মানুহৰ প্ৰথম চন্দ্ৰত অৱতৰণ মঞ্চত পৰিচালনা কৰা হৈছিল বুলি আপোনাৰ মনলৈ ভাব আহে নেকি ? নে ক'ভিড-19 ভাইৰাছক জৈৱিক অস্ত্ৰ হিচাপে মুকলি কৰি দিয়া হৈছিল বুলি মনত সন্দেহ ওপজে ? শেহতীয়াকৈ ড’নাল্ড ট্ৰাম্পক হত্যাৰ চেষ্টা চলোৱাটো এইবাৰৰ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে তেওঁৰ জনপ্ৰিয়তাৰ বৃদ্ধিৰ প্ৰচেষ্টা আছিল যেন ভাব হয় নেকি ?
হয়তো আপুনি দীৰ্ঘদিন ধৰি এনে বিশ্বাসক আশ্ৰয় দি আহিছে দীৰ্ঘদিনীয়া সন্দেহৰ মাজত । বা হয়তো আন কিছুমানে আপোনাৰ মনত এনে বিশ্বাসৰ জন্ম দিছিল । কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাই (AI) এনে সকলো ষড়যন্ত্ৰমূলক তত্ত্ব আৰু ভূৱা বিশ্বাস দূৰ কৰিব পাৰে বুলি এক নতুন অধ্যয়নত প্ৰকাশ পাইছে ।
চলিত মাহৰ আৰম্ভণিতে বিজ্ঞান আলোচনীত প্ৰকাশিত “Durably reducing conspiracy beliefs through dialogues with AI” শীৰ্ষক অধ্যয়নটোত দেখা গৈছে যে ইয়াক ষড়যন্ত্ৰমূলক তত্ত্ব আৰু ভুৱা বিশ্বাস খুৱাই চেটজিপিটিৰ এটা সংস্কৰণ ব্যৱহাৰ কৰিলে প্ৰকৃততে মানুহৰ মনত এনে চিন্তাৰ বীজত দিয়াৰ পৰা বিৰত থাকিব পাৰি । আমেৰিকান ইউনিভাৰ্চিটিৰ মুখ্য লেখক তথা সহকাৰী অধ্যাপক থমাছ কষ্টেলো, মেছাচুচেটছ ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজি (এম আই টি)ৰ স্ল’ন স্কুল অৱ মেনেজমেণ্টৰ অধ্যাপক ডেভিদ ৰেণ্ড আৰু কৰ্নেল ইউনিভাৰ্চিটি অব আৰ্টচ এণ্ড ছায়েণ্সৰ মনোবিজ্ঞানৰ সহযোগী অধ্যাপক তথা হিমান ব্ৰাউন ফেকাল্টী ফেলো গৰ্ডন পেনিকুকে এই অধ্যয়ন চলাইছে ।
ভুল তথ্য/ভুৱা বাতৰি বিয়পি পৰাৰ বাবে জেনেৰেটিভ AI ক প্ৰায়ে দোষাৰোপ কৰা হৈছে । কিন্তু অধ্যয়নটোত দেখা গৈছে যে ইয়াৰ বিপৰীত কথাও হ’ব পাৰে – জেনেৰেটিভ AI য়ে মানুহৰ মনৰ পৰাও ভুল তথ্য দূৰ কৰিব পাৰে ।
সম্পাদকৰ অধ্যয়নটোৰ সাৰাংশ অনুসৰি গণতন্ত্ৰৰ প্ৰতি ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা ভাবুকিৰ মাজতে কষ্টেলো আৰু তেওঁৰ দলটোৱে তদন্ত কৰিছিল যে জেনেৰেটিভ এআই ইন্টাৰফেছৰ সৈতে হোৱা সংলাপে মানুহক তেওঁলোকৰ ষড়যন্ত্ৰমূলক বিশ্বাস পৰিত্যাগ কৰিবলৈ পতিয়ন নিয়াব পাৰে নেকি ।
অধ্যয়নটোৰ সাৰাংশত কোৱা হৈছে, “মানৱ অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে এটা ষড়যন্ত্ৰমূলক তত্ত্ব বৰ্ণনা কৰিছিল যিটো তেওঁলোকে গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত AI য়ে তেওঁলোকৰ সৈতে বুজাব পৰা যুক্তিত লিপ্ত হৈছিল যিয়ে তেওঁলোকৰ বিশ্বাসক প্ৰমাণেৰে খণ্ডন কৰিছিল । AI চেটবটৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰতিযুক্তি আৰু ব্যক্তিগতকৃত গভীৰ কথা-বতৰা বজাই ৰখাৰ ক্ষমতাই কেবামাহো ধৰি ষড়যন্ত্ৰৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ বিশ্বাস হ্ৰাস কৰিছিল, যাৰ ফলত এনে বিশ্বাসৰ পৰিৱৰ্তন হ’ব নোৱাৰে বুলি প্ৰকাশ কৰা গৱেষণাক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল । এই হস্তক্ষেপে দেখুৱাইছে যে AI নিয়োগ কৰিলে কেনেকৈ সংঘাত লাঘৱ হ’ব পাৰে আৰু সমাজৰ সেৱা কৰিব পাৰে ।”
এল এল এম হৈছে অপৰিসীম পৰিমাণৰ তথ্যৰ ওপৰত প্ৰশিক্ষিত বেছ মডেলৰ এটা শ্ৰেণী যিয়ে ইয়াক প্ৰাকৃতিক ভাষা আৰু অন্যান্য ধৰণৰ বিষয়বস্তু বুজিবলৈ আৰু সৃষ্টি কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলে যাতে বহুতো কাম কৰিব পাৰে । জনস্বাৰ্থৰ ক্ষেত্ৰত জেনেৰেটিভ AI ক আগস্থানলৈ অনাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকে লোৱা ভূমিকাৰ লগতে সংস্থাসমূহে অসংখ্য ব্যৱসায়িক কাৰ্য আৰু ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত AI গ্ৰহণ কৰিবলৈ মনোনিৱেশ কৰা বিন্দুৰ বাবেই এলএলএমসমূহ ঘৰুৱা নাম হৈ পৰিছে ।
এল এল এমসমূহে প্ৰাকৃতিক ভাষা প্ৰচেছিং (এনএলপি) ক্ষমতা আৰু এআইৰ ক্ষেত্ৰত এক উল্লেখযোগ্য অগ্ৰগতি প্ৰতিনিধিত্ব কৰে আৰু মুক্ত AI ৰ চেট জিপিটি-3 আৰু জিপিটি-4 ৰ দৰে আন্তঃপৃষ্ঠৰ জৰিয়তে জনসাধাৰণৰ বাবে অভিগমযোগ্য, যিয়ে মাইক্ৰ’ছফ্টৰ সমৰ্থন লাভ কৰিছে ।
সহজ ভাষাত ক’বলৈ গ’লে, এল এল এমসমূহক প্ৰশিক্ষণ দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা বিপুল পৰিমাণৰ তথ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি অন্যান্য ধৰণৰ বিষয়বস্তুৰ উপৰিও মানুহৰ দৰে লিখনী বুজিবলৈ আৰু সৃষ্টি কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছে । প্ৰসংগৰ পৰা অনুমান কৰাৰ ক্ষমতা, সুসংহত আৰু প্ৰসংগক্ৰমে প্ৰাসংগিক সঁহাৰি সৃষ্টি কৰা, ইংৰাজীৰ বাহিৰে আন ভাষালৈ অনুবাদ কৰা, পাঠৰ সাৰাংশ দিয়া, প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া আৰু আনকি সৃষ্টিশীল লিখা বা ক’ড সৃষ্টিৰ কামতো সহায় কৰা ।
এই অধ্যয়নৰ বাবে গৱেষকসকলে 2000 ৰো অধিক স্বেচ্ছাসেৱকক নিযুক্তি দিছিল যিসকলৰ এটা বা আনটোৰ ষড়যন্ত্ৰ তত্ত্বৰ প্ৰতি বিশ্বাস আছিল । ইয়াৰ পিছত তেওঁলোকক জিপিটি-4 টাৰ্বোৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ বিশ্বাসক টাইপ কৰিবলৈ কোৱা হৈছিল । প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে তেওঁ কি বিশ্বাস কৰে, তেওঁ ইয়াক সমৰ্থন কৰা বুলি অনুভৱ কৰা প্ৰমাণসমূহ AI ৰ সৈতে শ্বেয়াৰ কৰিছিল আৰু তেওঁ তত্ত্বটো সঁচা বুলি কিমান আত্মবিশ্বাসী সেইটো ৰেটিং দিছিল । তিনিতৰপীয়া কথা-বতৰা পাতিছিল । কিতাপ, অনলাইন আলোচনা আৰু অন্যান্য উৎসৰ পৰা ৰাজহুৱাভাৱে উপলব্ধ তথ্যৰ বিস্তৃত পৰিসৰৰ ওপৰত প্ৰশিক্ষণপ্ৰাপ্ত এই চেটবটে প্ৰতিটো দাবীক নিৰ্দিষ্ট, তথ্যভিত্তিক প্ৰতিযুক্তিৰে খণ্ডন কৰিছিল ।
AI ৰ সঁহাৰিয়ে অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ নিজৰ নিৰ্বাচিত ষড়যন্ত্ৰ তত্ত্বৰ ওপৰত বিশ্বাস গড়ে 20 শতাংশ হ্ৰাস কৰিলে । এই প্ৰভাৱ কমেও দুমাহলৈকে হ্ৰাস নোহোৱাকৈয়ে থাকিল। যেতিয়া এজন পেছাদাৰী তথ্য পৰীক্ষকে AI য়ে কৰা 128 টা দাবীৰ নমুনাৰ মূল্যায়ন কৰিছিল, তেতিয়া 99.2 শতাংশ সঁচা, 0.8 শতাংশ বিভ্ৰান্তিকৰ আৰু কোনোটোৱেই মিছা নাছিল ।
স্বেচ্ছাসেৱকসকলক পতিয়ন নিয়াবলৈ যিটোৱে সহায় কৰিছিল সেয়া আছিল AI য়ে নিজৰ মতামত উপস্থাপন কৰা আনুগত্যশীল পদ্ধতি । ইয়াৰ বিপৰীতে মানুহে সহমানৱক ষড়যন্ত্ৰ তত্ত্বৰ বিশ্বাসৰ পৰা পতিয়ন নিয়াবলৈ কৰা প্ৰচেষ্টা যিটো প্ৰায়ে বিতৰ্কিত আৰু যুক্তিবাদী হ’ব পাৰে ।
গৱেষকসকলে দৃঢ়তাৰে কয়, “কাৰ্যকৰীভাৱে এল এল এমৰ বুজাব পৰা শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰি আমাৰ তথ্যই দায়িত্বশীলভাৱে নিয়োগ কৰাৰ সময়ত জেনেৰেটিভ AI ৰ সম্ভাৱ্য ইতিবাচক প্ৰভাৱ আৰু এই প্ৰযুক্তিৰ দায়িত্বহীনভাৱে ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুযোগ কম কৰাৰ গুৰুত্ব দুয়োটাতে গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।”
