ધૂળ, ધુમાડો, ગેસ, ઝાકળ, વરાળ, રજકણ. આપણે દરેક શ્વાસ સાથે ઘણું બધું અંદર લઈએ છીએ. ખરાબ હવા આપણા મોંમાં મેટાલિક આફ્ટરટેસ્ટ છોડી દે છે. જો મોં એક સૂચક છે, તો પછી કલ્પના કરો કે શરીરની સ્થિતિ શું હશે.
મોટા ભાગના ભારતીય શહેરોની હવા પરાળ સળગાવવા અને તહેવારોને કારણે કેટલાક અઠવાડિયાથી પ્રદૂષણથી ભરેલી છે. AQI મોટાભાગે ઉત્તર ભારતમાં 'ગંભીર' સ્તરે પહોંચી ગયું છે.
જ્યારે દેશ ચર્ચા કરી રહ્યો છે કે, શું આ પ્રતિબંધ પછી પણ એક-બે દિવસ આકાશમાં ફટાકડા ફોડવાને કારણે છે કે પછી ભારતની રોજિંદી જીવનશૈલી જે પ્રદૂષણના ધોરણોને અનુસરતી નથી, હવા શ્વાસ લેવા યોગ્ય નથી, નિષ્ણાતો કહે છે. માનવ શરીર પર પ્રદૂષણની અસર ઘટાડવા માટે વ્યક્તિગત સ્તરે પગલાં લેવાની જરૂર છે.
વાયુ પ્રદૂષણ માનવ શરીર પર કેવી અસર કરે છે?
વાયુ પ્રદૂષણના સંપર્કમાં આવવાનો મુખ્ય માર્ગ શ્વસન માર્ગ છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) કહે છે કે, પ્રદૂષકોને શ્વાસમાં લેવાથી બળતરા થાય છે, જે મુક્ત રેડિકલ અને એન્ટીઑકિસડન્ટોના અસંતુલન તરફ દોરી જાય છે. મુક્ત રેડિકલ અસ્થિર પરમાણુઓ છે જે ચયાપચય જેવી કુદરતી પ્રક્રિયાઓ દરમિયાન ઉત્પન્ન થાય છે અને એન્ટીઑકિસડન્ટો ખોરાકમાં હાજર અણુઓ છે જે આ અસ્થિર અણુઓને તટસ્થ કરે છે અને શરીરને થતા નુકસાનને ઘટાડે છે.
રોગપ્રતિકારક શક્તિ અથવા રોગ સામે લડવાની શરીરની ક્ષમતા ઘટી જાય છે. માનવીય કોષોમાં ફેરફારો થાય છે જે ફેફસાં, હૃદય અને મગજને અસર કરે છે, અન્ય અવયવોની સાથે, અને છેવટે રોગનું કારણ બને છે. ત્વચા અને આંખો જેવા અન્ય અંગોને પણ અસર થાય છે.
WHO પ્રતિકૂળ સગર્ભાવસ્થા પરિણામો (એટલે કે ઓછું જન્મ વજન, સગર્ભાવસ્થાની ઉંમર માટે નાના બાળક), અન્ય કેન્સર, ડાયાબિટીસ, જ્ઞાનાત્મક ક્ષતિ અથવા માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ અને ન્યુરોલોજીકલ રોગોના વધતા જોખમને હવાના પ્રદૂષણના સંપર્કમાં પણ જોડે છે.
AIIMSના મેડિસિન વિભાગના એડિશનલ પ્રોફેસર ડૉ. નીરજ નિશ્ચલે જણાવ્યું હતું કે, "પ્રદૂષણની શરીર પર લાંબા ગાળાની અને ટૂંકા ગાળાની બંને અસરો હોય છે. હવાનું પ્રદૂષણ હૃદય રોગ, જીવલેણ રોગો અને શ્વાસોચ્છવાસના રોગો જેવા કે અસ્થમા અને ક્રોનિક અવરોધક પલ્મોનરી તરફ દોરી શકે છે. રોગ (સીઓપીડી). ડો. નિશ્ચલે જણાવ્યું હતું કે ડાયાબિટીસ અને હાયપરટેન્શન જેવા સહ-રોગ ધરાવતા લોકો અને કેન્સરથી પીડિત લોકોને અસર થવાની શક્યતા વધુ છે. "વૃદ્ધ લોકો અને બાળકોને પણ આની અસર થાય છે,"