বিশেষ প্ৰতিবেদন, ৬ আগষ্ট : নদীবান্ধবোৰ ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাৰ্থত ন্যায়সঙ্গত যদিও নৰ্মদা উপত্যকাৰ পৰা উত্তৰাখণ্ডলৈকে মানুহে সেইবোৰৰ ধ্বংসাত্মক সম্ভাৱনীয়তা উপলব্ধি কৰিছে । সমাজতান্ত্ৰিক দল (ভাৰত) এই উন্নয়নৰ পৰিপন্থী নহয়, কিন্তু জীৱন, জীৱিকা আৰু প্ৰকৃতিৰ মূল্যত এই উন্নয়ন নহয় বুলিও বিশ্বাস কৰে ।
অৰুণাচল প্ৰদেশত 169 টাতকৈও অধিক প্ৰস্তাৱিত বান্ধ আছে, যিয়ে প্ৰকৃতিক শোষণ কৰিব আৰু মানুহৰ বাবে ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিব । অৰুণাচলৰ বান্ধবোৰে অসমত যে বানপানীৰ সৃষ্টি কৰে সেয়া পুনৰ উল্লেখ কৰাটো নিষ্প্ৰয়োজন । যিহেতু অৰুণাচল হৈছে ভূমিকম্প-প্ৰৱণ অঞ্চল আৰু জলবায়ুৰ পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে গলি যোৱা হিমবাহবোৰ অঞ্চলটোৰ জনসাধাৰণ আৰু নামনিৰ অসমৰ বাবে অধিক ভাবুকি হৈ পৰে । অৰুণাচলৰ পৰ্বতমালাত ইতিমধ্যে থকা হাজাৰ হাজাৰ হ্ৰদৰ সৈতে বহুতো নতুন হিমবাহ হ্ৰদৰ গঠন হৈছে ।
চীনে অৰুণাচলৰ পৰা তিব্বতৰ মেডগ সীমান্তত য়াৰলুং চাংপো নদীৰ ওপৰত 60,000 মেগাৱাটৰ বান্ধ নিৰ্মাণ কৰি আছে । অৰুণাচলত প্ৰৱেশৰ লগে লগে চাংপো ছিয়াং হৈ পৰে । ৰাষ্ট্ৰীয় জলবিদ্যুৎ নিগমৰ (এন এইচ পি চি) দ্বাৰা 11,000 মেগাৱাটৰ আপাৰ চিয়াং প্ৰকল্প নিৰ্মাণৰ কাৰণ হৈছে যে ই চীনা ছুপাৰ বান্ধৰ দ্বাৰা হ'বলগা সম্ভাৱ্য প্ৰৱাহ হ্ৰাসৰ প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ জলাশয় হিচাপে কাম কৰিব । এইটো হৈছে ইয়াংজি নদীৰ ওপৰত তিনিটা গৰ্জ, যিটো আটাইতকৈ বৃহৎ বান্ধৰ আকাৰতকৈ তিনিগুণ ডাঙৰ ।
এটা বান্ধে একেখন নদীৰ আন এটা বান্ধক কেনেকৈ প্ৰতিহত কৰিব পাৰে ?
যদি কিবা হ'বলগা আছে তেন্তে ঠিক যেনেদৰে চীনা বান্ধে অৰুণাচল প্ৰদেশলৈ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিব, তেনেদৰে অৰুণাচল প্ৰদেশৰ বান্ধে অসমলৈ পানীৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিব । উল্লেখ্য যে অসমত এই নদীখনে ব্ৰহ্মপুত্ৰ নাম লয় । চীনা বান্ধটো এক দুৰ্যোগ হ'ব, কিন্তু আপাৰ চিয়াঙে সেই দুৰ্যোগ দুগুণ কৰিব । কিন্তু ভাৰতীয় কৰ্তৃপক্ষই আমাক বিশ্বাস দিব বিচৰাৰ দৰে ইয়াক হ্ৰাস নকৰিব ।
ইফালে ২,৮৮০ মেগাৱাটৰ দিবাং বহুমুখী বান্ধ আৰু ৩০৯৭ মেগাৱাটৰ ইটালিন হাইড্ৰ' প্ৰকল্পৰ বাবে ইয়াৰ নিৰ্মাণ স্থান দিবাং উপত্যকাত জলবায়ু-ভিত্তিক পৰিৱৰ্তনৰ ফলত বিপদাশংকাৰ সন্মুখীন হৈছে । 2023 চনৰ 4 অক্টোবৰত ছিকিমৰ 60 মিটাৰ তিস্তা বান্ধ ভাঙি যোৱাটোৱে জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্পবোৰে কেনেদৰে দুৰ্ঘটনাৰ সম্ভাৱনীয়তা কঢ়িয়াই আনে তাৰ এক শেহতীয়া উদাহৰণ । আমি এই অভিজ্ঞতাবোৰ উপেক্ষা কৰিব নোৱাৰো ।
ইফালে এন এইচ পি চিৰ দৰে নিৰ্মাণকাৰীয়ে জনসাধাৰণক বিপথে পৰিচালিত কৰি আছে । অসমত বান্ধৰ দ্বাৰা সৃষ্ট বানপানীয়ে জনসাধাৰণক নামনিৰ ফালে ধ্বংস কৰি পেলাইছে । অসমৰ বাবে বান সাহায্য কেৱল এক ক্ষতি নিয়ন্ত্ৰণ । এনে কৰুণ ঘটনা প্ৰতিৰোধ কৰাৰ একমাত্ৰ সমাধান হ'ল ওপৰৰ ফালে বান্ধ নিৰ্মাণ নকৰাটো । ভাৰত চৰকাৰে বান্ধ নিৰ্মাণৰ পৰিৱৰ্তে চীনক আৰু ওপৰৰ ফালে বান্ধ নিৰ্মাণত বাধা দিবলৈ নিজৰ শক্তি প্ৰয়োগ কৰা উচিত ।
চৰকাৰৰ মালিকানাধীন এন এইচ পি চি, ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে উত্তৰ-পূবৰ বিভিন্ন সামাজিক কৰ্মীসকলৰ আন্দোলন আৰু প্ৰতিবাদক ইচ্ছাকৃতভাৱে উপেক্ষা কৰি আছে । তথাপিও প্ৰস্তাৱিত 11,000 মেগাৱাট আপাৰ চিয়াং বহুমুখী বান্ধ সংৰক্ষণ প্ৰকল্পৰ বিৰুদ্ধে অভিযান চলি আছে । কাৰণ ইয়াৰ সম্ভাৱ্য প্ৰতিকূল পৰিৱেশগত প্ৰতিক্ৰিয়াৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত বিভিন্ন দল-সংগঠন চিন্তিত হৈছে ।
লগতে চি এছ আৰ পুঁজি আৱণ্টন কৰাৰ পূৰ্বে চিয়াঙৰ ক্ষতিগ্ৰস্ত গাঁওবোৰৰ সৈতে পৰামৰ্শ লোৱা হোৱা নাছিল আৰু 1 মাৰ্চ 2024 চনলৈকে সম্পৰ্কিত অধিসূচনাৰ বিষয়ে অজ্ঞাত আছিল । কোম্পানী আইন, 2013 অনুসৰি, এন এইচ পি চিৰ দ্বাৰা চিয়াঙত চি এছ আৰ পুঁজি আৱণ্টনৰ ওপৰতো প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰা হৈছে । প্ৰকল্পটোৰ বিৰোধিতা কৰা সামাজিক কৰ্মীসকলে ১৬.৬১ কোটি টকাৰ চি এছ আৰ পুঁজিৰ আৱণ্টনক গৰিহণা দি কয় যে ই দুৰ্নীতিমূলক প্ৰথা আৰু দায়িত্বহীন জিলা প্ৰশাসনক উৎসাহিত কৰিব । আমি চি এছ আৰ আঁচনিৰ সৈতে জড়িত বিভাগবোৰৰ পৰা স্বচ্ছতাও দাবী কৰোঁ । বহুতো চৰকাৰী আপত্তি সত্ত্বেও জৰীপৰ প্ৰচেষ্টা অব্যাহত আছে । চিয়াং খিলঞ্জীয়া কৃষক মঞ্চই (এছ আই এফ এফ) এন এইচ পি চিৰ দ্বাৰা অনুমোদিত আদৰ্শ গাঁওসমূহৰ প্ৰতি তীব্ৰ অসন্মতি প্ৰকাশ কৰিছে ।
২০২৪ চনৰ ৮ জুলাইত সামাজিক কৰ্মী এডভোকেট ইবো মিলি আৰু ডুগ্গেআপাঙক ভাৰতীয় নাগৰিক সুৰক্ষা সংহিতাৰ (বি এন এছ এছ) ধাৰা ১২৮ ৰ অধীনত আটক কৰা হয়, যাতে তেওঁলোকৰ মুক্ত মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ দমন কৰিব পৰা যায় । এইটো স্পষ্টভাৱে ভাৰতৰ সংবিধানৰ অংশ হিচাপে তেওঁলোকৰ মৌলিক অধিকাৰৰ উলংঘন । আইনী আনুষ্ঠানিকতা সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছতহে তেওঁলোকক মুকলি কৰি দিয়া হয় । আমি ৰাজ্যৰ এনে পদক্ষেপক গৰিহণা দিছোঁ ।
চৰকাৰে ধ্বংসাত্মক জলবিদ্যুৎ বিকল্প গ্ৰহণ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে ইয়াৰ শক্তিৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বাবে সৌৰ আৰু বায়ুশক্তিৰ দৰে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ বিকল্প অন্বেষণ কৰিব লাগিব । তদুপৰি, যিকোনো উদ্যোগৰ ওপৰত চূড়ান্ত মালিকীস্বত্ব খিলঞ্জীয়া লোকসকলৰ ওপৰত ৰখাটো নিশ্চিত কৰাৰ সৈতে অংশীদাৰিত্বত যিকোনো শক্তি সমাধান নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগিব । অৰুণাচল প্ৰদেশ ৰাজ্যিক জলবিদ্যুৎ নীতি, 2008-ত লাভ বিচৰা কৰ্প'ৰেটসকলক লাভান্বিত কৰাৰ সলনি খিলঞ্জীয়া লোকসকলৰ অধিকাৰক সন্মান জনোৱাৰ বাবে সংশোধন কৰিব লাগিব ।
ছ'চিয়েলিষ্ট পাৰ্টীয়ে (ভাৰত) নাগৰিক সমাজৰ গোট যেনে এছ আই এফ এফ, দিবাং প্ৰতিৰোধ আৰু উত্তৰ-পূব মানৱ অধিকাৰক সমৰ্থন কৰি অৰুণাচলৰ এনে বৃহৎ মাত্ৰাৰ বৃহৎ বান্ধৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰে । আমি এনে দুৰ্যোগ প্ৰকল্পৰ বিৰুদ্ধে জনসাধাৰণৰ যিকোনো গণতান্ত্ৰিক শান্তিপূৰ্ণ প্ৰতিবাদক সমৰ্থন কৰিম, যিবোৰ কেৱল কৰ্প'ৰেট, ঠিকাদাৰ, আমোলা আৰু ৰাজনীতিবিদসকলৰ অনৈতিক সম্পৰ্ককহে লাভান্বিত কৰাৰ বাবেহে কৰা হয় ।
(ঘোষণা : এই নিবন্ধত প্ৰকাশ কৰা মতামতবোৰ লেখকৰ নিজস্ব । ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ মতামত প্ৰতিফলিত নকৰে)
