২০২৩ চনৰ মে’ মাহৰ আৰম্ভণিতে মণিপুৰৰ মেইটেই আৰু কুকিসকলৰ মাজত হোৱা জাতিগত হিংসা হ্ৰাস হোৱাৰ কোনো লক্ষণ দেখা নাযায় । দৈনিক সংঘৰ্ষই এই চলিত সংঘৰ্ষক চিহ্নিত কৰিছে আৰু শেহতীয়া প্ৰতিবেদনবোৰে ড্ৰোন আৰু ৰকেট প্ৰপেলেড গ্ৰেনেড (আৰপিজি)সহ উন্নত অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছে । ২০২৪ চনৰ ১ ছেপ্টেম্বৰত ইম্ফল পশ্চিমৰ কৌট্ৰুকত কুকি উগ্ৰপন্থীয়ে সংঘটিত কৰা ড্ৰোন আক্ৰমণৰ ফলত তিনিজন সুৰক্ষা কৰ্মীকে ধৰি আন কেবাজনো লোক নিহত আৰু আহত হয় ।
ইয়াৰ পিছত মণিপুৰ একেধৰণৰ একাধিক আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হৈছিল, যি ইংগিত দিছিল যে অত্যাধুনিক অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ ব্যৱহৃত সংঘৰ্ষ বৃদ্ধি পাইছে । ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ লেন্সৰ জৰিয়তে চোৱা হিংসাৰ প্ৰকৃতিৰ এই পৰিৱৰ্তনে কাৰ্যকৰী সংঘাত সমাধানৰ অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰয়োজনীয়তাক আচ্ছন্ন কৰি ৰাখিছে । হিংসাৰ মূল কাৰণ আৰু সামাজিক সঁহাৰিসমূহ ৰক্ষা কৰাৰ সলনি এই অস্ত্ৰসমূহৰ উৎসৰ অনুসন্ধান কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে ।
মেইটেই-কুকি সংঘৰ্ষৰ প্ৰতি ৰাজ্যৰ সঁহাৰি মুখ্যতঃ অপৰ্যাপ্ত । এই পদ্ধতিটো মুখ্যতঃ নিৰাপত্তা-কেন্দ্ৰীভূত হৈ আছে, আইন-শৃংখলাৰ ব্যৱস্থা যেনে কাৰফিউ আৰু ইণ্টাৰনেট কৰ্তনৰ উদ্দেশ্য হৈছে হিংসা দমন কৰা । যদিও এই কৌশলবোৰ পৰম্পৰাগত, সেইবোৰে বিবাদৰ অন্তৰ্নিহিত সমস্যাবোৰৰ সলনি লক্ষণবোৰ সমাধান কৰে । ২০২৪ চনৰ ২৯ জুনত মুখ্যমন্ত্ৰী বীৰেন সিঙে দাবী কৰিছিল যে এই সংঘৰ্ষৰ শীঘ্ৰে সমাধান কৰা হ'ব ৷ পৰৱৰ্তী সময়ত ছেপ্টেম্বৰত সংঘৰ্ষ বৃদ্ধিয়ে উক্ত মন্তব্য বিপৰীত স্থিতি লয় । কুকিসকলৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত ম্যানমাৰৰ পৰা অবৈধ প্ৰব্ৰজন, কুকি অধ্যুষিত অঞ্চলত পপী খেতি বৃদ্ধি আৰু উগ্ৰপন্থী সংগঠনবোৰলৈ অস্ত্ৰ সৰবৰাহ কৰা বাহিৰা শক্তিয়ে নিৰাপত্তা ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰৰ চিন্তাৰ কাৰণ হৈ পৰিছে আৰু সেইসমূহ সমাধান কৰাটোত চৰকাৰে প্ৰাথমিক গুৰুত্ব দিছে ৷
যদিও এইসমূহ উদ্বেগ যুক্তিসংগত, কিন্তু কাৰ্যকৰী ভুমিকা অবিহনে সেইসমূহ চিনাক্তকৰণত সীমাবদ্ধতা আহি পৰিছে ৷ ৪ জুনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা এন ডি এ-৩ চৰকাৰৰ ‘১০০ দিনীয়া’ পৰিকল্পনাৰ অংশ বুলি মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে দিয়া আশ্বাসক ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ সভাপতি মল্লিকাৰ্জুন খাৰ্গেৰ দৰে ব্যক্তিয়ে 'নিকৃষ্ট বিফলতা' বুলি সমালোচনা কৰিছে । মণিপুৰৰ নাগৰিক সমাজ সংগঠন, যেনে মণিপুৰ অখণ্ডতা সমন্বয় সমিতি (কোকোমি)য়ে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক ‘মণিপুৰৰ খিলঞ্জীয়া লোকসকলক ধ্বংস কৰা’ত গ্ৰহণ কৰা ভূমিকাক গৰিহণা দিয়ে ।
সংঘৰ্ষৰ সৈতে জড়িত দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ সঁহাৰিৰো অভাৱ হৈছে । শান্তি পুনৰুদ্ধাৰৰ লক্ষ্যৰে অৰ্থপূৰ্ণ আন্তঃ-সম্প্ৰদায় আলোচনা আৰম্ভ কৰাৰ বাবে নিম্নতম প্ৰচেষ্টা কৰা হৈছে । কুকি ইনপি নামৰ কুকি ইনপিয়ে ২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত ঘোষণা কৰিছিল যে কুকি আৰু মেইটিসকলৰ মাজত কোনো শান্তি আলোচনা চলি থকা নাই । কুকিসকলৰ এনে মন্তব্যৰ আগতে মুখ্যমন্ত্ৰীৰ বক্তব্যই প্ৰতিফলিত কৰিছিল যে মেইটেই আৰু কুকিসকলৰ মাজত শান্তি আলোচনাই মণিপুৰৰ আঞ্চলিক অখণ্ডতাক প্ৰভাৱিত কৰিব নালাগে ।
যদিও ১ আগষ্টত জিৰাবাম জিলাৰ হামৰ্চ (এটা কুকি উপ-গোট) আৰু মেইটেইসকলৰ মাজত শান্তি আলোচনা অনুষ্ঠিত হৈছিল, ইয়াৰ কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ ফলাফল পোৱা নগ’ল । ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, দুয়োপক্ষৰ সামূহিক সংগঠনসমূহে তেওঁলোকৰ দাবীবোৰ কঠোৰভাৱে অনুসৰণ কৰি আছে । কুকি সংগঠনসমূহে পৃথক আঞ্চলিক বা প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থাৰ বাবে জোৰ দিয়াটো মেইটেই গোটবোৰে কুকিসকলৰ অবংশতাৰ দাবীৰ ওপৰত প্ৰশ্ন কৰাৰ দৰেই বিতৰ্কিত । মণিপুৰৰ 'আঞ্চলিক অখণ্ডতা' সংৰক্ষণৰ মেইটেই বৰ্ণনাই কেৱল আন্তঃ-সম্প্ৰদায়ৰ উত্তেজনা বৃদ্ধি কৰিছে । কুকিৰ পৃথক অঞ্চলৰ দাবীক কুকি উপ-গোটবোৰৰ মাজত ঐতিহাসিক সংঘৰ্ষৰ দ্বাৰা প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হয়, যি এনে দাবীৰ বৈধতা হ্ৰাস কৰে । তদুপৰি, ২০২৪ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ভাৰত-ম্যানমাৰ সীমান্তত মুক্ত-চলাচল ব্যৱস্থা আঁতৰ কৰাৰ ৰাজনৈতিক সিদ্ধান্তই উত্তেজনা বৃদ্ধি কৰিছে, বিশেষকৈ কুকিসকলৰ সীমান্তপাৰ সম্পৰ্ক বজাই ৰখাৰ সামৰ্থ্যক প্ৰভাৱিত কৰিছে ।
কুকি-মেইটেই বিবাদ সমাধানৰ তাৎক্ষণিকতা অতিৰিক্ত কৰিব নোৱাৰি । ৰাজ্যখনে এক ব্যাপক দৃষ্টিভংগী অৱলম্বন কৰিব লাগিব যি সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ বাহিৰেও প্ৰসাৰিত হয় । মেইটিছ, কুকি আৰু নাগাসকলৰ মাজত ৰাজনৈতিক প্ৰতিনিধিত্বৰ অসমতা সম্বোধন কৰা, পাহাৰ আৰু উপত্যকা অঞ্চলৰ মাজত উন্নয়নৰ ব্যৱধান হ্ৰাস কৰা, স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদৰ (এডিচি) বাবে নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰা আৰু স্থানীয় শাসনৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে এই পৰিষদসমূহক ক্ষমতা প্ৰদান কৰাৰ দৰে পদক্ষেপবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ । উল্লেখ্য যে মণিপুৰত অন্তিমবাৰ নিৰ্বাচিত স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদৰ কাৰ্যকাল ২০২০ চনৰ নৱেম্বৰত শেষ হৈছিল । মণিপুৰৰ ছখন স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাত চাৰি বছৰ পলম হৈছে ।
যদিও ৰাজ্য চৰকাৰে স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে, কুকি গোটে বৰ্জনৰ আহ্বান জনাইছে । এনে পৰিস্থিতিত, স্বায়ত্তশাসিত জিলা পৰিষদৰ নিৰ্বাচনৰ বাবে সকলো সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ সৰ্বাধিক অংশগ্ৰহণৰ বাবে এক চৰ্ত দিয়াটো ৰাজ্য চৰকাৰৰ দায়িত্ব । এনে পদক্ষেপ বিবাদ নিৰীক্ষাৰ দিশত এটা পদক্ষেপ হ'ব পাৰে । ইয়াৰ উপৰিও, সংঘৰ্ষৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱিত ব্যক্তিসকলৰ অভিযোগ শুনিবলৈ আৰু সমাধান কৰিবলৈ এক উচ্চ-পৰ্যায়ৰ সমিতি স্থাপন কৰাটো প্ৰয়োজনীয় । কেৱল সুৰক্ষাৰ দিশ আৰু বাহ্যিক কাৰক যেনে অবৈধ প্ৰব্ৰজন, ড্ৰাগছ সৰবৰাহ আৰু অস্ত্ৰ সৰবৰাহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াটোৱে কেৱল সীমিত ফলাফল প্ৰদান কৰিব । সামাজিকভাৱে, দুয়োটা সম্প্ৰদায় আলোচনাত বহিব লাগিব আৰু আলোচনাত অংশগ্ৰহণৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিব লাগিব । যদিও সংঘৰ্ষ সমাধানৰ পথ দীঘলীয়া আৰু জটিল হ'ব পাৰে, আলোচনাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়াৰ ফলত হিংসাৰ পৰিসৰ যথেষ্ট হ্ৰাস পাব পাৰে আৰু মণিপুৰত অধিক শান্তিপূৰ্ণ সমাধানত অৰিহণা যোগাব পাৰে ।
লগতে পঢ়ক : মণিপুৰত ৯০০ কুকি উগ্ৰপন্থী প্ৰৱেশৰ বাতৰিৰ নিশ্চিতি প্ৰদান, অপহৰণকাৰীৰ কৱলত মন্ত্ৰীৰ ব্যক্তিগত সহায়ক
কেন্দ্ৰই মণিপুৰত উচিত মূল্যত সামগ্ৰী যোগান ধৰিব; কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰীৰ ঘোষণা
অধিকাৰ বিচাৰি কুকি-মাৰসহ কেবাটাও জনজাতিৰ প্ৰতিবাদ জিৰিবামত: আৰক্ষীৰ শূন্যলৈ গুলীচালনা
