ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੁੱਧਾਂ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਅਲੇਪੋ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਲਸਤੀਨ ਦਾ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯੂਕਰੇਨ-ਰੂਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ, ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਮਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਅਲੇਪੋ (2012–2016)
ਅਲੇਪੋ ਕਦੇ ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਕੇਂਦਰ ਸੀ, ਜੋ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਖੰਡਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 2010 ਵਿੱਚ ਅਲੇਪੋ ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 30 ਲੱਖ 78 ਹਜ਼ਾਰ ਸੀ, ਜੋ 2015 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ $8 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰੱਕਾ
ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2013 ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆਈ ਵਿਰੋਧੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ 2014 ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੁਆਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਅਖੌਤੀ 'ਖਲੀਫ਼ਤ' ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰੱਕਾ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ISIS ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਭੂਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਅਮਰੀਕੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਗਠਜੋੜ ਬਲਾਂ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਰੱਕਾ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ 30,000 ਗੋਲੇ ਦਾਗਣੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ 11,000 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਹੋਮਜ਼
ਸੀਰੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ, 1 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਪੂਰਵ-ਯੁੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇੰਨੀ ਤਬਾਹੀ ਦੇਖੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (UNITAR) ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 13,778 ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। 3,082 ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ, 5,570 ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਅਤੇ 4,946 ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ।
ਰੂਸੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਯੂਕਰੇਨੀ ਸ਼ਹਿਰ
ਰੂਸੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ 6 ਸ਼ਹਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਡੋਨੇਟਸਕ ਅਤੇ ਲੁਹਾਨਸਕ ਓਬਲਾਸਟ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਮਾਰੀਉਪੋਲ, ਵੋਲਨੋਵਾਖਾ, ਰੁਬੇਜ਼ਨੇ, ਪੋਪਾਸਨਾ, ਲੀਮਨ ਅਤੇ ਸਿਵੀਏਰੋਡੋਨੇਤਸਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਮਾਰੀਉਪੋਲ
ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜੰਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਾਰੀਉਪੋਲ ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਖੂਨੀ ਬੰਬਾਰੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਲੁਕ ਗਏ ਸਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਰਾਮਾ ਥੀਏਟਰ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ 300 ਤੋਂ 600 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
ਬਖਮੁਤ
ਬਖਮੁਤ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡੋਨਬਾਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੋਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੇਂਸਕੀ ਨੇ ਮਈ 2023 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋਅ ਬਿਡੇਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੁਣ ਕੋਈ ਇਮਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ ਲਈ, ਬਖਮੁਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।