ନିମାପଡ଼ା: ସାରା ଭାରତବର୍ଷରେ ମନ୍ଦିର ମାଳିନୀ ରାଜ୍ୟ ହେଉଛି ଓଡିଶା । ଏଠାରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କଳାକୃତି ରହିଥିବାରୁ ଏହାର ଅନ୍ୟ ନାମ ଉତ୍କଳ । ଏଠାକାର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ଓଡିଆ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ନିହାଣ ମୁନରେ ତିଆରି ହୋଇଛି କୋଣାର୍କର ସୂର୍ଯ୍ୟମନ୍ଦିର, ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର, ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର, ମୁକ୍ତେଶ୍ବର ମନ୍ଦିର, ରାଜାରାଣୀ ମନ୍ଦିର ଭଳି ଅନେକ ଭବ୍ୟ ମନ୍ଦିର । ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା ନିମାପଡା ଅଞ୍ଚଳର ଗୌରବମୟ କୀର୍ତ୍ତି ଏବେ ବି ସ୍ବର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି । ନିମାପଡାରୁ କାକଟପୁର ଯିବା ରାସ୍ତାରେ ଅମରେଶ୍ବର ଛକରୁ ବାମ ପାର୍ଶ୍ବକୁ ଦୁଇ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ମା’ ବରାହୀଙ୍କ ପୀଠ ବିଦ୍ୟମାନ ।
ଚୌରାଶି ଠାରେ ଥିବା ଉତ୍କଳୀୟ ଶୈଳୀରେ ନିର୍ମିତ ଦଶମ ଶତାଦ୍ଦୀର ମା’ ବରାହୀଙ୍କ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଚୀ ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ବୁଦ୍ଧଦେବଙ୍କ ନିର୍ବାଣର ଅଳ୍ପ କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିବା ବିଶ୍ବାସ କରାଯାଏ । ମନ୍ଦିରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ବିରଳ ହେବା ସହ ଏହା ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ତନ୍ତ୍ରପୀଠ ଅଟେ । ଏହି ମନ୍ଦିରର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ 25 ଫୁଟ ରହିଛି । ଏଠାରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ମା’ ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ହେଉଛନ୍ତି ବରାହ ରୂପୀ ମା’ ବରାହୀ । ମା’ଙ୍କର ଗୋଟିଏ ହାତରେ ରକ୍ତ ପାତ୍ର ଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ହାତରେ ଶୋଭା ପାଉଛି ରୋହି ମାଛ । ମନ୍ଦିରର ଚାରିପଟେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବା ଦେବୀ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ, କଳାକୃତି ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାମାଜିକ ଦୃଶ୍ୟ ମାନଙ୍କରେ ଅଳଙ୍କୃତ । ଯଦିଓ ଓଡ଼ିଶାରେ ସପ୍ତମାତୃକା ଏବଂ ଚାମୁଣ୍ଡା ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ନିର୍ମିତ ଏହି ବରାହୀ ମନ୍ଦିରଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିରଳ ବୋଲି ଜଣାପଡେ । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା ତାନ୍ତ୍ରିକ ମାନେ ଏଠାକୁ ଆସି ତନ୍ତ୍ର ସାଧନା କରୁଥିବା ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।