రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో రాజేంద్రుడి పాత్ర ప్రత్యేకం

డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్... రాజ్యాంగ శిల్పి, గొప్ప నాయకుడు. రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించేందుకు ఏర్పాటు చేసిన రాజ్యాంగ పరిషత్​లో బిహార్​ నుంచి ఎంపికైన 36 మంది సభ్యుల్లో ఆయన ఒకరు. రాజ్యాంగ నిర్మాణ ప్రక్రియలో డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్​ పాత్రపై ప్రత్యేక కథనం.

ప్రపంచంలోనే భారత రాజ్యాంగం అతిపెద్దది. ఎంతోమంది దార్శనిక నాయకులు రాజ్యాంగ నిర్మాణం కోసం అహర్నిశలు శ్రమించారు. అందులో ముఖ్యనేత భారత తొలి రాష్ట్రపతి డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్.

భారత రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించేందుకు ఏర్పాటు చేసిన రాజ్యాంగ పరిషత్​లో బిహార్​ నుంచి ఎంపికైన 36 మంది సభ్యుల్లో రాజేంద్ర ఒకరు. 1946 డిసెంబర్​ 11న రాజ్యాంగ పరిషత్​కు ఆయన శాశ్వత అధ్యక్షుడి​గా నియమితులయ్యారు.

రావాల్సిన పేరు రాలేదు...

డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్​ మనుమరాలు తారా సిన్హా ఈటీవీ భారత్​తో ప్రత్యేకంగా మాట్లాడారు. రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో రాజేంద్ర ప్రసాద్​ పాత్రపై ఎవరూ ఇప్పటివరకు చర్చించలేదన్నారు.

రాజేంద్ర ప్రసాద్​ మార్గదర్శకాల ద్వారా భారత రాజ్యాంగం 3 ఏళ్ల లోపు విజయవంతంగా రూపుదిద్దుకుందని తెలిపారు తార. రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో రాజేంద్రప్రసాద్ పాత్ర ఎనలేనిదన్నారు. అయితే సాధారణ జనంలో చారిత్రక రాజ్యాంగ నిర్మాణానికి పడ్డ శ్రమపై అంత అవగాహన లేదని అభిప్రాయపడ్డారు.

భారత రాజ్యాంగ నిర్మాతగా... కీర్తి గడించాల్సిన రాజేంద్ర ప్రసాద్​... ఆ పుస్తకం గురించి చర్చించేటప్పుడు మాత్రమే గుర్తుకు రావడం బాధాకరమన్నారు ఆయన మనుమరాలు.

ఆయనే ప్రధాన వ్యక్తి...

రాజ్యాంగాన్ని తయారు చేసేటప్పుడు అందులో సమానత్వాన్ని ఇనుమడింపజేయడంలో ఎదురైన సవాళ్లు, వాటిని రాజేంద్ర అధిగమించిన తీరును రాజకీయ విశ్లేషకుడు, ఏఎన్ సిన్హా ఇన్​స్టిట్యూట్​ ఆఫ్​ సోషల్ స్టడీస్​ మాజీ డైరక్టర్​ డీఎమ్​ దివాకర్​​ ప్రస్తావించారు.

"రాజ్యాంగంలో సమానత్వం తీసుకురావడంలో డా.రాజేంద్ర ప్రసాద్​ పాత్ర ఎప్పటికీ మర్చిపోలేం. వర్తమాన, భవిష్యత్​ పరిస్థితులను దృష్టిలో పెట్టుకొని రాజ్యాంగాన్ని సమగ్రంగా తయారు చేశారంటే అది కేవలం డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్​ కృషి వల్లే."
- డీఎమ్​ దివాకర్​​, రాజకీయ విశ్లేషకుడు

రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో కీలక నిర్ణయాలు, చట్టాల రూపకల్పనలో డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్​ పాత్ర చాలా ముఖ్యమైనదన్నారు దివాకర్​.

రాజ్యాంగ నిర్మాణంలో రాజేంద్ర ప్రసాద్​ చేసిన కృషి మిగిలిన అందరి కన్నా గొప్పదని 'రాజేంద్ర మెమోరియల్ మ్యూజియం' ఛైర్మన్​ మనోజ్​ వర్మ అభిప్రాయపడ్డారు.

రాజేంద్ర సారథ్యంలో ఇలా...

1946 డిసెంబర్​ 9న రాజ్యాంగ పరిషత్​ తొలి సమావేశం జరిగింది. 1950 జనవరి 24న రాజ్యాంగ సభ చివరి సమావేశం నిర్వహించి రాజ్యాంగానికి పూర్తి స్థాయిలో ఆమోదం తెలిపారు. ఏక పౌరసత్వం, రాష్ట్రపతి, స్పీకర్​, ఉప స్పీకర్​ పదవులు, ప్రొవిజినల్​ పార్లమెంటు తక్షణం అమల్లోకి వచ్చాయి.

1950 జనవరి 26న భారతదేశ రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చింది.

292 రాజ్యాలు, 93 రాష్ట్రాలు, 3 ప్రధాన కమిషనర్​ రాజ్యాలు, బలూచిస్థాన్​ నుంచి మొత్తం 389 మంది భారత అసెంబ్లీలో సభ్యులుగా ఉన్నారు.

అయితే ప్రత్యేక దేశం కోరుతూ ముస్లిం లీగ్​ సభ్యుల ఉపసంహరణతో అసెంబ్లీ సంఖ్య 299కి చేరింది.