বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২৭ জুন : গৃহ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা সমিতিৰ (House Foreign Affairs Committee) ৰিপাব্লিকান অধ্যক্ষ মাইকেল মেকক'লৰ নেতৃত্বত আমেৰিকান কংগ্ৰেছৰ এটা সাতজনীয়া দ্বিদলীয় কংগ্ৰেছৰ প্ৰতিনিধি দলে যোৱা সপ্তাহৰ আৰম্ভণিতে ধৰ্মশালাত পবিত্ৰ চতুৰ্দশ দালাই লামাক সাক্ষাতৰ বাবে ভাৰতত উপস্থিত হয় । ইয়াৰ এগৰাকী সদস্য আছিল মহিলা কংগ্ৰেছী তথা কংগ্ৰেছৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ নেন্সি পেলোচি ।
দালাই লামাক সাক্ষাৎ কৰাৰ পূৰ্বে ১৯ জুনত প্ৰতিনিধি দলটোৱে নিৰ্বাসিত তিব্বতীয় সংসদ আৰু নিৰ্বাসিত তিব্বত চৰকাৰৰ সদস্যসকলক সাক্ষাৎ কৰে । আনহাতে, ১২ জুনত আমেৰিকাৰ দুয়োখন সদনে 'তিব্বত-চীন বিবাদ সমাধানক গুৰুত্ব দিয়াৰ বাবে প্ৰস্তাৱিত আইন' বা 'তিব্বত আইন সংকল্প' নামে অভিহিত কৰা এই আইন গৃহীত কৰাৰ পূৰ্বে কৰা এই ভ্ৰমণে নিশ্চিতভাৱে চীনক ক্ষোভিত কৰিছে ।
আইনখনত স্পষ্টকৈ কোৱা হৈছে যে চীনৰ অবৈধ দখলৰ বিৰুদ্ধে তিব্বতৰ জনসাধাৰণৰ যুঁজৰ সৈতে আমেৰিকা থিয় হৈ আছে । তিব্বত আইনৰ প্ৰস্তাৱে তিব্বতবাসীৰ বহুমুখী সামাজিক-সাংস্কৃতিক পৰিচয়, বিশেষকৈ তেওঁলোকৰ 'পৃথক ঐতিহাসিক, সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয় আৰু ভাষিক পৰিচয়'ক স্বীকৃতি প্ৰদান আৰু সমস্যাৰ সমাধান কৰিব বিচাৰে । লগতে আইনখনে 'তিব্বতৰ ইতিহাস, তিব্বতীয় লোক আৰু তিব্বতীয় প্ৰতিষ্ঠান, যাৰ ভিতৰত আছে দালাই লামা' আৰু তিব্বতৰ বিষয়ে চীনা অপপ্ৰচাৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ পুঁজিৰ ব্যৱহাৰৰ কৰ্তৃত্ব প্ৰদান কৰিছে ।
দালাই লামাক সাক্ষাতৰ বাবে আমেৰিকান প্ৰতিনিধি দলৰ ভ্ৰমণ সন্দৰ্ভত চীনৰ প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰত্যাশা কৰা মতেই আহিছিল । ২০ জুনত প্ৰকাশিত চীন চৰকাৰৰ মুখপত্ৰ গ্লোবেল টাইমছে পেলোচিক আমেৰিকাৰ স্থানীয় লোকসকলৰ কৰুণ অভিজ্ঞতা পাহৰি যোৱা আৰু তাৰ পৰিৱৰ্তে জিজাং (তিব্বত) সম্পৰ্কে দায়িত্বহীন মন্তব্য কৰাৰ ক্ষেত্ৰত উৎসাহী বুলি অভিযোগ কৰে ।
তাত 'তিব্বত আইন সংকল্প'ক 'আৱৰ্জনা পত্ৰ আৰু সম্পূৰ্ণৰূপে এক স্ব-আমোদজনক প্ৰদৰ্শন' বুলি অভিহিত কৰিছে । দালাই লামাক 'আন্তৰ্জাতিক সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা অধিক ঘৃণা কৰা বিচ্ছিন্নতাবাদী' বুলি অভিহিত কৰি মুখপত্ৰখনে মত প্ৰকাশ কৰে যে 'আমেৰিকাৰ ৰাজনীতিবিদসকলে অধিক ৰাজনৈতিক মূলধন অৰ্জন কৰিব পাৰে আৰু চীনৰ বাবে বাধাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে বুলি ভবা দালাই কাৰ্ডখন প্ৰকৃততে এক জঘন্য কাৰ্ড ।' আনহাতে, চীনেও অভিযোগ কৰিছে যে দালাই লামা 'সম্পূৰ্ণ ধৰ্মীয় ব্যক্তি নহয়' ।
কমিউনিষ্ট চীনে তিব্বত আক্ৰমণ কৰি ১৯৫০ চনত ইয়াক অধিগ্ৰহণ কৰাৰ পিচত তেওঁলোকে অঞ্চলটোক চীনাকৰণ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰে । অঞ্চলটোত অধিকসংখ্যক হান লোকৰ বসতি স্থাপন কৰি, অঞ্চলটোৰ জনগাঁথনি সলনি কৰি চীনে তিব্বতীয় পৰিচয়ক প্ৰভাৱশালী হান পৰিচয়ত বলপূৰ্বক চামিলকৰণ আৰম্ভ কৰে ।
এইটোও দৃঢ়ভাৱে বিশ্বাস কৰা হয় যে লাখ লাখ তিব্বতী শিশুক কম বয়সতে তেওঁলোকৰ পিতৃ-মাতৃৰ পৰা পৃথক কৰা হৈছিল আৰু কমিউনিষ্ট আদৰ্শৰ প্ৰতি আকৃষ্ট কৰিবলৈ ব'ৰ্ডিং স্কুললৈ পঠোৱা হৈছিল । তেওঁলোকক মাণ্ডাৰিন আৰু কমিউনিজিম শিকোৱা হৈছিল আৰু পৰম্পৰাগত তিব্বতীয় সংস্কৃতিৰ পৰা অতি সতৰ্কতাৰে আঁতৰাই ৰখা হৈছিল ।
উদাহৰণ স্বৰূপে এটা ঘটনা আছিল এনে ধৰণৰ- গাধুন ঘোকেকি নাইমা নামৰ এজন ছয় বছৰীয়া ল'ৰাক দালাই লামাই 1995 চনত 11 সংখ্যক পঞ্চেন লামা হিচাপে স্বীকৃতি দিছিল (তিব্বতীয় পৰম্পৰাত প্ৰতিজন দালাই লামাই পৰৱৰ্তী পঞ্চেন লামাক স্বীকৃতি দিয়ে, যি হৈছে দালাই লামাৰ পিচতে দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ আধ্যাত্মিক ব্যক্তিত্ব) । এই স্বীকৃতিৰ দুদিনৰ ভিতৰতে চীনা বাহিনীয়ে ল'ৰাজনক অপহৰণ কৰে আৰু আজিলৈকে তেওঁৰ অৱস্থান জানিব পৰা হোৱা নাই ।
আনহাতে, চীনে তাৎক্ষণিকভাৱে চিয়াইন কেইন নৰবুক ১১ সংখ্যক পঞ্চেন লামা হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে, কিন্তু তেওঁক নিশ্চিতভাৱে দালাই লামাই স্বীকৃতি দিয়া নাছিল । বৰ্তমানৰ পঞ্চেন লামা আশা কৰা মতেই এগৰাকী চীনা সমৰ্থক ।
চীন হৈছে তিব্বতৰ খনিজ পদাৰ্থৰ প্ৰতি আগ্ৰহী । কিয়নো এই মালভূমিটো কয়লা, তাম, ক্ৰমিয়াম, লিথিয়াম, জিংক, সীহ, বোৰনৰ বিশাল ভাণ্ডাৰত অৱস্থিত আৰু ই জলবিদ্যুৎ আৰু খনিজ পানীৰ এক মুখ্য সম্পদ । এইকাৰণেই চীনে অঞ্চলটোত আন্তঃগাঁথনি দ্ৰুতগতিত বিকাশ কৰি আছে যদিও অবিবেচক খনন আৰু ঔদ্যোগিকৰণে এক গুৰুতৰ পৰিৱেশগত ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে আৰু স্থানীয় জনসাধাৰণৰ আতংকৰ বাবে এতিয়ালৈকে প্ৰতিবাদ কৰি আহিছে । কিন্তু সেয়া বৃথা প্ৰমাণিত হৈছে । তিব্বতৰ বিশাল জলসম্পদৰ জৰিয়তে চীনেও নদী প্ৰণালী নিয়ন্ত্ৰণ কৰি চুবুৰীয়াসকলক আক্ৰমণ কৰিব বিচাৰে ।
অৱশ্যে তিব্বতৰ প্ৰতি আমেৰিকাৰ আগ্ৰহ কোনো নতুন কথা নহয় । অৱশ্যে এই আগ্ৰহ কেতিয়াবা মনোযোগৰ অভাৱত হ্ৰাস হৈছিল । ১৯৫০ চনৰ পৰা ১৯৭১ চনলৈকে আমেৰিকাৰ নীতি আছিল সকলো সম্ভৱ উপায়েৰে কমিউনিষ্ট চীনক শিক্ষা দিয়া আৰু তিব্বতীয় বিষয়টো এই প্ৰচেষ্টাত এক কাৰ্যকৰী আহিলা হিচাপে প্ৰমাণিত হৈছিল । অৱশ্যে সত্তৰৰ দশকত দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰই ইখনে সিখনৰ প্ৰতি চৰম ভাব গ্ৰহণ কৰা আৰু চীনা আধুনিকীকৰণে আমেৰিকাৰ বাবে নতুন বাণিজ্যৰ সুযোগ মুকলি কৰাৰ লগে লগে তিব্বতীয় সমস্যাটো প্ৰায় ত্ৰিছ বছৰ পিচলৈ ঠেলি দিছিল ।
কিন্তু একবিংশ শতিকাত আমেৰিকাই পঁচিশ বছৰতকৈও কম সময়ৰ ভিতৰত তিব্বতৰ ওপৰত তিনিটা প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰে । প্ৰথমটো হৈছে ২০০২ চনৰ তিব্বত নীতি আইনে চীনা চৰকাৰৰ দ্বাৰা তিব্বতীসকলৰ সৈতে কৰা দুৰ্ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে । কিন্তু আমেৰিকাই স্বীকাৰ কৰিছিল যে তিব্বত চীনৰ ভিতৰৰ এক স্বায়ত্তশাসিত অঞ্চল ।
তৃতীয়টো হৈছে তিব্বত আইন সংকল্প, যিটো শেহতীয়াকৈ দুয়োখন সদনে গৃহীত কৰিছে । অৱশ্যে এতিয়াও ৰাষ্ট্ৰপতিৰ অনুমোদনৰ বাবে অপেক্ষা কৰি আছে । ই তিব্বতৰ ইতিহাস, তিব্বতীয় লোক আৰু দালাই লামাৰ সৈতে তিব্বতৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ বিষয়ে অপপ্ৰচাৰসহ তিব্বতৰ ওপৰত চীনা ভুল তথ্যৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ পুঁজিৰ ব্যৱহাৰক কৰ্তৃত্ব প্ৰদান কৰে, চীনক তেওঁৰ বা তেওঁৰ প্ৰতিনিধিসকলৰ সৈতে অৰ্থপূৰ্ণ প্ৰত্যক্ষ আলোচনাত জড়িত হ'বলৈ আহ্বান জনাইছে, মতভেদৰ সমাধান সূত্ৰ উলিয়াবলৈ 'কোনো পূৰ্ব চৰ্ত অবিহনে' ।
এই আইনে লগতে তিব্বতী লোকসকলৰ 'বিশেষ ঐতিহাসিক, সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয় আৰু ভাষিক পৰিচয়' সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে 'দুখন সন্মিলন- নাগৰিক আৰু ৰাজনৈতিক অধিকাৰৰ ওপৰত আন্তৰ্জাতিক চুক্তি আৰু অৰ্থনৈতিক, সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰৰ ওপৰত আন্তৰ্জাতিক চুক্তি' স্বাক্ষৰকাৰী হিচাপে চীনৰ কৰ্তব্যও উল্লেখ কৰিছে ।
উল্লেখযোগ্য যে এইটো ডেম'ক্ৰেটসকলৰ নীতিৰ মুখ্য উদ্দেশ্য, অৰ্থাৎ মানৱ অধিকাৰৰ সুৰক্ষাৰ শাৰীত আছে । আনহাতে, চীনৰ তীব্ৰ প্ৰতিবাদ সত্ত্বেও ১৯৮৯ চনত শান্তিৰ নোবেল বঁটা লাভ কৰা দালাই লামাই এই বছৰৰ আগষ্টত এক অস্ত্ৰোপচাৰৰ বাবে আমেৰিকা ভ্ৰমণ কৰিব । তাত তেওঁ আমেৰিকা প্ৰশাসনৰ জ্যেষ্ঠ বিষয়া আৰু সম্ভৱত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনকো লগ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে ।
ইফালে আমেৰিকাৰ প্ৰতিনিধি দলটোৱে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীকো সাক্ষাৎ কৰে আৰু দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে । আনহাতে, ভাৰতৰ কথা যদি উল্লেখ কৰিবলগীয়া হয়, আমি 1950 চনৰ পৰা তিব্বতক চীনৰ অংশ হিচাপে স্বীকৃতি দিছোঁ যদিও অঞ্চলটোৰ বাবে অধিক স্বায়ত্তশাসনো দাবী কৰিছোঁ । আনহাতে, চীনে সদায় অৰুণাচল প্ৰদেশক নিজৰ ভূখণ্ড হিচাপে দাবী কৰি আহিছে আৰু অঞ্চলটোলৈ ভাৰতীয় নেতৃত্বৰ যিকোনো ভ্ৰমণৰ সদায় প্ৰতিবাদ কৰি আহিছে । লগতে ৰাজ্যখনৰ বাসিন্দাসকলৰ পাছপোৰ্টত চীনা ভিছা লগাবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছে ।
বৰ্তমান পৰিস্থিতিত, য'ত চীন দক্ষিণ চীন সাগৰৰ সৈতে জড়িত আৰু ইউক্ৰেইন আৰু ইজৰাইলক লৈ পশ্চিমীয়া দেশৰ সৈতে উত্তেজনা বৃদ্ধি হৈ আছে, তেনে ক্ষেত্ৰত তিব্বতৰ ক্ষেত্ৰত আমেৰিকাই কোনো কঠোৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ নকৰিব । কিন্তু তেওঁলোকে বিষয়টো সময়ে সময়ে সজীৱ কৰিব আৰু আমেৰিকায়ো এইটো কৰিব, অন্তত ডেম'ক্ৰেটৰ দ্বাৰা পৰিচালিত বৰ্তমানৰ চৰকাৰৰ সময়ত ।
