বিশেষ প্ৰতিবেদন, ৯ ছেপ্টেম্বৰ : হিমালয় যাক আমি ভূ-স্বৰ্গ বুলিও জানো । ই ভাৰতৰ প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যত যথেষ্ট গুৰুত্ব বহন কৰে । ভূগোলৰ লগতে জীৱবিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতিত এই পৰ্বতমালাৰ বিশেষ গুৰুত্ব আছে ।
হিমালয় পৰিসৰ পশ্চিম-উত্তৰ-পশ্চিমৰ পৰা পূব-দক্ষিণ-পূবলৈ ২৪০০ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত, পশ্চিমে নাংগা পৰ্বত আৰু পূবত নামচা বৰৱা ইয়াৰ এংকৰ হিচাপে আছে । উত্তৰ হিমালয় কাৰাকোৰাম আৰু হিন্দুকুশ পৰ্বতমালাৰে আগুৰি আছে ।
সিন্ধু-চাংপো সীমা হিচাপে কাম কৰে, যি ৫০ৰ পৰা ৬০ কিলোমিটাৰ বহল, ই উত্তৰ দিশৰ তিব্বতীয় মালভূমিৰ পৰা বিভক্ত । হিমালয় দক্ষিণৰ ইণ্ডো-গংগা সমভূমিৰ বিপৰীতে অৱস্থিত । হিমালয় পশ্চিমৰ ৩৫০ কিলোমিটাৰ বহলৰ পৰা পূবত ১৫০ কিলোমিটাৰ বহললৈকে বিস্তৃত ।
হিমালয় দিৱসৰ ইতিহাস :
হিমালয় দিৱস ২০১৪ চনত উত্তৰাখণ্ডৰ তদানীন্তন মুখ্যমন্ত্ৰী হৰিশ ৰাৱটে হিমালয়ক উদযাপনৰ বাবে হিমালয় দিৱস আৰম্ভ কৰিছিল । অংশীদাৰী পৰিৱেশৰ বাবে এক দিনৰ বাবে হিমালয়ৰ সকলো ৰাজ্যৰ লোকসকলক একত্ৰিত কৰাৰ আশাত অনিল যোশী আৰু অন্যান্য ভাৰতীয় পৰিৱেশবিদসকলে এই ধাৰণাটো বিকশিত কৰিছিল ।
৯ ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখটো বাছনি কৰা হৈছিল, সম্ভৱতঃ ২০১০ চনৰ বাৰিষা বান আৰু ২০১৩ চনৰ কেদাৰনাথ দুৰ্যোগৰ দৰে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে, যিয়ে হিমালয়ৰ ভগ্ন পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ সুৰক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছিল ।
হিমালয়ৰ গুৰুত্ব :
হিমালয়ে কেৱল ভাৰতৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ দক্ষিণ এছিয়া অঞ্চলৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ জীৱনৰেখা হিচাপে কাম কৰে । এই পৰ্বতমালা হৈছে ভাৰতৰ মুখ্য নদী-গংগা, যমুনা আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উৎপত্তিস্থল- যিবোৰ লাখ লাখ লোকৰ অস্তিত্বৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় । হিমালয়ৰ হিমবাহবোৰৰ পৰাই নদীবোৰলৈ পানী বৈ থাকে । যাৰ বাবে সেইবোৰক 'জল সংৰক্ষণৰ উৎস' বুলিও অভিহিত কৰা হয় ।
ইয়াৰ ভৌগোলিক গুৰুত্বৰ বাহিৰেও, হিমালয়ৰ এক অনন্য সাংস্কৃতিক আৰু আধ্যাত্মিক মূল্য আছে । হিমালয়ত থকা বদ্ৰীনাথ, কেদাৰনাথ, অমৰনাথ আৰু কৈলাশ মানসৰোবৰৰ দৰে তীৰ্থস্থানবোৰক হিন্দু ধৰ্মৰ পৱিত্ৰ স্থান হিচাপে সন্মান কৰা হয় । ইয়াৰ উপৰিও, হিমালয়ত উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ প্ৰজাতিৰ এক বিশাল বিন্যাস আছে, যাৰ বহুতো বৈজ্ঞানিক আৰু ঔষধি গুণ আছে ।
হিমালয়ৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহ :
হিমালয় আজি জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, বৰফ গলি যোৱা, অবৈধ খনন, বন ধ্বংস আৰু অত্যাধিক নগত উন্নয়নৰ দৰে বৃহৎ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে । এই বিষয়বোৰে পৰিৱেশৰ ক্ষতি কৰিছে, বৰফৰ আৰ্হি সলনি কৰিছে, হিমবাহ হ্ৰাস কৰিছে, নদীৰ পানী প্ৰভাৱিত কৰিছে, বান আৰু খৰাং সৃষ্টি কৰিছে, বন্যপ্ৰাণীৰ ক্ষতি কৰিছে আৰু অত্যধিক পৰ্যটনৰ বাবে প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত জোৰ দিছে ।
হিমালয়ক সুৰক্ষাৰ বাবে লোৱা পদক্ষেপ :
এই দিনটো উদযাপন কৰাৰ এক মুখ্য লক্ষ্য হৈছে হিমালয়ৰ তাৎপৰ্য চিনাক্ত কৰা আৰু তাক সংৰক্ষণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় পদক্ষেপ লোৱা । এই প্ৰচেষ্টাত কেৱল চৰকাৰ আৰু বেচৰকাৰী সংগঠনেই নহয়, হিমালয়ৰ সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত স্থানীয় সম্প্ৰদায়ো অন্তৰ্ভুক্ত আছে ।
হিমালয় সংৰক্ষণৰ বাবে লোৱা পদক্ষেপবোৰৰ ভিতৰত আছে বৃক্ষৰোপণ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰচেষ্টা, বহনক্ষম পৰ্যটনৰ প্ৰচাৰ আৰু স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে অংশীদাৰিত্বত ৰণনীতি বিকশিত কৰা । হিমালয় অঞ্চলৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ বাবে ভাৰত চৰকাৰে বহুতো পদক্ষেপ ৰূপায়ণ কৰিছে ।
হিমালয়ৰ বিষয়ে কিছু তথ্য :
- প্ৰায় ৪.২ নিযুত বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা আৱৰি থকা আৰু উত্তৰ আৰু দক্ষিণ মেৰুৰ পিচত আটাইতকৈ বেছি বৰফ থকা হিমালয়ক পৃথিৱীৰ তৃতীয় মেৰু বুলিও গণ্য কৰা হয় ।
- হিমালয় হৈছে পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ কম বয়সীয়া পৰ্বতমালা, প্ৰায় ৭০ নিযুত বছৰ পুৰণি ।
- পৃথিৱীৰ হিমালয়ৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ মাউণ্ট এভাৰেষ্ট, কেতিয়াও গলি নোযোৱা বৰফেৰে আবৃত ।
- পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ কম বয়সীয়া পৰ্বতমালা এতিয়াও প্ৰতি বছৰে প্ৰায় এক ইঞ্চি গতিত বৃদ্ধি হৈ আছে যিহেতু মহাদেশবোৰ স্থানান্তৰিত হৈ আছে, যাৰ ফলত ভাৰতক উত্তৰলৈ ঠেলি দিছে ।
- হিমালয়ে পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাৰ ২০ শতাংশ খাদ্য যোগান ধৰে ।
হিমালয় দিৱসে এক সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয় আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰাকৃতিক সম্পদ হিচাপে হিমালয়ৰ তাৎপৰ্যৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে । ই ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মৰ বাবে এই পৰ্বতবোৰ সংৰক্ষণ কৰাৰ বাবে সামূহিক পদক্ষেপৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
এই দিনটোৱে আমাক আমাৰ পৰিৱেশৰ প্ৰতি সতৰ্ক হ'বলৈ আৰু আমাৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ সুৰক্ষাৰ বাবে পদক্ষেপ ল'বলৈ উৎসাহিত কৰে । এয়া কেৱল পাহাৰীয়া অঞ্চলত বাস কৰা লোকসকলৰ বাবেই গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয় পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ গুৰুত্বৰ বিষয়েও এক বিশ্বব্যাপী বাৰ্তাও প্ৰেৰণ কৰে ।
