હૈદરાબાદ :ભારતીય વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકર ગયા અઠવાડિયે કઝાકિસ્તાનના અસ્તાનામાં શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (SCO) સમિટ સાથે તેમના ચીની સમકક્ષ વાંગ યીને મળ્યા હતા. આ સંવાદના અંતે કોઈ સંયુક્ત નિવેદન બહાર પાડવામાં આવ્યું ન હતું. જોકે તેના બદલે બંને પક્ષોએ પોતપોતાના સંસ્કરણો આપ્યા હતા, જે તેમની પોતાની ધારણાને સમર્થન આપે છે. એવી આશા હતી કે આ બેઠકના કેટલાક સકારાત્મક પરિણામ આવ્યા હશે. કારણ કે મોદી સરકાર 3.0 બાદ બંને રાષ્ટ્ર વચ્ચેનો આ પ્રથમ સંપર્ક હતો.
એસ. જયશંકરે X પર એક પોસ્ટમાં જણાવ્યું કે, "અમે સીમા વિસ્તારોમાં બાકી રહેલા મુદ્દાઓના ઉકેલ અંગે ચર્ચા કરી, જે માટે રાજદ્વારી અને લશ્કરી માધ્યમો દ્વારા પ્રયાસો બમણા કરવા સંમત થયા. LAC નું સન્માન કરવું અને સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિ અને સુલેહ સુનિશ્ચિત કરવી જરૂરી છે. ઉપરાંત પરસ્પર આદર, પરસ્પર સંવેદનશીલતા અને પરસ્પર હિત, આ ત્રણેય પરસ્પર આપણા દ્વિપક્ષીય સંબંધોને માર્ગદર્શન આપશે."
બંને રાષ્ટ્રના અસમાન નિવેદન
વિદેશ મંત્રાલયે એક નિવેદન જાહેર કર્યું અને ઉમેર્યું કે, ‘બંને મંત્રીઓ સંમત થયા હતા કે સરહદી વિસ્તારોમાં વર્તમાન પરિસ્થિતિને લંબાવવી એ બંને પક્ષોના હિતમાં નથી. લાઈન ઓફ એક્ચ્યુઅલ કંટ્રોલનું (LAC) સન્માન કરવું જોઈએ અને સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિ અને સુલેહ હંમેશા લાગુ કરવી જોઈએ.’ ભારતમાં સ્થિત ચીની દૂતાવાસ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા નિવેદનમાં કોઈ સમાનતા નથી.
ચીનના દૂતાવાસના નિવેદનમાં વાંગ યીને ટાંકીને ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે, 'બંને પક્ષોએ દ્વિપક્ષીય સંબંધોને વ્યૂહાત્મક દ્રષ્ટિકોણથી જોવું જોઈએ, સંદેશાવ્યવહારને મજબૂત બનાવવો જોઈએ અને ચીન-ભારત સંબંધોના મજબૂત અને સ્થિર વિકાસની ખાતરી કરવા માટે મતભેદોને યોગ્ય રીતે હેન્ડલ કરવા જોઈએ. બંને પક્ષોએ સકારાત્મક વિચારસરણીનું પાલન કરવું જોઈએ, સરહદી વિસ્તારમાં પરિસ્થિતિને યોગ્ય રીતે સંભાળવી અને નિયંત્રિત કરવી જોઈએ. જ્યારે એકબીજાને પ્રોત્સાહન આપવા અને સાથે આગળ વધવા સક્રિયપણે સામાન્ય આદાનપ્રદાન ફરી શરૂ કરવું જોઈએ.’
ચીનના નિવેદનનો સીધો સંકેત શું ?
પોતાના પશ્ચિમ વિરોધી વલણને રજૂ કરતાં ચીની દૂતાવાસે ઉમેર્યું કે, 'ગ્લોબલ સાઉથના દેશો તરીકે ચીન અને ભારતે એકપક્ષીય ગુંડાગીરીનો વિરોધ કરવા, શિબિર સંઘર્ષનો પ્રતિકાર કરવા, વિકાસશીલ દેશોના સામાન્ય હિતોની રક્ષા કરવા અને પ્રાદેશિક અને વિશ્વ શાંતિ, સ્થિરતા અને વિકાસમાં યોગ્ય યોગદાન આપવું જોઈએ. આ નિવેદન દ્વારા ચીન સીધો સંકેત આપી રહ્યું છે કે, ચીન સામે કોઈપણ પગલાં લેવામાં ભારતે યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ સાથે ભાગીદારી કરવી જોઈએ નહીં.
PM મોદીની સકારાત્મક અને રચનાત્મક વલણ
વડાપ્રધાન મોદીએ લોકસભા ચૂંટણી 2024 ના ભાગરૂપે ન્યૂઝવીક સાથેના ઇન્ટરવ્યુમાં LAC સ્ટેન્ડઓફને ઉકેલવાનો સંકેત આપ્યો હતો. પીએમ મોદીએ ઉલ્લેખ કર્યો કે, "મારું માનવું છે કે આપણે આપણી સરહદો પરની લાંબી પરિસ્થિતિને તાકીદે ઉકેલવાની જરૂર છે, જેથી કરીને આપણી દ્વિપક્ષીય ક્રિયા-પ્રતિક્રિયાઓમાં અસામાન્યતા આપણી પાછળ રહી શકે. હું આશા રાખું છું અને માનું છું કે રાજદ્વારી અને રચનાત્મક દ્વિપક્ષીય જોડાણ દ્વારા સૈન્ય સ્તરે, અમે અમારી સરહદોમાં શાંતિ અને સુલેહ પુનઃસ્થાપિત કરી શકીશું અને ટકાવી શકીશું."
ચાઈનાનો પ્રતિભાવ
ચીની સત્તાધીશોએ જવાબ આપ્યો કે, 'ચીન અને ભારત રાજદ્વારી અને સૈન્ય માધ્યમો દ્વારા નજીકના સંપર્કમાં છે અને મોટી સકારાત્મક પ્રગતિ થઈ છે. ચીનને આશા છે કે ભારત મતભેદોને યોગ્ય રીતે સંચાલિત કરવા અને દ્વિપક્ષીય સંબંધોને સ્વસ્થ, સ્થિર ટ્રેક પર આગળ લઈ જવા માટે ચીન સાથે સમાન દિશામાં કામ કરશે.’ જેમાં ફરી એકવાર LAC ને અવગણીને આગળ વધવાનો સંકેત હતો.
'તણાવપૂર્ણ સંબંધો માટે ભારત જવાબદાર'