সমগ্ৰ বিশ্বত 18 জুনত উদযাপন কৰা হয় বিশ্ব বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱস ৷ এই দিৱসৰ তাৎপৰ্য হৈছে গেষ্ট্ৰ’নমীৰ গুৰুত্বৰ প্ৰতি সাধাৰণ লোকৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰা ৷ যাক কেতিয়াবা খাদ্যৰ কলা বুলিও কোৱা হয় ।
গেষ্ট্ৰোনমীয়ে এটা নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ ৰন্ধনশৈলীকো বুজাব পাৰে । প্ৰায়ে ই স্থানীয় খাদ্য আৰু ৰন্ধনপ্ৰণালীক বুজায় । স্থিৰতা হৈছে এনে এক ধাৰণা, যিয়ে আমাৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অপচয় নকৰে আৰু যাক আমাৰ পৰিৱেশ বা স্বাস্থ্যৰ পক্ষে ক্ষতি নোহোৱাকৈ ভৱিষ্যতে অব্যাহত ৰাখিব পাৰি ।
সেয়েহে বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমীৰ অৰ্থ হৈছে মূলতঃ ৰন্ধনপ্ৰণালী, যিয়ে উপাদানবোৰ ক'ৰ পৰা আহিছে, কেনেদৰে খাদ্যশস্যৰ খেতি কৰা হয়, বজাৰলৈ কেনেদৰে যায় আৰু শেষত আমি খোৱা প্লেটবোৰলৈ কেনেদৰে যায়, তাক বিবেচনা কৰা ।
বিশ্ব বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱসৰ আঁৰৰ ইতিহাস
2016 চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই বিশ্বৰ প্ৰাকৃতিক আৰু সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এক সাংস্কৃতিক অভিব্যক্তি হিচাপে গেষ্ট্ৰ’নমীক স্বীকাৰ কৰিবলৈ 18 জুনৰ দিনটোক বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱস হিচাপে স্বীকৃতি দিছিল । প্ৰথম বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱস আনুষ্ঠানিকভাৱে 2017 চনৰ 18 জুনত পালন কৰা হৈছিল ।
বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱসৰ তাৎপৰ্য
খাদ্য সুৰক্ষা, কৃষি বিকাশ, বহনক্ষম খাদ্য উৎপাদন, পুষ্টি, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু বহনক্ষম বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমীৰ ভূমিকা আৰু গুৰুত্বৰ বিষয়ে জনসজাগতা বৃদ্ধি কৰাটোৱে দিৱসটি পালনৰ মূল উদ্দেশ্য । তদুপৰি বহনক্ষম খাদ্য ব্যৱহাৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত পদ্ধতি আৰু নীতিবোৰ চিনাক্ত কৰাটোও হৈছে দিৱসটো পালনৰ উদ্দেশ্যে ৷ যাৰ ভিতৰত আছে খাদ্য সংগ্ৰহ, প্ৰস্তুতি আৰু ব্যৱহাৰৰ কলা ।
'অধিক সোৱাদ কম আৱৰ্জনা'
এইবছৰ বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী দিৱসক পৰৱৰ্তী পৰ্যায়লৈ উন্নীত কৰা হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী ৰেষ্টুৰেণ্ট সপ্তাহৰ শুভাৰম্ভ ৷ যাৰ মূল লক্ষ্য হৈছে 'অধিক সোৱাদ কম আৱৰ্জনা' শীৰ্ষক বিষয়বস্তু ৷
প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ৰোমৰ লগতে আন কেইখনমান চহৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ডব্লিউ এফ এফ আৰু এফ এ ও-য়ে স্থানীয় ৰেষ্টুৰেণ্ট, বেকাৰী আৰু যুৱ ৰান্ধনীসকলৰ দ্বাৰা অধিক পৰিচালিত, বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমী আৰু এই বছৰৰ বিষয়বস্তুৰ বাবে সমৰ্পিত বিশেষ মেন্যু আৰু ব্যঞ্জন তৈয়াৰ কৰিবলৈ একত্ৰিত হৈছে ।
যাৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে- সতেজ আৰু ঋতুগত উপাদান অন্তৰ্ভুক্ত কৰি খাদ্যৰ পৰা সৃষ্টি হোৱা আৱৰ্জনাৰ মাত্ৰা হ্ৰাস কৰা আৰু বহনক্ষম গেষ্ট্ৰ’নমীৰ ওপৰত নিৰ্দেশনাৰ এক সংহতি অনুসৰণ কৰা ।
বহনক্ষম খাদ্য আৰু কৃষি
বহনক্ষম হ'বলৈ কৃষিয়ে বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিব লাগিব ৷ লগতে লাভজনকতা, পাৰিপাৰ্শ্বিক স্বাস্থ্য আৰু সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সমতা নিশ্চিত কৰিব লাগিব । বহনক্ষম খাদ্য আৰু কৃষিয়ে খাদ্য সুৰক্ষাৰ চাৰিওটা স্তম্ভত অৰিহণা যোগায় – উপলব্ধতা, প্ৰৱেশাধিকাৰ, ব্যৱহাৰ আৰু স্থিৰতা আৰু স্থিৰতাৰ মাত্ৰা(পাৰিপাৰ্শ্বিক, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক) ।
বিশ্বব্যাপী খাদ্য আৰু কৃষি উৎপাদন প্ৰণালীয়ে বৰ্ধিত জনসংখ্যাৰ বাবে খাদ্যৰ চাহিদা বৃদ্ধি, বৰ্ধিত ভোক আৰু পুষ্টিহীনতা, প্ৰতিকূল জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ, প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অত্যাধিক শোষণ, জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ক্ষতি আৰু আৱৰ্জনাৰ পৰা অভূতপূৰ্ব প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে । এই প্ৰত্যাহ্বানবোৰে বৰ্তমানৰ লগতে ভৱিষ্যতে ইয়াৰ খাদ্যৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰাৰ বিশ্বৰ সামৰ্থ্য হ্ৰাস কৰিব পাৰে । অৰ্থাৎ কম সংখ্যক লোকে পৰ্যাপ্ত পুষ্টিকৰ খাদ্য লাভ কৰে ।
খাদ্য আৰু কৃষিৰ বাবে স্থিৰতাৰ মুখ্য নীতিসমূহ
খাদ্য আৰু অন্যান্য কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ পৰ্যাপ্ত যোগান নিশ্চিত কৰিবলৈ ভৱিষ্যতে উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি হৈ থাকিব লাগিব । অৱশ্যে, কৃষিভূমিৰ সম্প্ৰসাৰণ সীমিত কৰাৰ লগতে পৰিৱেশ সুৰক্ষিত আৰু বৃদ্ধি কৰাৰ সময়ত এইটো কৰিব লাগিব । খাদ্য আৰু কৃষি প্ৰণালীত স্থিৰতাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় পৰিৱৰ্তনৰ এইটো মূল ।
খাদ্য আৰু কৃষি উৎপাদন প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে ৷ সেয়েহে উৎপাদনৰ স্থিৰতা সম্পদৰ স্থিৰতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে । নেতিবাচক প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিবলৈ আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ স্থিতি বৃদ্ধি কৰিবলৈ বহুতো কৰিব পাৰি ।
কৃষি হৈছে সকলো অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বেছি শ্ৰমিকৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিষয় । ই প্ৰত্যক্ষ আৰু পৰোক্ষভাৱে গ্ৰাম্য পৰিয়ালৰ বাবে মুঠ 2.5 বিলিয়ন লোকৰ জীৱিকাৰ উৎস প্ৰদান কৰে । তথাপিও দৰিদ্ৰতা কৃষিৰ সৈতে অত্যাধিক সম্পৰ্কিত, যি হৈছে আটাইতকৈ বিপদজনক প্ৰকাৰৰ ব্যৱসায় । কৃষি কেৱল তেতিয়াহে বহনক্ষম হ'ব পাৰে, যদি ই ইয়াক অনুশীলন কৰাসকলক এক অৰ্থনৈতিক আৰু শাৰীৰিকভাৱে সুৰক্ষিত আৰু স্বাস্থ্যকৰ পৰিৱেশত উপযুক্ত নিযুক্তিৰ পৰিস্থিতি প্ৰদান কৰে ।
সঘনাই হোৱা বতৰৰ পৰিৱৰ্তন, বজাৰৰ অস্থিৰতা আৰু গৃহ বিবাদে কৃষিৰ স্থিৰতাক ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰে । ভাবুকিৰ প্ৰতি উৎপাদকৰ স্থিতিস্থাপকতা গঢ়ি তোলা নীতি, প্ৰযুক্তি আৰু পদ্ধতিবোৰেও স্থিৰতাত অৰিহণা যোগাব । শেহতীয়া কেইবাটাও কাৰকে কৃষি, বন আৰু মীন পালনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰি আহিছে ।
বহনক্ষম উৎপাদনলৈ পৰিৱৰ্তন কেৱল তেতিয়াহে আহিব পাৰে, যেতিয়া ব্যক্তিগত আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ পদক্ষেপৰ মাজত সঠিক সন্তুলন থাকে ৷ লগতে থাকিব লাগিব দায়বদ্ধতা, সমতা, স্বচ্ছতা আৰু আইনৰ শাসন ।
ভাৰতত বহনক্ষম খাদ্য প্ৰণালী
বহুতো পৰম্পৰাগত ভাৰতীয় উপাদান স্বাস্থ্যৰ লাভালাভৰ সৈতে সম্পৰ্কিত । উদাহৰণস্বৰূপে, হালধি, আদা আৰু নহৰুৱে সাধাৰণতে শৰীৰত উৎপন্ন হোৱা জ্বলন-পোৰণ হ্ৰাস কৰি ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে ৷ ভাৰতত জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰা কেইবাজনো খাদ্য উদ্যোগীয়ে খাদ্য উদ্যোগৰ উদ্ভাৱনৰ বাবে পৰম্পৰাগত আৰু আধুনিক ৰন্ধন কৌশলৰ মিশ্ৰণ কৰি সফলতাৰে ভোজনকাৰীৰ আগ্ৰহ লাভ কৰিছে ।
ভাৰতেও ইয়াৰ বিস্তৃত কৃষি ৰপ্তানিৰ জৰিয়তে বিশ্বব্যাপী ৰন্ধনপ্ৰণালীত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছে । 2022 চনৰ এপ্ৰিল-জুনত মচলাৰ ৰপ্তানি 18.2 শতাংশলৈ বৃদ্ধি পাইছে, 2023 চনৰ এপ্ৰিল-জুনত ফল আৰু পাচলিৰ ৰপ্তানি 14.1 শতাংশলৈ বৃদ্ধি হৈছে । ভাৰত হৈছে গাখীৰ, কাজু বাদাম, নাৰিকল, চাহ, আদা, হালধি, জালুক আৰু কফিৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ উৎপাদক ।
২০২২-২৩ বৰ্ষৰ অৰ্থনৈতিক সমীক্ষাত উল্লেখ কৰা হৈছে যে, ভাৰতীয় জনসংখ্যাৰ ৪৭ শতাংশ জীৱিকাৰ বাবে কৃষিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে । দেশৰ খাদ্য আৰু কৃষিখণ্ডৰ গুৰুত্বৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ে বহনক্ষম খাদ্য পদ্ধতি আৰু কৃষকসকলৰ বিত্তীয় কল্যাণত অৰিহণা যোগোৱাৰ লগতে সকলোৰে বাবে উৎকৃষ্ট মানদণ্ডৰ খাদ্যৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে কেইবাটাও পদক্ষেপ আৰু কাৰ্যসূচী হাতত লৈছে ।
ভাৰতত সেউজীয়া গেষ্ট্ৰ’নমী
শেহতীয়াকৈ ভাৰতীয় খাদ্য উদ্যোগে স্থিৰতাৰ লক্ষ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ দিশত গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে আগবাঢ়িছে । ভাৰতে এতিয়া ইয়াৰ লোকসকলকো দক্ষতাৰে খাদ্য যোগান ধৰিছে আৰু আন দেশলৈ ইয়াৰ ৰপ্তানি দিনক দিনে বৃদ্ধি পাইছে । ভাৰতীয় ৰন্ধনপ্ৰণালী বৈচিত্ৰপূৰ্ণ আৰু বিশ্বব্যাপী খাদ্য পদ্ধতি গঠনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । ভাৰতীয় খাদ্য উদ্যোগে এতিয়া পৰিৱেশ-অনুকূল পেকেজিং সামগ্ৰী গ্ৰহণ কৰি আছে, যিবোৰ কৰ্ণ, প্লাষ্টিক, বাঁহ, কাঠ আৰু উদ্ভিদৰ আঁহৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু কাঠফুলা পেকেজিং যি পলিষ্টাইৰিনৰ স্থান ল'ব পাৰে ।
কেন্দ্ৰই প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস আৰু সীমিত কৰাৰ বাবে প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা নিয়ম আৰু বৰ্ধিত উৎপাদক দায়বদ্ধতাৰ দৰে পদক্ষেপো গ্ৰহণ কৰিছিল । এফ এছ এছ এ আই-এ ইয়াৰ প্লাষ্টিকৰ পদচিহ্ন হ্ৰাস কৰাৰ বাবে উদ্যোগ লৈছিল ৷ যাৰ ভিতৰত আছে একক ব্যৱহাৰৰ প্লাষ্টিকৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা, পৰিৱেশ অনুকূল বিকল্পৰ বিকাশ, একক কাৰ্যকৰী প্লাষ্টিক সংগ্ৰহ আৰু পুনৰ্ব্যৱহাৰ প্ৰণালী স্থাপন কৰা ।
ভাৰতীয় ৰন্ধনপ্ৰণালী সমৃদ্ধ আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ ৷ শেহতীয়াকৈ বিশ্বৰ ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ ভিতৰত পঞ্চম স্থানত আছে । ভাৰতীয় ৰন্ধনপ্ৰণালীয়ে এতিয়া ইয়াৰ বিশ্বব্যাপী গ্ৰহণযোগ্যতা বৃদ্ধি কৰিছে আৰু ভাৰতীয় খাদ্যৰ প্ৰভাৱ এনেকুৱা যে সমগ্ৰ বিশ্বৰ সকলোৱে উদ্ভিদ-আধাৰিত খাদ্যৰ ফালে স্থানান্তৰিত হৈছে । বেছিভাগ ভাৰতীয়ই নিৰামিষভোজন পদ্ধতি অনুসৰণ কৰে ৷ সেয়েহে, খাদ্যশস্য, মাহজাতীয় শস্য, মচুৰ দাইল, পাচলি, ফল আৰু দুগ্ধজাত সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ হৈছে ভাৰতীয় ৰন্ধনপ্ৰণালীৰ আধাৰ । ভাৰতীয় আহাৰ হৈছে এক উদ্ভিদ আধাৰিত আহাৰ, যি মাংস উৎপাদনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত পাৰিপাৰ্শ্বিক প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰে, যাৰ ভিতৰত আছে বনধ্বংস আৰু সেউজগৃহ গেছ নিৰ্গমন ।
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ পদক্ষেপ
ই-ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বজাৰ (ইএনএএম): ই-এনএএম হৈছে ভাৰতত কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ ব্যৱসায়ৰ বাবে এক অনলাইন বজাৰ । কৃষক, ব্যৱসায়ী আৰু ক্ৰেতাসকলৰ বাবে বজাৰৰ দ্বাৰা অনলাইন সামগ্ৰীৰ ব্যৱসায় সম্ভৱ হয় । ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বজাৰ (ই-এনএএম) হৈছে এক বৈদ্যুতিক বাণিজ্য মঞ্চ, যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ বাবে এক মানক ৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰ সৃষ্টি কৰা । ই সমগ্ৰ ভাৰতত বিদ্যমান কৃষি উৎপাদন বজাৰ সমিতি (এপিএমচি) মাণ্ডিবোৰ সংযোগ কৰি কাম কৰে ।
বহনক্ষম কৃষিৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰীয় মিছন (এনএমএছএ): কৃষি উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় মিছন (এনএমএছএ) প্ৰস্তুত কৰা হৈছে, বিশেষকৈ বৰষুণ নিৰ্ভৰ ক্ষেত্ৰত সমন্বিত কৃষি, পানী ব্যৱহাৰ দক্ষতা, ভূমিৰ গুণাগুণ ব্যৱস্থাপনা আৰু সম্পদ সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্ব দিয়া ।
ইট ৰাইট ইনিশিয়েটিভ: স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত ভাৰতীয় খাদ্য সুৰক্ষা আৰু মানক প্ৰাধিকৰণে (এফএছএছএআই) আৰম্ভ কৰা ইট ৰাইট ইনিশিয়েটিভ হৈছে পুষ্টি, পৰিচ্ছন্নতা আৰু খাদ্য সুৰক্ষাকে ধৰি খাদ্যৰ বিভিন্ন দিশ সমাধান কৰি ভাৰতীয় জনসাধাৰণৰ মাজত স্বাস্থ্যকৰ আৰু সুৰক্ষিত খাদ্যাভ্যাস বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্যৰে এক বিস্তৃত জনস্বাস্থ্য অভিযান ।
ডিজিটেল কৃষি মিছন (ডিএএম): কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা আৰু যন্ত্ৰ শিক্ষণ (এআই/এমএল), ইণ্টাৰনেট অফ থিংছ (আইঅটি), ব্লকচেইন, ক্লাউড কম্পিউটিং, পৃথিৱী পৰ্যৱেক্ষণ আৰু ৰিম'ট চেঞ্চিংৰ দৰে উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ কৰি কৃষি-প্ৰযুক্তি ষ্টাৰ্টআপসমূহক সহায় কৰিবলৈ ডিজিটেল কৃষি মিছন (ডিএএম) উদ্যোগ আৰম্ভ কৰা হৈছিল । 2023 চনৰ মে’ লৈকে সমগ্ৰ ভাৰতৰ 523 খন জিলাত 4,979 টা স্বীকৃত খাদ্য আৰু কৃষি-প্ৰযুক্তি সম্পৰ্কীয় ষ্টাৰ্টআপে প্ৰভাৱ পেলাইছে ।
লগতে পঢ়ক: উচ্চহাৰত প্ৰ’টিন গ্ৰহণে সৃষ্টি কৰিব পাৰে কিডনী পাথৰৰ দৰে গুৰুতৰ সমস্যা - Protien can be harmful
