ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਟੂਨ ਇੰਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਾਰਟੂਨ ਅਤੇ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਾਰਟੂਨ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਟੂਨ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਜਿਹੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕਾਰਟੂਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜੀਵਨ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਮਾਪੇ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਰਟੂਨ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੇਖਣਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਾਰਟੂਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ:
ਹਿੰਸਾ:ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੰਸਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਾਰਟੂਨ 'ਚ ਬੰਦੂਕਾਂ ਅਤੇ ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਾੜਾ ਵਿਵਹਾਰ:ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਟੂਨ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ 'ਚ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੇਰਹਿਮੀ ਜਾਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਗਲਤ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਕਾਸ ਸੰਬੰਧੀ ਨੁਕਸ: ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਹੁਨਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾਉਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਚਰਿੱਤਰ ਦੀ ਨਕਲ: ਬੱਚੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨਪਸੰਦ ਕਾਰਟੂਨ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖ ਕੇ ਬੱਚੇ ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਨਪਸੰਦੀਦਾ ਕਾਰਟੂਨ ਵਰਗਾ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਬੱਚੇ ਗਲਤ ਰਾਸਤੇ 'ਤੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ: ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਟੀਵੀ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਬੈਠੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟਾਪਾ ਅਤੇ ਨਜ਼ਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। 5 ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਜੋ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਭਾਰ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਨਸੌਮਨੀਆ:ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਜੋ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨੀਂਦ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰਟੂਨ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸੁਝਾਅ:
- ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਾਰਟੂਨ ਨਾ ਦੇਖਣ ਦਿਓ।
- ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਬੱਚੇ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਰੋਕੋ।
- ਕਾਰਟੂਨ ਦੇਖਦੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰੋ। ਕਾਰਟੂਨਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪੁੱਛੋ।
- ਕਾਰਟੂਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
ਨੋਟ:ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਡੀ ਸਮਝ ਲਈ ਹਨ।
