ਪੰਜਾਬ

punjab

ETV Bharat / health

ਬੱਚਿਆਂ 'ਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਖਤਰਾ, ਜਾਣੋ ਘੱਟ ਉਮਰ 'ਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਨੇ ਬੱਚੇ? - RISE OF TYPE 2 DIABETES IN CHILDREN

ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੋਟਾਪਾ ਹੈ।

RISE OF TYPE 2 DIABETES IN CHILDREN
RISE OF TYPE 2 DIABETES IN CHILDREN (Getty Images)

By ETV Bharat Health Team

Published : Jan 24, 2025, 5:21 PM IST

ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਹੋਣਾ ਅਸਾਧਾਰਨ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਅਕਸਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਸਟੈਟਿਸਟਿਕਸ ਰਿਪੋਰਟ 2020ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 20 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਲਗਭਗ 210,000 ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਯੂ.ਐਸ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ 2014 ਅਤੇ 2015 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਭਗ 5,758 ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਉਮਰ ਦੇ 10-19 ਵਿੱਚ ਟਾਈਪ 2 ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਇੱਕ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਇਲਾਜ ਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਗੰਭੀਰ ਮੈਡੀਕਲ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ, ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਲੱਛਣ

ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਅਕਸਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਾ ਹੋਣ। ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ, ਕਿਸ਼ੋਰਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ 'ਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ: ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣਾਂ 'ਚ ਸੌਣ ਜਾਂ ਜਾਗਦੇ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਜਾਂ ਗੁੱਸਾ, ਚੀਕਣਾ, ਭਾਰ ਘਟਣਾ, ਬਹੁਤ ਭੁੱਖ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ: ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਵਾਲਾ ਬੱਚਾ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਰਾਹੀਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਪਿਆਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ: ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਨ ਨਾਲ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿਆਸ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।

ਥਕਾਵਟ: ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਥੱਕਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਧੁੰਦਲੀ ਨਜ਼ਰ: ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਲੈਵਲ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਲੈਂਸ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਜ਼ਰ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।

ਚਮੜੀ ਦਾ ਕਾਲਾਪਨ:ਇਨਸੁਲਿਨ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਐਕੈਂਥੋਸਿਸ ਨਾਈਗ੍ਰੀਕਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਕਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਗੱਲ੍ਹਾਂ, ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਜ਼ਖ਼ਮ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ: ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਕਾਰਨ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਾਰਨ

ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

  1. ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  2. ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਰੈੱਡ ਮੀਟ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕੈਲੋਰੀ ਵਾਲੇ ਸਨੈਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਾਰ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟਾਈਪ 2 ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
  3. ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
  4. ਲੋੜੀਂਦੀ ਇਨਸੁਲਿਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾ ਲੈਣਾ ਜਾਂ ਮਿਆਦ ਪੁੱਗ ਚੁੱਕੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਇਨਸੁਲਿਨ ਲੈਣਾ ਆਦਿ ਕਾਰਨ ਵੀ ਸ਼ੂਗਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੋਰਟੀਕੋਸਟੀਰੋਇਡ ਜਾਂ ਕੁਝ ਡੀਕਨਜੈਸਟੈਂਟ ਵਰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈਣ ਨਾਲ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
  5. ਫਲੂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲਾਗ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣਾ
  6. ਤਣਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁੱਸਾ ਜਾਂ ਉਤੇਜਨਾ
  7. ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨਲ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
  8. ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?

ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਣਾ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਮਿੱਠੇ ਵਾਲੇ ਡਰਿੰਕ ਪੀਣਾ, ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-

ABOUT THE AUTHOR

...view details