বৰ্তমান সময়ত প্ৰায় মানুহে সন্মুখীন হোৱা এটা সাধাৰণ সমস্যা হৈছে এচিডিটি ৷ যিহেতু বৰ্তমান সময়ত যিকোনো বস্তুয়ে পেটত গেছৰ সৃষ্টি কৰে, সেয়াহে যিকোনো বস্তু খোৱাৰ পিচত এন্টাচিড সেৱন কৰাটো সাধাৰণ হৈ পৰিছে মানুহৰ বাবে । যিকোনো বিয়া বা অনুষ্ঠানলৈ যোৱাৰ আগতেও বহুতে ঘৰৰ পৰাই এন্টাচিড খাই বিয়াত যোৱা পৰিলক্ষিত হয়, কাৰণ যিকোনো খাদ্যই পিচত এচিডিটিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে বুলি ভয় কৰে (Side Effects Of Taking Too Many Antacids) ।
অধিকাংশ লোকেই অনুভৱ কৰে যে, এন্টাচিড অতি নিৰাপদ ঔষধ আৰু যিকোনো ব্যক্তিয়ে যিকোনো সময়তে গ্ৰহণ কৰিব পাৰে । কিন্তু সেয়া এক ভুল ধাৰণা ৷ এন্টাচিডৰ অত্যধিক আৰু অপ্ৰয়োজনীয় ব্যৱহাৰে বৃক্ক বিকল কৰিব পাৰে, কেৱল ইমানেই নহয়, গেষ্ট্ৰিক কেন্সাৰৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে (Long term use of antacids side effects)।
সাৱধান: কিছুমান বিশেষ এন্টাচিড ঔষধে বৃক্কৰ ক্ষতিৰ লগতে কেন্সাৰৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে
বিশ্বৰ বহু গৱেষণাত উল্লেখ কৰা হৈছে যে, এন্টাচিডৰ অবিৰত ব্যৱহাৰে বৃক্ক, হৃদৰোগ, উচ্চ ৰক্তচাপ, অন্ত্ৰৰ লগত জড়িত গুৰুতৰ ৰোগৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷ আনকি খাদ্যনলী আৰু অন্ত্ৰৰ কেন্সাৰৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে (Antacids side effects) ।
আচলতে আমাৰ শৰীৰৰ প্ৰায়বোৰ সমস্যা আৰু ৰোগ আমাৰ পাচনতন্ত্ৰৰ লগত জড়িত বুলি ধৰা হয় । সাধাৰণতে বহু কাৰণত যেতিয়া খাদ্য হজমৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় এচিড পেটত অতিৰিক্তভাৱে উৎপন্ন হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু যেতিয়া গেছ, বদহজম বা এচিডিটিৰ দৰে সমস্যা হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে, তেতিয়া মানুহে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে অৰ্থাৎ চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ নোলোৱাকৈ এন্টাচিড ব্যৱহাৰ কৰে । যদি এন্টাচিড মাজে মাজেহে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, তেন্তে নিঃসন্দেহে ই ক্ষতিকাৰক নহয়, কিন্তু যদি ইয়াক অতিমাত্ৰা বা দীৰ্ঘদিন ধৰি ব্যৱহাৰ কৰা হয়, তেন্তে ই শৰীৰত বহুতো গুৰুতৰ সমস্যাৰ কাৰণ হৈ পৰিব পাৰে।
এন্টাচিডৰ অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা সমস্যা আৰু ইয়াৰ কাৰণ
বিশ্বৰ বহু গৱেষণা আৰু চিকিৎসা আলোচনীত প্ৰকাশিত, বহু চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী চিকিৎসা প্ৰতিষ্ঠানে প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু তেওঁলোকৰ ৱেব চাইটত উপলব্ধ চৰকাৰী তথ্য আৰু চিকিৎসকৰ পৰা পোৱা তথ্য অনুসৰি, দীৰ্ঘম্যাদী আৰু অত্যধিক এন্টাচিডৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে বহু সমস্যা আৰু অৱস্থাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়, ইয়াৰে কাৰণ তলত দিয়া ধৰণৰ (Are Antacids Really Safe For Long term Use)।
1) এন্টাচিডৰ অত্যধিক ব্যৱহাৰে হজমৰ হাৰ লেহেমীয়া কৰে, কাৰণ ই খাদ্য হজম কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় এচিডৰ তীব্ৰতা হ্ৰাস কৰে । ইয়াৰ ফলত কেৱল পাচন প্ৰক্ৰিয়াত প্ৰভাৱ পৰাই নহয়, খাদ্যৰ পৰা পুষ্টিকৰ পদাৰ্থ শোষণ প্ৰক্ৰিয়াতো প্ৰভাৱ পৰে । যাৰ বাবে শৰীৰত বিষাক্ত পদাৰ্থ বৃদ্ধি হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু প্ৰয়োজনীয় পুষ্টিও শোষণ কৰিব নোৱাৰে ।
2) যেতিয়া পাচন প্ৰক্ৰিয়া শুদ্ধ নহয়, তেতিয়া কেতিয়াবা ডায়েৰিয়া আৰু কেতিয়াবা কোষ্ঠকাঠিন্যৰ দৰে সমস্যাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায় । যাৰ বাবে কেৱল শৰীৰত শক্তিৰ অভাৱ অনুভৱ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰাই নহয়, সদায় ভাগৰুৱা, বমি-বমি, মূৰ-কান্ধ আৰু বাহুত বিষ আনকি প্ৰস্ৰাৱৰ সমস্যাও দেখা দিয়ে ।
3) এন্টাচিড অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰ কৰিলে বৃক্কৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে । দৰাচলতে কিছুমান এন্টাচিডত এনে কিছুমান যৌগ থাকে যিবোৰ দীৰ্ঘদিন ধৰি খালে বৃক্কৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে আৰু আনকি বৃক্ক বিকল হোৱাৰ বাবেও দায়ী । যেনে প্ৰ’টন পাম্প ইনহিবিটাৰ (পিপিআই) ইত্যাদি । ইয়াৰ উপৰিও অনুচিত হজম হোৱাৰ বাবে বৃক্কৰ কাৰ্যতো প্ৰভাৱ পৰে । যাৰ ফলত বৃক্কৰ সমস্যা হ’ব পাৰে ।
4) কেইবছৰমানৰ আগতে এটা বিশ্বব্যাপী অধ্যয়নত উল্লেখ কৰা হৈছে যে "গেছ" আৰু হাৰ্টবাৰ্ণৰ চিকিৎসাৰ বাবে পিপিআই শ্ৰেণীৰ অধীনত এন্টি-এচিডিটি ঔষধৰ দীৰ্ঘম্যাদী ব্যৱহাৰৰ ফলত বৃক্কৰ ক্ষতি বা অন্যান্য সংশ্লিষ্ট জটিলতা হ’ব পাৰে গেষ্ট্ৰিক কেন্সাৰ, হাড়ৰ দুৰ্বলতা বা অত্যধিক ভাঙি যোৱা আৰু অষ্টিঅ’পৰ’ছিছৰ দৰে সমস্যাৰ সম্ভাৱনা যথেষ্ট বৃদ্ধি পায় । আচলতে এচিড ৰিফ্লাক্স আৰু বদহজমৰ উপৰিও অস্থিৰোগ, কাৰ্ডিঅ’লজি, আভ্যন্তৰীণ চিকিৎসা আৰু অস্ত্ৰোপচাৰতো পিপিআই ঔষধ দিয়া হয় ।
5) কেৱল হজম শক্তিৰ সমস্যাৰ বাবেই নহয়, কেতিয়াবা এছপিৰিনযুক্ত এন্টাচিড ব্যৱহাৰ কৰিলেও হৃদযন্ত্ৰৰ লগত জড়িত সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে আৰু উচ্চ ৰক্তচাপ বৃদ্ধি হ’ব পাৰে ।
6) ৰেনিটিডিনযুক্ত এন্টাচিড ব্যৱহাৰ কৰিলেও কৰ্কট ৰোগৰ আশংকা বহু গৱেষণাত উল্লেখ কৰা হৈছে । আচলতে ৰেনিটিডিনত নাইট্ৰেট মিথাইল মাইন (NDMA) নামৰ এটা মৌল থাকে যিটোক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কেন্সাৰ গৱেষণা সংস্থাই মানুহৰ বাবে সম্ভাৱ্য কাৰ্চিনোজেনিক হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰিছে । ইয়াৰ বাবেই ভাৰতত জিণ্টেক, পেপল’ক, এচিলক আৰু ৰাণ্টেক আদি নামেৰে বিক্ৰী হোৱা ৰানিটিডিন ঔষধৰ ব্যৱহাৰ নিষিদ্ধ কৰা হৈছে ।
7) অধিক এন্টাচিড খালে যেতিয়া পেটত থকা এচিড অধিক নিষ্ক্ৰিয় হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে তেতিয়া ই হজম শক্তিত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে । ইয়াৰ কাৰণে যদি অপাচ্য বা কম হজম হোৱা খাদ্য অন্ত্ৰত উপনীত হয় তেন্তে ই অন্ত্ৰৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে । এনে পৰিস্থিতিত অটোইম্যুন ৰোগ বা আই বি এছৰ আশংকাও বৃদ্ধি পাব পাৰে ।
8) এলুমিনিয়াম, মেগনেছিয়াম বা ছডিয়াম থকা এন্টাচিড সেৱনৰ সাধাৰণ সময়ছোৱাতো ৰোগীৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত নিৰীক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয় । কাৰণ বহু সময়ত এইবিধ এণ্টাচিডৰ ফলত শৰীৰত এলুমিনিয়ামৰ বিষক্ৰিয়া, বৃক্কৰ সমস্যা, ডায়েৰিয়া, শৰীৰত আইৰণ শোষণ কমি যোৱা আৰু নিৰ্ধাৰিত সময়তকৈ অধিক সময় সেৱন কৰিলে হিম’গ্লবিনৰ মাত্ৰা কমি যায় ।
9) দীৰ্ঘদিন ধৰি এন্টাচিড ব্যৱহাৰ কৰিলেও চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ সমস্যাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায় ।
10) অত্যধিক এন্টাচিড সেৱন কৰিলেও পেট আৰু অন্ত্ৰত ফুলা আৰু আলচাৰ, গেষ্ট্ৰ’ আৰু ইছ’ফেজিয়ালৰ সৈতে জড়িত কম বেছি পৰিমাণে গুৰুতৰ সমস্যা, পেটৰ আলচাৰ, কৃষ্ণ জ্বলন, এচিড ৰিফ্লাক্স, আৰু জিইআৰডি আদিৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে ।
চিকিৎসকে কি কয় এই সন্দৰ্ভত ?
ইউটিউব চেনেলত, কাৰ্ডিয়াক, বক্ষ আৰু ভাস্কুলাৰ চাৰ্জন ডাঃ শ্ৰীৰাম নেনে উল্লেখ কৰিছিল যে "ভাৰতত প্ৰায় 7% ৰ পৰা 30% লোক জিইআৰডি বা গেষ্ট্ৰো-ইচফেজিয়েল ৰিফ্লাক্স ৰোগ নামৰ এক স্থিতিত ভুগি আছে আৰু ইয়াক প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, তেওঁলোকে নিয়মীয়াকৈ এণ্টাচিড গ্ৰহণ কৰে ।" তেওঁ এই ভিডিঅ’টোত লগতে কৈছিল যে এনে অৱস্থাৰ ফলত কেৱল অন্ত্ৰৰ সমস্যাই নহয় কম বেছি পৰিমাণে বৃক্কৰ গুৰুতৰ সমস্যাও হ’ব পাৰে ।
ভোপালৰ সাধাৰণ চিকিৎসক ডাঃ ৰাজেশ শৰ্মাইও এই কথা নিশ্চিত কৰিছে । তেওঁ কয় যে, সকলো বয়সৰ মানুহৰ মাজত এচিডিটি অতি সাধাৰণ সমস্যা । আনহাতে, যিহেতু এন্টাচিডক আটাইতকৈ নিৰাপদ ঔষধৰ ভিতৰত গণ্য কৰা হয়, সেয়েহে মানুহে সাধাৰণতে ঘৰতে এন্টাচিড লয় । কিন্তু যেতিয়া কোনো বিশেষ পৰিস্থিতিত চিকিৎসকে ৰোগীক ৰোগ প্ৰতিৰোধৰ বাবে এন্টাচিড দিয়ে, লগতে যিকোনো শক্তিশালী ঔষধ যি পাচনতন্ত্ৰত গধুৰ হ’ব পাৰে, বা আন কোনো সমস্যাত, তেতিয়া তেওঁক কেৱল প্ৰেছক্ৰিপচন কৰা আৰু নিৰ্দেশ অনুসৰি গ্ৰহণ কৰিব লাগে ।
ৰাজেশ শৰ্মাই লগতে কয় যে, চিকিৎসকে দিয়া সময়সীমাৰ পিচতো বহু লোকে নিজাববীয়াকৈ এই ঔষধবোৰ সেৱন কৰি থাকে । কেৱল এয়াই নহয়, সঘনাই গেছ, বদহজম, পেট ফুলা ইত্যাদি সমস্যাত ভুগি থকা লোক বা পাচনতন্ত্ৰ দুৰ্বল হোৱা বৃদ্ধ লোকেও চিকিৎসকক নোসোধাকৈ এই ঔষধবোৰ খাই থাকে । কেতিয়াবা মৃদু সমস্যাত এন্টাচিড নিজাববীয়াকৈ কম পৰিমাণে গ্ৰহণ কৰিব পাৰি । কিন্তু যদি সমস্যাটোৱে অধিক আমনিদায়ক হয়, তেন্তে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয় ।
স্বাভাৱিক পৰিস্থিতি বা সামান্য সমস্যাতো চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অবিহনে যিকোনো ধৰণৰ এন্টাচিড এমাহতকৈ অধিক সময় ধৰি অবিৰতভাৱে গ্ৰহণ কৰিব নালাগে । ইয়াৰ বাহিৰেও এন্টাচিড গ্ৰহণ কৰাৰ সময়ত চিকিৎসকৰ নিৰ্দেশনা সঠিকভাৱে পালন কৰিব লাগে, যেনে যদি চিকিৎসকে কয় এন্টাচিড পুৱা খালী পেটত খাব লাগে বা খাদ্য খোৱাৰ ১-২ ঘণ্টা আগতে গ্ৰহণ কৰিব লাগে, তেন্তে সেয়া হ’ব লাগে একে সময়তে লোৱা ।
ডাঃ ৰাজেশে লগতে কয় যে সদায় মনত ৰখা উচিত যে ঔষধ যিমানেই নিৰাপদ নহওক কিয়, কোনো ৰোগ বা সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে সদায় দিয়া হয় । সেইবাবেই চিকিৎসকে পৰামৰ্শৰ পিচত দিয়া নিৰ্দেশনা অনুসৰি ঔষধ খাব লাগে ।
