প্ৰতি বছৰে ভাৰতত ২৫ ছেপ্টেম্বৰত পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায়ৰ জন্ম বাৰ্ষিকী উপলক্ষে আৰু তেওঁৰ জীৱন আৰু স্মৃতিক সুঁৱৰি অন্ত্যোদয় দিৱস পালন কৰা হয় । অন্ত্যোদয় দিৱসে সমাজৰ অন্তিমজন ব্যক্তিক উন্নীত কৰাৰ দৃষ্টিভংগী আৰু অভিযানৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে, য’ত কোনোৱেই পিছ পৰি নাথাকে তেনে এখন সৰ্বাংগীন ভাৰত গঢ়ি তোলাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
ইতিহাস
২০১৪ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে অন্ত্যোদয় দিৱস পালন কৰা হৈছিল ৷ ভাৰত চৰকাৰে পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায়ৰ জন্ম বাৰ্ষিকী উপলক্ষে প্ৰান্তীয় লোকসকলৰ বিকাশত তেওঁৰ অৱদানক সন্মান জনোৱাৰ দিন হিচাপে উদযাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছিল । তেওঁৰ ‘অন্ত্যোদয়’ অৰ্থাৎ শেষৰজন ব্যক্তিৰ বিকাশ দৰ্শন সমাজৰ অসুবিধাগ্ৰস্ত শ্ৰেণীৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত আছিল ।
অন্ত্যোদয়ৰ অৰ্থ
“ভাৰতীয় প্ৰেক্ষাপটত ‘অন্ত্যোদয়’ মানে আমি সমাজৰ শেষ ব্যক্তিজনৰ কল্যাণ আৰু বিকাশ নিশ্চিত কৰিব লাগিব”।
পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায় কোন ?
১৯১৬ চনৰ ২৫ ছেপ্টেম্বৰত ৰাজস্থানৰ ধনকীয়া গাঁৱত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায়ে । তিনি বছৰ নৌহওঁতেই পিতৃ ভাগৱতী প্ৰসাদক আৰু আঠ বছৰ বয়সৰ আগতেই মাকক হেৰুৱাইছিল । কানপুৰৰ সনাতন ধৰ্ম মহাবিদ্যালয়ত ছাত্ৰ হৈ থাকোঁতে তেওঁ ৰাষ্ট্ৰীয় স্বয়ংসেৱক সংঘ (R.S.S.)ত যোগদান কৰে ।
যদিও তেওঁ শিক্ষক হিচাপে যোগ্যতা অৰ্জন কৰিছিল, তথাপিও তেওঁ শিক্ষকতা বৃত্তি গ্ৰহণ কৰা নাছিল । বৰঞ্চ ১৯৪২ চনৰ পৰা আৰ এছ এছত পূৰ্ণকালীন কামত নিজকে উৎসৰ্গা কৰিছিল । দীনদয়াল উপাধ্যায় আছিল এজন গভীৰ আৰু মৌলিক চিন্তাবিদ । বস্তুগত আৰু আধ্যাত্মিক, ব্যক্তি আৰু সামূহিকৰ সংশ্লেষণ সম্পৰ্কে তেওঁৰ অখণ্ড মানৱতাবাদৰ দৰ্শনে বাকপটুতাৰ সাক্ষ্য বহন কৰে ।
ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতিৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ আছিল বাস্তৱিক আৰু ব্যৱহাৰিক । তেওঁ ভাৰতৰ বাবে গাঁৱক ভিত্তি হিচাপে লৈ এক বিকেন্দ্ৰীকৃত ৰাজনীতি আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীল অৰ্থনীতিৰ কল্পনা কৰিছিল । তেওঁ আধুনিক প্ৰযুক্তিক আদৰণি জনাইছিল যদিও ভাৰতীয় প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি ইয়াক খাপ খুৱাই লোৱাটো বিচাৰিছিল । দীনদয়াল উপাধ্যায় আছিল আকাশলংঘী আদৰ্শবাদৰ ব্যক্তি আৰু সংগঠনত তেওঁৰ প্ৰচণ্ড ক্ষমতা আছিল ।
তেওঁ আৰম্ভ কৰিছিল এখন মাহেকীয়া আলোচনী “ৰাষ্ট্ৰ ধৰ্ম”, এখন সাপ্তাহিক কাকত ‘পাঞ্চজন্য’, আৰু এখন দৈনিক কাকত ‘স্বাধীন’। ১৯৫১ চনত ড৹ শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জীয়ে ভাৰতীয় জন সংঘ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ সময়ত দীনদয়াল উপাধ্যায় ইয়াৰ উত্তৰ প্ৰদেশ শাখাৰ প্ৰথমগৰাকী সম্পাদক আছিল । তেওঁক সৰ্বভাৰতীয় সাধাৰণ সম্পাদক হিচাপেও নিৰ্বাচিত কৰা হয় ।
দীনদয়াল উপাধ্যায়ে গঠনমূলক পন্থাত বিশ্বাস কৰিছিল । তেওঁ অনুগামীসকলক চৰকাৰক সঠিক হ’লে সহযোগিতা কৰিবলৈ আৰু ভুল হ’লে নিৰ্ভয়ে বিৰোধিতা কৰিবলৈ আহ্বান জনায় । তেওঁ দেশৰ স্বাৰ্থক সকলোতকৈ ওপৰত স্থান দিছিল । ১৯৬৮ চনৰ ১ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পুৱতি নিশা ৰেলত যাত্ৰা কৰি থকা সময়তে মৃত অৱস্থাত উদ্ধাৰ হৈছিল দীনদয়াল উপাধ্যায় ।
অন্ত্যোদয়- সাধাৰণ মানুহৰ বিকাশ
পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায়ে অন্ত্যোদয়ৰ ধাৰণাটো আগবঢ়াইছিল, যাৰ অৰ্থ হৈছে শেষ শাৰীত থিয় হৈ থকা মানুহৰ কল্যাণ সাধন । দীনদয়াল উপাধ্যায়ে সাধাৰণ মানুহৰ বিকাশৰ বাবে বহু কথা কৈছিল আৰু লিখিছিল । তেওঁ ভাবিছিল যে ৰাজনীতিৰ সমগ্ৰ উদ্দেশ্য হৈছে দুখীয়া আৰু প্ৰান্তীয় লোকৰ বাবে কাম কৰা ।
দীনদয়ালৰ প্ৰেৰণাৰ উৎস আছিল দৰিদ্ৰ, অসহায়, পৰম্পৰা বান্ধি থকা সাধাৰণ মানুহ, যিয়ে শতিকাজুৰি বিদেশী আগ্ৰাসন আৰু অপশাসন সহ্য কৰি দেশৰ আত্মাক জীয়াই ৰাখিছিল । তেওঁৰ বেছিভাগ ৰাজনৈতিক বক্তব্যতে তেওঁ দেশৰ ভৱিষ্যৎ এই সাধাৰণ মানুহৰ হাতত আছে বুলি পতিয়ন যোৱা যেন দেখা গৈছিল আৰু আধুনিক বাস্তৱতাৰ সৈতে তেওঁক পৰিচিত কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় বুলি অনুভৱ কৰিছিল ।
১৯৬৭ চনত দিয়া সভাপতিৰ ভাষণত তেওঁ দৰিদ্ৰ আৰু শক্তিহীনৰ প্ৰতি সমৰ্থনৰ সূত্ৰ প্ৰকাশ কৰি সামৰণি মাৰে, "প্ৰতিজন দেশবাসী আমাৰ তেজ আৰু মঙহ । আমি যেতিয়ালৈকে সকলোকে ভাৰত মাতৃৰ সন্তান বুলি গৌৰৱৰ অনুভৱ দিব নোৱাৰো তেতিয়ালৈকে আমি জিৰণি নলওঁ । আমি এই শব্দবোৰৰ প্ৰকৃত অৰ্থত ভাৰত মাতৃক সুজালা, সুফলা (ফল-ফুলে জাতিষ্কাৰ আৰু পানীৰে উপচি পৰা) কৰিম ।"
পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায়ৰ নামত চৰকাৰী আঁচনি
- দীনদয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা (DAY)
দক্ষতা বিকাশৰ জৰিয়তে বহনক্ষম জীৱিকাৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰি চহৰীয়া দৰিদ্ৰ লোকসকলক উন্নীত কৰাৰ লক্ষ্যৰে দীন দয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা (DAY) আৰম্ভ কৰা হয় । মেক ইন ইণ্ডিয়াৰ উদ্দেশ্যৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি আৰ্থ-সামাজিক উন্নতিৰ বাবে দক্ষতা বিকাশ অতি প্ৰয়োজনীয় । গৃহ নিৰ্মাণ আৰু নগৰীয়া দৰিদ্ৰতা নিৰাময় মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত দীনদয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা আৰম্ভ কৰা হয় । ভাৰত চৰকাৰে এই আঁচনিৰ বাবে ৫০০ কোটি টকাৰ ব্যৱস্থা কৰিছে । এই আঁচনিখন ৰাষ্ট্ৰীয় নগৰীয়া জীৱিকা অভিযান আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা অভিযান (এন আৰ এল এম)ৰ একত্ৰীকৰণ ।
- দীনদয়াল উপাধ্যায় গ্ৰামীণ কৌশল যোজনা (DDU-GKY)
দীনদয়াল উপাধ্যায় গ্ৰামীণ কৌশল যোজনাৰ (ডিডিইউ-জিকেৱাই)ৰ লক্ষ্য হৈছে দৰিদ্ৰ গ্ৰাম্য যুৱক-যুৱতীসকলক দক্ষতা প্ৰদান কৰা আৰু তেওঁলোকক নিয়মীয়াকৈ মাহিলী মজুৰি বা ন্যূনতম মজুৰিৰ ওপৰত চাকৰি প্ৰদান কৰা । ই ভাৰত চৰকাৰৰ গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ অন্যতম পদক্ষেপ যিয়ে গ্ৰাম্য জীৱিকাক প্ৰসাৰিত কৰিব বিচাৰে । ই ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা অভিযান (NRLM) - আজিভিকা নামৰ দৰিদ্ৰতা হ্ৰাসৰ মিছনৰ এটা অংশ । এই আঁচনিৰ জৰিয়তে বহনক্ষম কৰ্মসংস্থাপন প্ৰদান কৰি দক্ষ হ’বলৈ সাজু হোৱা ৫.৫ কোটিতকৈ অধিক দৰিদ্ৰ গ্ৰাম্য যুৱক-যুৱতী উপকৃত হ’ব । এই আঁচনিখনে দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস কৰাৰ সম্ভাৱনাৰ পৰাই গুৰুত্ব লাভ কৰে । ইয়াৰ উপৰিও প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ ‘মেক ইন ইণ্ডিয়া’ অভিযানত এক ডাঙৰ অৱদান হিচাপে ৰচনা কৰা হৈছে ।
- গ্ৰাম্য ঘৰত বিদ্যুৎ যোগান ধৰাৰ বাবে দীনদয়াল উপাধ্যায় গ্ৰাম জ্যোতি যোজনা
দীনদয়াল উপাধ্যায় গ্ৰাম জ্যোতি যোজনা সমগ্ৰ ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ নিৰৱচ্ছিন্ন বিদ্যুৎ যোগানৰ বাবে ৰচনা কৰা হৈছে । এই পৰিকল্পনা ২০১৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ কৰা হৈছিল ৷ এইটো ভাৰত চৰকাৰৰ অন্যতম প্ৰধান পদক্ষেপ আৰু শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ এটা ডাঙৰ কাৰ্যসূচী । গ্ৰাম্য পৰিয়ালসমূহে DDUGJY ৰ পৰা বহুখিনি লাভৱান হ’ব পাৰে কাৰণ দেশৰ বৃদ্ধি আৰু উন্নয়নৰ বাবে বিদ্যুৎ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ ।
- পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায় শ্ৰমেৱ জয়তে কার্যক্ৰম
ভাৰত চৰকাৰৰ অধীনত ২০১৪ চনৰ অক্টোবৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে পণ্ডিত দীনদয়াল উপাধ্যায় শ্ৰমেৱ জয়তে কার্যক্ৰম নামেৰেও পৰিচিত শ্ৰমেভ জয়তে কৰ্মক্ৰম আৰম্ভ কৰে । উদ্যোগসমূহৰ উন্নয়নৰ বাবে এক পদক্ষেপ হিচাপে এই আঁচনিখন আৰম্ভ কৰা হৈছিল । ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে মূলতঃ দক্ষতা প্ৰশিক্ষণৰ জৰিয়তে ঔদ্যোগিক বিকাশৰ বাবে অনুকূল পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰা ।
- দীনদয়াল উপাধ্যায় স্বনিয়োজন যোজনা (DUSY)
গ্ৰাম্য অঞ্চলত দক্ষতা প্ৰশিক্ষণৰ জৰিয়তে উদ্যোগীকৰণক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে গ্ৰাম্য উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ে দীনদয়াল উপাধ্যায় স্বনিয়োজন যোজনা (DUSY) আৰম্ভ কৰিছিল ৷ ইয়াক ষ্টাৰ্ট আপ ইণ্ডিয়া আঁচনিৰ গ্ৰাম্য সংস্কৰণ হিচাপে দেখা যায় ।
উপাধ্যায়ৰ স্মৃতি
- প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ অধীনত বিজেপি ক্ষমতালৈ অহাৰ পিছৰে পৰা কেইবাটাও ৰাজহুৱা প্ৰতিষ্ঠান, চৰকাৰী আঁচনি আৰু শেহতীয়াকৈ এটা ৰেলৱে ষ্টেচন, দীনদয়াল উপাধ্যায়ৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছিল ।
- এটা দিল্লীৰ পথ/মাৰ্গ
- দীন দয়াল গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান, যিয়ে উপাধ্যায় আৰু তেওঁৰ ৰচনাসমূহৰ ওপৰত থকা প্ৰশ্ন সম্পৰ্কে গুৰুত্ব আৰোপ কৰে
- দীনদয়ালৰ মৃতদেহ উদ্ধাৰ হোৱা উত্তৰ প্ৰদেশৰ মোগলচৰাই জংচনৰ নাম সলনি কৰি দীনদয়াল উপাধ্যায় জংচন নামেৰে নামাকৰণ কৰা হৈছে
- ওপৰত উল্লেখ কৰা কথাখিনিৰ বাহিৰেও তেওঁৰ নামেৰে বহুতো চিকিৎসালয়, মহাবিদ্যালয় আৰু এন জি অ’ আছে
