগ ৰোধ কৰিব পাৰি । গতিকে নিয়মিতভাৱে ঔষধ সেৱন কৰাটো প্ৰয়োজনীয় ।
লগতে পঢ়ক: ১৮-৩০ বছৰ বয়সৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজত কিয় বৃদ্ধি পাইছে হৃদৰোগৰ ঘটনা !
