ETV Bharat / health

ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਕਰੋ ਅਜਿਹਾ ਵਿਵਹਾਰ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਬਿਮਾਰੀ, ਬਚਾਅ ਲਈ ਜਾਣੋ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ - EPILEPTIC SEIZURES

ਮਿਰਗੀ ਇੱਕ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ।

EPILEPTIC SEIZURES
EPILEPTIC SEIZURES (getty images)
author img

By ETV Bharat Health Team

Published : Jan 24, 2025, 9:29 AM IST

ਮਿਰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਿਰਗੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੋਕਥਾਮ ਉਪਾਅ ਵਜੋਂ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਕਈ ਵਾਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੇ ਹਨ?

ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਪੀ ਰੰਗਨਾਥ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੱਟ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਸਪਲਾਈ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਬ੍ਰੇਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।-ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਪੀ ਰੰਗਨਾਥ

ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਲੱਛਣ

NHS ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

  • ਬੇਹੋਸ਼ੀ
  • ਅਸਧਾਰਨ ਝਟਕੇ
  • ਅਚਾਨਕ ਗੁੱਸਾ
  • ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
  • ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
  • ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ ਦੀ ਭਾਵਨਾ

ਫਸਟ ਏਡ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

  1. ਬੇਹੋਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  2. ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਖਤਰਨਾਕ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  3. ਸਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉੱਚੀ ਚੀਜ਼ ਰੱਖੋ
  4. ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
  5. ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਝਾੜੂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
  6. ਦੌਰੇ ਘੱਟ ਹੋਣ ਤੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਖਾਣ ਜਾਂ ਪੀਣ ਲਈ ਦਿਓ।
  7. ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।
  8. ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਓ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

  1. ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਓ।
  2. ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਆਰਾਮ ਦਿਓ।
  3. ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  4. ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।
  5. ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੀਟ ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਹੈਲਮੇਟ ਪਹਿਨੋ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-

ਮਿਰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਿਰਗੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੋਕਥਾਮ ਉਪਾਅ ਵਜੋਂ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਕਈ ਵਾਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੇ ਹਨ?

ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਪੀ ਰੰਗਨਾਥ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੱਟ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਸਪਲਾਈ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਬ੍ਰੇਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਦਵਾਈ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।-ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਪੀ ਰੰਗਨਾਥ

ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਲੱਛਣ

NHS ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

  • ਬੇਹੋਸ਼ੀ
  • ਅਸਧਾਰਨ ਝਟਕੇ
  • ਅਚਾਨਕ ਗੁੱਸਾ
  • ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
  • ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
  • ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ ਦੀ ਭਾਵਨਾ

ਫਸਟ ਏਡ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

  1. ਬੇਹੋਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  2. ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਖਤਰਨਾਕ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  3. ਸਿਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉੱਚੀ ਚੀਜ਼ ਰੱਖੋ
  4. ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
  5. ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਝਾੜੂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
  6. ਦੌਰੇ ਘੱਟ ਹੋਣ ਤੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਖਾਣ ਜਾਂ ਪੀਣ ਲਈ ਦਿਓ।
  7. ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।
  8. ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਓ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ

  1. ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਓ।
  2. ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਆਰਾਮ ਦਿਓ।
  3. ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
  4. ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ।
  5. ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੀਟ ਬੈਲਟ ਅਤੇ ਹੈਲਮੇਟ ਪਹਿਨੋ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.