বিশ্বজুৰি বিভিন্ন মঞ্চত কৰ্মক্ষেত্ৰ আৰু অন্যান্য ধৰণৰ হতাশাৰ সৈতে জড়িত সমস্যাসমূহৰ সমাধানৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱাৰ উদ্দেশ্যে প্ৰতি বছৰে ৭ নৱেম্বৰৰ পৰা ১১ নৱেম্বৰলৈকে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাপ সজাগতা সপ্তাহৰ আয়োজন কৰা হয় । আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাপ সজাগতা সপ্তাহ এই বছৰ ‘Working Together to Build Resilience and Reduce Stress’ শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰ সৈতে উদযাপন কৰা হয়(International Stress Awareness Week) ।
আজিৰ যুগত চিকিৎসকে হতাশাক নিৰৱ হত্যাকাৰী বুলি গণ্য কৰে । পৰিয়ালৰ সমস্যা, বৃত্তিগত সমস্যা, অসুস্থতা, যুদ্ধ, মহামাৰী, ৰোগ আৰু মনোৰোগ আদি বিভিন্ন কাৰকত মানুহৰ মনত হতাশাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে । কিন্তু এই সমস্যাটোক চিনি পাই সময়মতে ইয়াৰ চিকিৎসাৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱাটো আজিৰ প্ৰগতিশীল সময়ত আৰু উন্নত চিকিৎসা বিজ্ঞানতো এজন সাধাৰণ মানুহৰ বাবে এক কঠিন কাম । আজিৰ পৃথিৱীত বিষণ্ণতা এক বিশ্বব্যাপী সমস্যাত পৰিণত হৈছে, যাৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বৰ বৃহৎ সংখ্যক লোকে হয় প্ৰতি বছৰে প্ৰাণ হেৰুৱাইছে নহয় অসুখী, অশান্ত জীৱন যাপন কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে ।
বিশ্বজুৰি হতাশাক ৰোগ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ লগতে ইয়াৰ প্ৰতিৰোধ আৰু ইয়াৰ বলি হোৱা লোকসকলৰ উত্থান আৰু পুনৰ সংস্থাপনৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱাৰ লক্ষ্যৰে স্বাস্থ্য আৰু সামাজিক সংস্থাসমূহে বহুতো অনুষ্ঠান আয়োজন কৰে ।
এই ধাৰাবাহিকত প্ৰতি বছৰে নৱেম্বৰ মাহত ৭-১১ নৱেম্বৰলৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানসিক চাপ সজাগতা সপ্তাহৰ আয়োজন কৰা হয় । এইবাৰ ‘স্থিতিস্থাপকতা গঢ়ি তোলা আৰু মানসিক চাপ হ্ৰাস কৰাৰ বাবে একেলগে কাম কৰা’ (International Stress Awareness Week)বিষয়বস্তুৰ ওপৰত সাপ্তাহিক অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হৈছে ।
ডিপ্ৰেছন কি ?
মনোবিজ্ঞানী তথা পৰামৰ্শদাতা ডাঃ ৰেনুকা যোশীয়ে (পি.এইচ.ডি.) বুজাইছে যে ডিপ্ৰেছন দৰাচলতে এক মানসিক সমস্যা । সাধাৰণতে প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে জীৱনৰ কোনো এক সময়ত হতাশাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়(What is depression) । কাৰণ দুখ, চিন্তা, অসুবিধা, অস্থিৰতা আদি যিকোনো মানসিক অৱস্থাৰ বাবেই হ’ব পাৰে ।
কিন্তু যেতিয়া ডিপ্ৰেছনে আপোনাৰ চিন্তাধাৰাক নেতিবাচকতাৰে ভৰাই তুলিবলৈ আৰম্ভ কৰে, আপোনাৰ চিন্তা-চৰ্চা আৰু কাম-কাজৰ ধৰণ আৰু আপোনাৰ স্বাভাৱিক জীৱনত প্ৰভাৱ পেলায়, তেতিয়া ই গুৰুতৰ ৰোগৰ শ্ৰেণীত আহে । ইয়াৰ প্ৰতিৰোধ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে, কিয়নো ই আপোনাৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ লগতে শাৰীৰিক স্বাস্থ্যতো প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে ।
তেওঁ কয় যে, ডিপ্ৰেছনৰ লক্ষণসমূহ বিভিন্ন স্তৰত অৰ্থাৎ প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ ক্ষেত্ৰত কম বেছি পৰিমাণে গুৰুতৰভাৱে দেখা যায় । কিন্তু সাধাৰণতে কিছুমান লক্ষণ যিসমূহ আটাইতকৈ সাধাৰণ লক্ষণৰ ভিতৰত গণ্য কৰা হয়, সেইসমূহ হ’ল তলত দিয়া ধৰণৰ-
- অধিক হতাশ বা নেতিবাচক অনুভৱ কৰা
- সুখী পৰিবেশতো সুখী অনুভৱ নকৰা
- বেছিভাগেই কেৱল সেইসমূহ কথা স্মৰণ কৰা যিসমূহ আপোনাৰ দুখৰ কাৰণ হয় ৷
- প্ৰতিটো ভুল কামৰ বাবে নিজকে দোষাৰূপ কৰা
- ভোক কমি যোৱা আৰু ওজন কমি যোৱা
- টোপনি নোহোৱা বা অত্যধিক টোপনি অহা
- শক্তিৰ ক্ষতি
- শীঘ্ৰেই ভাগৰুৱা অনুভৱ কৰা
- সিদ্ধান্ত লোৱা আৰু মনোনিৱেশ কৰাত অসুবিধা
- মৃত্যু বা আত্মহত্যাৰ চিন্তা ইত্যাদি
হতাশা কিয় বিপদজনক?
তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে ব্যক্তিগত কাৰণৰ বাহিৰেও যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা মহামাৰী, যুদ্ধ, ভৱিষ্যতৰ প্ৰতি আশংকা, অৰ্থনৈতিক পৰিস্থিতিৰ সৈতে জড়িত আশংকা, মৃত্যুৰ ভয় আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱকে ধৰি বহু কাৰণত হতাশাৰ ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধি পাইছে অসুস্থতাৰ ।
ডাঃ ৰেনুকাই কয় যে, ডিপ্ৰেছন এনে এক অৱস্থা যাৰ প্ৰতিৰোধ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, অন্যথা ইয়াৰ প্ৰভাৱ ব্যক্তিজনৰ জীৱনৰ মানদণ্ড, পাৰিবাৰিক, পেছাদাৰী আৰু সামাজিক জীৱনত পৰে ।
আনকি প্ৰতি বছৰে বৃহৎ সংখ্যক লোকে এই সমস্যাৰ বাবে আত্মহত্যাৰ দৰে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে । কেৱল ভাৰতৰ কথা ক’বলৈ গ’লে এন চি আৰ বিৰ তথ্য অনুসৰি ২০২১ চনত মানসিক ৰোগৰ বাবে ১৩,৭৯২ জন লোকে আত্মহত্যা কৰিছিল আৰু ইয়াক দেশৰ ভিতৰতে তৃতীয় বৃহত্তম জ্ঞাত আত্মহত্যাৰ কাৰণ হিচাপে বিবেচিত হৈছে । এই ক্ষেত্ৰত ১৮ৰ পৰা ৪৫ বছৰ বয়সৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ ৬,১৩৪টা গোচৰ হোৱাটো এক চিন্তনীয় বিষয় ।
ভাৰতত হতাশাৰ পৰিসংখ্যা
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ হিচাপ অনুসৰি ভাৰতৰ প্ৰতি ১ লাখ নাগৰিকৰ ভিতৰত ২১.১% লোকে মানসিক স্বাস্থ্যৰ দুৰ্বলতাৰ বাবে আত্মহত্যা কৰিছে । ইয়াত গড়ে ১০ হাজাৰ লোক মুঠ জীৱনৰ ভিতৰত ২৪৪৩ বছৰ কোনো মানসিক সমস্যা বা এটাতকৈ অধিক সমস্যাৰ সৈতে কটাবলগীয়া হয় । একে সময়তে ৰাষ্ট্ৰীয় মানসিক স্বাস্থ্য সমীক্ষাৰ প্ৰতিবেদনত বিবেচনা কৰা হৈছে যে এই ধৰণৰ সমস্যাৰ বাবে প্ৰায় ১৪% ভাৰতীয়ক চিকিৎসাৰ হস্তক্ষেপ বা সহায়ৰ প্ৰয়োজন ।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানসিক চাপ সজাগতা সপ্তাহ
২০২১ চনত গ্ল’বেল গ্যালাপৰ এক সমীক্ষাত বিশ্বজুৰি প্ৰতি ১০ জন বয়সস্থ লোকৰ ভিতৰত চাৰিজনে স্বীকাৰ কৰিছে যে তেওঁলোকে নিয়মীয়াকৈ বহুত উদ্বেগ বা মানসিক চাপৰ সন্মুখীন হয় । ডিপ্ৰেছনৰ দৰে মানসিক সমস্যাত ভুগি থকা লোকসকলক সহায় কৰাৰ লক্ষ্যৰে ২০১৮ চনত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাপ সজাগতা সপ্তাহ আৰম্ভ কৰা হৈছিল । এই পদক্ষেপ আন্তৰ্জাতিক চাপ ব্যৱস্থাপনা সংস্থাই মানসিক চাপ প্ৰতিৰোধৰ বিষয়ে সজাগতা সৃষ্টি কৰাৰ লক্ষ্যৰে গ্ৰহণ কৰিছিল ।
চলিত বৰ্ষৰ ৯ নৱেম্বৰত অনুষ্ঠিত হ’বলগীয়া এই সপ্তাহৰ ভিতৰত বুধবাৰেও মানসিক চাপ সজাগতা দিৱসৰ আয়োজন কৰা হয় । এই উপলক্ষে অনলাইন গ্ল’বেল ষ্ট্ৰেছ এণ্ড ৱেলবিয়িং ছামিটৰ আয়োজন কৰা হ’ব ।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাপ সজাগতা সপ্তাহৰ উদ্দেশ্য আৰু ইয়াৰ বিষয়বস্তু
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাপ সজাগতা সপ্তাহৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে বিশ্ব পৰ্যায়ত মানসিক চাপৰ প্ৰেক্ষাপটত ইতিবাচক পৰিৱৰ্তনক উৎসাহিত কৰা । এই অনুষ্ঠানৰ এটা মূল উদ্দেশ্য হৈছে কৰ্মক্ষেত্ৰত মানসিক চাপৰ ক্ষেত্ৰসমূহ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে নীতি নিৰ্ধাৰণৰ বাবে প্ৰেৰণা যোগোৱা । বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ তথ্য অনুসৰি প্ৰতি বছৰে মানসিক চাপ, হতাশা আৰু উদ্বেগৰ বাবে প্ৰায় ১২ বিলিয়ন কৰ্মদিন হেৰাই যায় অৰ্থাৎ ভুক্তভোগী হয় ছুটীত থাকে নহয় এই সময়ছোৱাত কোনো কাম কৰিব নোৱাৰে । ইয়াৰ ফলত বিশ্বৰ অৰ্থনীতিৰ প্ৰতি প্ৰায় ১ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰৰ ক্ষতি হয় ।
এইবাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানসিক চাপ সজাগতা সপ্তাহৰ বাবে ‘Working Together to Build Resilience and Reduce Stress’ শীৰ্ষক থিম অৰ্থাৎ বিষয়বস্তু নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে । যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে কৰ্মক্ষেত্ৰৰ পৰিৱেশ আৰু নীতিসমূহত নমনীয়তা সৃষ্টি কৰা আৰু তেওঁলোকক একেলগে কাম কৰি মানসিক চাপ হ্ৰাস কৰিবলৈ প্ৰেৰণা যোগোৱা ৷
লগতে এই বৰ্ষৰ বিষয়বস্তুৰ আঁৰৰ এটা উদ্দেশ্য হৈছে মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱা লোকসকলক কেনেকৈ সহায় কৰিব পাৰি ?, মানসিক চাপ আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যাৰ প্ৰতি নিয়োগকৰ্তাসকলে কেনেকৈ সঁহাৰি জনাব পাৰে ?, মানসিক চাপ ব্যৱস্থাপনা পেছাদাৰীসকলৰ মানসিক চাপ কৰ্মক্ষেত্ৰৰ নীতিৰ পৰিৱৰ্তনে, যেনে হাইব্ৰিড কাম কৰি, কেনেকৈ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে কৰ্মচাৰীৰ মানসিক স্বাস্থ্য ? আৰু মানসিক চাপ আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যাত ভুগি থকা লোকসকলে কেনেকৈ পৰামৰ্শ আৰু সমৰ্থন লাভ কৰিব পাৰে ? আদি বিষয়সমূহৰ ওপৰত আলোচনা আৰু প্ৰচেষ্টাৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰা ৷
লগতে পঢ়ক: National Cancer Awareness Day: ৰাষ্ট্ৰীয় কৰ্কট সজাগতা দিৱসত কিছু গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা জানি লওক
