భిన్నత్వంలో ఏకత్వానికి ప్రతీక అయిన భారతదేశం 700 గిరిజన తెగలకు(tribals) చిరకాల ఆవాసం. గిరిజనులు తమ కళలు, చేతివృత్తులతో భారత సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని సుసంపన్నం చేస్తున్నారు. తమ సంప్రదాయ జీవనశైలితో పర్యావరణాన్ని పరిరక్షిస్తూ, ప్రకృతితో సహజీవనం చేస్తున్నారు. జాతి నిర్మాణంలో గిరిజనుల విశిష్ట పాత్రను గుర్తించిన రాజ్యాంగం వారి సంస్కృతి సంరక్షణకు, షెడ్యూల్డ్‌ తెగల అభివృద్ధికి ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చేసింది. బ్రిటిష్‌ వారు ఈ దేశాన్ని ఆక్రమించుకున్నాక గిరిజనుల హక్కులు(tribal rights in india), సంప్రదాయాలు, స్వయంప్రతిపత్తిని దెబ్బతీసే విధానాలను చేపట్టి దౌర్జన్యంగా అమలు చేశారు. గిరిజనులను బానిసత్వంలోకి నెట్టడమే పనిగా పెట్టుకున్నారు. చిరకాలం నుంచి స్వేచ్ఛగా, హుందాగా, ఆత్మాభిమానంతో జీవిస్తున్న వనపుత్రులు తెల్లవాళ్ల దాష్టీకాన్ని నిరసించారు. అడవులు, అక్కడి నీటి వనరులు తరతరాలుగా గిరిజనులకు దన్నుగా నిలుస్తున్నాయి. అటవీ భూములు వారికి జీవనాధారాలు. బ్రిటిష్‌ వారు వచ్చాక వేల ఏళ్ల నుంచి గిరిజనులు అనుభవిస్తున్న హక్కులను లాగేసుకుని జమీందార్లకు కట్టబెట్టారు. గిరిజనులను కౌలుదార్లుగా మార్చేసి ఎడాపెడా పన్నులు విధించారు. వాటిని తీర్చలేక వడ్డీ వ్యాపారుల కబంధ హస్తాల్లోకి వెళ్ళాల్సిన దుస్థితి దాపురించింది. వలస పాలకులు నియమించిన పోలీసులు- జమీందార్లకు, వడ్డీ వ్యాపారులకు అండగా నిలిచి గిరిజనులను బానిసత్వంలోకి నెట్టారు.
దేశవ్యాప్తంగా పోరు నగారా
బ్రిటిష్‌వారి దురాగతాలపై దేశంలో పలుచోట్ల గిరిజనుల తిరుగుబాట్లు ఎగశాయి. అడవులు, అక్కడి భూములపైన తమ హక్కులను కాపాడుకోవడానికి బ్రిటిషర్లపై, జమీందార్లపై పోరాటం సాగించారు. అందుకు వారు కత్తులు, బాణాలను ఉపయోగించారు.
బ్రిటిష్‌ తుపాకుల ముందు ఆ సంప్రదాయ ఆయుధాలు నిలవలేకపోయినా గిరిపుత్రులు బెదరలేదు. సమర్థులైన నాయకుల సారథ్యంలో పోరాటాలు సాగించారు. అనేకమంది వీరులు అమరులయ్యారు. వారిలో కుమురం భీం(komaram bheem news), అల్లూరి సీతారామరాజు(alluri sitarama raju death), తిల్కామాఝీ, టికేంద్రజీత్‌ సింగ్‌, వీర్‌ సురేంద్ర సాయె, వీర్‌ నారాయణ్‌ సింగ్‌, రూప్‌చంద్‌ కోన్వార్‌, లక్ష్మణ్‌నాయక్‌, రామ్‌జీ గోండ్‌ తదితరులు ఉన్నారు.
బిర్సా ముండా ఝార్ఖండ్‌లో జరిపిన ఉద్యమం- దేశంలో పలు గిరిజన తిరుగుబాట్లకు ప్రేరణ ఇచ్చింది. గిరిజనుల్లో సామాజిక సంస్కరణలు తీసుకురావడానికీ ఆయన కృషి చేశారు. మద్యపానాన్ని, మూఢనమ్మకాలను రూపుమాపడానికి ఉద్యమించారు. దైవంపై విశ్వాసం ఉంచి, సత్ప్రవర్తనను అలవరచుకోవాలని బోధించారు. గిరిజనులు తమ మూలాలను తెలుసుకొని, ఐక్యంగా మెలగాలని పిలుపిచ్చారు. వనపుత్రుల్లో చైతన్యం తెచ్చి, వారిని ఏకతాటిపై నడిపారు కనుకనే బిర్సా ముండాను 'భగవాన్‌' అని సంబోధించేవారు.
భారతదేశ స్వాతంత్య్రం కోసం పోరాడిన మహనీయుల్లో బిర్సా ముండాకు విశిష్ట స్థానం ఉంది. కేవలం 25 ఏళ్ల వయసులో ఆయన చేసిన త్యాగాలు, సాధించిన విజయాలు అసామాన్యమైనవి. ఆయన జరిపిన పోరాటాల వల్లనే బ్రిటిష్‌ వలస పాలకులు గిరిజనుల భూ హక్కులను గుర్తిస్తూ చట్టాలు చేశారు. పిన్న వయసులోనే అమరులైనా- ఆయన తెచ్చిన సాంఘిక, సాంస్కృతిక విప్లవం గిరిజనుల జీవితాలను ఎంతగానో ప్రభావితం చేసింది. బ్రిటిష్‌ వారిపై గిరిజనులు జరిపిన సాయుధ పోరాటం వారి దేశభక్తికి తిరుగులేని నిదర్శనం. దేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చి 75 ఏళ్లవుతున్న సందర్భంగా మనం జరుపుకొంటున్న ‘ఆజాదీకా అమృత్‌ మహోత్సవ్‌’లో మాతృదేశం కోసం గిరిజన వీరులు చేసిన త్యాగాలను స్మరించుకొంటున్నాం.