ଭୁବନେଶ୍ବର: ମାଟି ହାଣ୍ଡି ଆଉ ସଢେଇ ଡଙ୍କାର ଯୁଗଳବନ୍ଦୀ କଥା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଳ୍ପ ବହୁତେ ଜଣା ।ଏବେ କିନ୍ତୁ ରୋଷେଇ ଘରୁ ଗାଏବ ସଢେଇ ଡଙ୍କା । ଯୁଗ ବଦଳିବା ସହ ଲୋପ ପାଇଯାଇଥିବା ଏହି ସଢେଇ ଡଙ୍କା ପୁଣି ଥରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଛି । ସେହି ସମାନ ବସ୍ତୁ ନ ହେଉ ପଛେ କିନ୍ତୁ ସଢେଇରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କପ ପ୍ଲେଟ, ଥାଳିଆ, ଗିନା, ଚାମୁଚର ଚାହିଦା ବଢିଛି । ସଢେଇରୁ ତିଆରି ହୋଇପାରୁଛି ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର କଳାକୃତି । ସେ ଗହଣା ହେଉ କି ବାସନ କୁସନ । ବଡ ବଡ ମୟୂର ଠୁ ବଡ ମାଛ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । ଏସବୁ ଦିଶିବ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ସଢେଇ କଳା କାରଖାନାରେ । ସଢେଇରୁ ଯେ ଏତେ ସୁନ୍ଦର କଳାକୃତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇପାରେ ଆଖିରେ ନ ଦେଖିଲେ ବିଶ୍ବାସ ହେବନି । ସଢେଇରେ ପୁଣି ଏତେ ସୂକ୍ଷ୍ମ କଳାକୃତି । ଏତେ ଛୋଟ ବସ୍ତୁରେ କଳାକୃତି କରିବା ପାଇଁ ଯେମିତି ସବୁ ଧୈର୍ଯ୍ୟକୁ ଏକାଠି ସାଉଣ୍ଟିଛନ୍ତି କଳାକାର । ଆଖି ନିରିଖେଇ ନିଷ୍ଠାର ସହ ସଢେଇକୁ କାଟି କାଟି ବିଭିନ୍ନ କଳାକୃତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛନ୍ତି । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ମାନ ସମ୍ମାନ ସାଙ୍ଗକୁ ରୋଜଗାର ଦେଇଛି ସଢେଇ ।
- ବଡ କମ୍ପାନୀର ଏଚଆରରୁ ସଢେଇ ଆର୍ଟ
ଯେଉଁ ଜିନିଷକୁ ଆମେ ଅଦରକାରୀ ଭାବି ଫିଙ୍ଗି ଦେଉଛେ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସେସବୁକୁ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ କରିପାରିଛନ୍ତି ଦେବୀ । ଏକଦା ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବାବେଳେ ନଡିଆ ସଢେଇ ଉପରେ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦଙ୍କ ନଜର ପଡିଥିଲା । ସାଧାରଣତଃ ମନ୍ଦିର ମାଳିନୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଦିନ ନଡିଆ ବ୍ୟବହାର ହେବା ସାଧାରଣ କଥା । ନଡିଆ ବ୍ୟବହାର ପରେ କୁଢକୁଢ ସଢେଇ ରାସ୍ତାକଡରେ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥିଲେ ଦେବୀ । ଯାହାକି ରାସ୍ତାକଡରେ ବର୍ଜ୍ୟ ଥିଲା । ଏହି ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଭାବିଥିଲେ ଦେବୀ । ଆଉ ଏହି ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ସୁଦୂପଯୋଗ କରି ନିଜ ଜୀବନ ବଦଳାଇବା ସହ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଜୀବନ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲେ ।
2011ରେ ନଡିଆ ସଢେଇରେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ । ଘରୋଇ ଉପକରଣ, ଜୁଏଲରୀ ଓ ଡେକୋରେଟିଭ ଆଇଟମ ତିଆରି କରିଥିଲେ ଦେବୀ । 2017ରେ ‘ଏ ଜର୍ଣ୍ଣି ଫ୍ରମ ୱେଷ୍ଟ ଟୁ ୱେଲ୍ଥ’ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କ କାମ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିଥିଲା ।
ଚାକିରି ଛାଡ଼ିବା ପରେ ସଢେଇ କଳା ଯୋଗାଇଛି ବଞ୍ଚିବାର ରାହା। ସେ ଘରସଜ୍ଜା ସାମଗ୍ରୀ ହେଉ ଅବା ଖେଳନା ଅବା ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସମଗ୍ରୀ। ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଦେବୀପ୍ରସାଦ ଦାଶ। ରାଜଧାନୀର ପୁରୁଣା ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ପୂନାମା ଗେଟ୍ ନିକଟରେ ଦେବୀପ୍ରସାଦଙ୍କ ଘର। ବୟସ ମାତ୍ର ୩୯ ବର୍ଷ। 2004ରେ ଏମବିଏ ସାରି ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଏଚଆର ଭାବେ ଚାକିରି କରିଥିଲେ । ଓଡିଶାରେ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ବ୍ୟବସାୟର ଭରପୁର ସୁଯୋଗ ଥିବା ଜାଣିବାକୁ ପାଇଥିଲେ ଦେବୀ । ପୂର୍ବରୁ ସଢେଇରେ ରଙ୍ଗ ଦିଆଯାଇ ବିଭିନ୍ନ କଳାକୃତି କରିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଦେବୀ ପ୍ରସାଦ ସଢ଼େଇକୁ କାଟି ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି। ଏଥିପାଇଁ ସେ କାହାଠାରୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇଛନ୍ତି ନା ସେମିତି କିଛି କୋର୍ସ କରିଛନ୍ତି। କେବଳ ଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ଯୋଗୁଁ ସେ ଏସବୁ କରିବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି। ଓଡ଼ିଶାରେ କ୍ରାଫ୍ଟକୁ ନେଇ ବହୁ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁରୁ ବ୍ୟବସାୟ ଉପଯୋଗୀ ସାମଗ୍ରୀ କରିବା ନିହାତି ଭାବେ ବିରଳ ।
ଗତ 2023ରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ବିଭାଗ MCM ଏମ୍ପାନେଲଡ୍ ମାଷ୍ଟର ନଡ଼ିଆ ସେଲ୍ କ୍ରାଫ୍ଟସ୍ ପର୍ସନ ଭାବେ ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରୟାସକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ ଗୁଡ଼ିକ ତାଙ୍କୁ ନଡ଼ିଆ ସଢେଇ କଳାକୃତି ଉପରେ ତାଲିମ ଦେବା ପାଇଁ ମାଷ୍ଟର ଟ୍ରେନର ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।
- 100 ରୁ 3 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରେ ମିଳୁଛି ସଢେଇ କଳାକୃତି
ସଢ଼େଇରୁ ବଡ଼ ବଡ଼ ମୟୂର, କପ୍ ପ୍ଲେଟ୍, ଥାଳିଆ, ସଲାଡ୍ ବାଉଲ, ପ୍ଲାୱାର ପଟ୍ ଆଦି ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ସଢ଼େଲରେ ସେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛନ୍ତି ବ୍ରେସ୍ଲେଟ୍, ଇୟରିଙ୍ଗସ, ଜୁଏଲାରୀ ବକ୍ସ, ନେକଲେସ୍ ଆଦି ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି। ସବୁଠାରୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା ନଡ଼ିଆ ଶଡ଼େଇରେ ତିଆରି ହୋଇଛି ‘ୱାଲ୍ ଟାଇଲ୍’ । ଯାହାକି ୫୦ ବର୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବ ସମୟ ଧରି ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ହୋଇପାରିବ। ଏସବୁ ଜିନିଷର ମୂଲ୍ୟ ୩ଶହ ଟଙ୍କାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୩ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ସଢ଼େଇକୁ କାଟି ୨୦-୩୦ ପ୍ରକାରର ଚଢ଼େଇ, ସାଇକେଲ, ସ୍କୁଟର, ଗୋଲାପ ଫୁଲ, ସାର୍ଟ ବଟମ୍ ଆଦି ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି ।
ସଢ଼େଇକୁ ଗୁଣ୍ଡ କରି ହୁକା ବାର୍ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଏବଂ ଧୂପକାଠି ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଯୋଗାଉଛନ୍ତି। ଏହି ସବୁ ଜିନିଷକୁ ସେ ବଡ଼ ବଡ଼ ହୋଟେଲର ସାଜସଜ୍ଜା ପାଇଁ ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ରଖିଛନ୍ତି। ଦେବୀଙ୍କ ପାଖରେ 100 ଟଙ୍କାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି 10 ହଜାର ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୁଏଲରୀ ଆଇଟମ ରହିଛି । ତେବେ ଏଯାଏଁ ଓଡିଶା ବଜାରରେ ପ୍ରବେଶ କରିପାରିନି ଦେବୀଙ୍କ ସଢେଇ କଳା । ଅର୍ଡର ମୁତାବକ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଜିନିଷ ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି ଦେବୀ । ବେଳେବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ମେଳା ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନୀରୁ ରୋଜଗାର କରିଥାନ୍ତି । ସଢେଇରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଜୁଏଲରୀର ଦାମ 100 ଟଙ୍କା ରହିଥିବାବେଳେ ମୟୂରର ସର୍ବାଧିକ ମୂଲ୍ୟ 3 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ରହିଛି ।
- ମୟୂର ପାଇଁ ଇଣ୍ଡିଆ ବୁକ ଅଫ ରେକର୍ଡ