ভাৰত-কানাডাৰ সম্পৰ্কত যতি; ট্ৰুডোৰ বাবে তিতা হ’ব পাৰে ইয়াৰ ফল

India-Canada Row: কানাডিয়ান চৰকাৰৰ যুক্তি যে ভুৱা সেইটো নিজ দেশৰ নাগৰিকৰ প্ৰশ্নতে পৰিষ্কাৰ হৈ পৰিছে । মেজৰ জেনেৰেল হৰ্ষ ককৰৰ বিশ্লেষণ ।

বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১৭ অক্টোবৰ : কানাডাৰ বিষয়াসকলে সমূহীয়াভাৱে শেহতীয়াকৈ দিয়া বিবৃতিত সকলোৱে কানাডাৰ খালিস্তান সমৰ্থক হৰদীপ সিং নিজ্জাৰৰ হত্যাৰ সৈতে ভাৰতক সংযুক্ত কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছে । অৱশ্যে এয়া এক বিতং অনুসন্ধানৰ ফলাফল যেন নালাগে, বৰঞ্চ বিফলতা ঢাকিবৰ বাবে এক আৱৰণ যেনহে অনুমান হয় ।

কানাডিয়ান চৰকাৰৰ ভুৱা যুক্তি ইয়াতেই স্পষ্ট হৈ পৰে যে দেশখনৰ নিজৰ নাগৰিকসকলেই ইয়াৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰিছে । আনহাতে, বহুতে ইয়াৰ বিৰোধিতা কৰি কয় যে ইয়াৰ উদ্দেশ্যটো 'ছেভ ট্ৰুডো' অভিযানৰ অংশ যেন লাগে । ইফালে কানাডিয়ানসকলে সামাজিক মাধ্যমত আগবঢ়োৱা মন্তব্যত ভাৰততকৈ তেওঁলোকৰ নিজৰ চৰকাৰকহে বেছি সমালোচনা কৰিছে ।

কানাডাত থকা ভাৰতীয় উচ্চ আয়োগ, সোমবাৰে (14 অক্টোবৰ) অণ্টাৰিঅ'ৰ অটাৱা (The Canadian Press via AP)

ভাৰত-কানাডিয়ান সম্পৰ্কৰ অৱনতিৰ আৰম্ভণিৰ পটভূমি কেৱল নিজ্জাৰ হত্যায়ে নহয়, ২০২৮ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ট্ৰুডো পৰিয়ালৰ সাতদিনীয়া ভাৰত ভ্ৰমণৰ সময়তে ইয়াৰ বীজৰ অংকুৰণ ঘটিছিল । প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে তেওঁক ভ্ৰমণৰ ষষ্ঠদিনা সাক্ষাৎ কৰাটো কেৱল এক আনুষ্ঠানিকতাহে আছিল । এই ভ্ৰমণটো পৰিয়ালৰ ফটো-শ্বুটিঙৰ বাহিৰে আন কোনো সাৰ্থক পদক্ষেপ অবিহনেই সমাপ্ত হৈছিল । এইটোৱে ট্ৰুডোৰ অহংকাৰক আঘাত কৰিছিল আৰু লগতে তেওঁ কোনো সাৰ্থক ফলাফল নোহোৱাকৈ অবাঞ্ছিত ব্যয়ৰ বাবে আভ্যন্তৰীণ সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছিল । আনকি শিখ সম্প্ৰদায়ক আকৰ্ষিত কৰাৰ তেওঁৰ প্ৰয়াসো এক দুৰ্যোগ আছিল ।

ট্ৰুডোৰ বাবে আৰু অধিক বেয়া দুঃস্বপ্ন যিটো আছিল সেয়া হৈছে, বিগত ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁৰ জি-২০ সন্মিলনৰ বাবে ভাৰত ভ্ৰমণ । তেৱেঁই সম্ভৱত একমাত্ৰ বিশ্ব নেতা আছিল, যাৰ সৈতে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ কোনো আনুষ্ঠানিক দ্বিপাক্ষিক বৈঠক নাছিল । খালিস্তান আন্দোলনক সমৰ্থন কৰাৰ বাবেও তেওঁৰ প্ৰতি অন্য এক দৃষ্টিভংগী গ্ৰহণ কৰা হৈছিল । যাৰ বাবে সন্মিলনত তেওঁ কেৱল এক অনাকাংক্ষিত আলহী বুলি অনুভৱ কৰি ট্ৰুডোৱে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে আয়োজন কৰা আনুষ্ঠানিক নৈশভোজো এৰাই চলিছিল । তাৰ পৰিৱৰ্তে তেওঁ পুত্ৰৰ সৈত এখন ৰেষ্টুৰেণ্টলৈ গৈছিল ।

সোমবাৰে (14 অক্টোবৰ) নতুন দিল্লীস্থিত বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ৰ বিষয়াসকলৰ এখন বৈঠকৰ পিছত কানাডাৰ ভাৰতৰ উপ-উচ্চায়ুক্ত ষ্টুৱাৰ্ট হুইলাৰৰ সংবাদ মাধ্যমক সম্বোধন (PTI)

কেঁচা ঘাত নিমখ দিয়াৰ দৰে কানাডাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ বিমানখনত যান্ত্ৰিক ত্ৰুটি ঘটিছিল, যাৰ বাবে তেওঁ দিল্লীত অতিৰিক্ত দিন কটাবলৈ বাধ্য হৈছিল । ইয়াৰ ফলত তেওঁ বিশ্বজুৰি হাঁহিয়াতৰ পাত্ৰ হৈ পৰিছিল । আনহাতে, যেতিয়া তেওঁ দিল্লীৰ পৰা ঘৰলৈ উভতি গৈছিল তেতিয়া তেওঁৰ বিফল ভ্ৰমণ আৰু জি-২০লৈ শূন্য অৱদানৰ বিষয়ে প্ৰশ্ন কৰা হৈছিল । লগতে তেওঁৰ বিমানৰ ত্ৰুটিৰ বাবে উপহাস কৰা হৈছিল । ট্ৰুডোৱে প্ৰথমবাৰৰ বাবে নিজ্জাৰ হত্যাত ভাৰতীয় জড়িত থকাৰ কথা উল্লেখ কৰাটো এইটোৱেই কাৰণ নেকি ? কাৰণ এই ঘোষণাই তেওঁৰ লজ্জাজনক ভাৰত ভ্ৰমণৰ পৰা দেশৰ মনোযোগ আঁতৰাই নিছিল ।

লগতে পঢ়ক :নিজ্জাৰ হত্যাকাণ্ড; ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে কানাডাৰ হাতত সঠিক প্ৰমাণ নাছিল !

ইয়াৰ উপৰি এই ঘোষণাৰ শেহতীয়া বিষয়টো এনে এটা সময়ত আহিছে, যেতিয়া তেওঁ একে ধৰণৰ আন এক বিৰক্তিকৰ পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হৈছিল । ট্ৰুডোৱে দাবী কৰিছিল যে ১১ অক্টোবৰত লাওছৰ ভিয়েনটিয়ানত অনুষ্ঠিত আছিয়ান সন্মিলনত তেওঁৰ আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ মাজত এক 'চমু মত বিনিময়' হৈছিল । তেওঁ উল্লেখ কৰিছিল, "মই গুৰুত্ব দিছিলোঁ যে আমি কৰিবলগা বহু কাম আছে । কানাডিয়ানসকলৰ নিৰাপত্তা আৰু আইনৰ শাসন বজায় ৰখাটো যিকোনো কানাডিয়ান চৰকাৰৰ মৌলিক দায়িত্ববোৰৰ ভিতৰত এটা আৰু মই সেই বিষয়তেই মনোনিবেশ কৰিম ।"

ভাৰত আৰু কানাডাই কানাডাত এজন শিখ কৰ্মীক হত্যা কৰাৰ বিষয়ে চলি থকা বিবাদৰ বাবে ইখন দেশে সিখন দেশৰ শীৰ্ষ কূটনীতিবিদসকলক বহিষ্কাৰ কৰাৰ পিছত এজন ব্যক্তিগত নিৰাপত্তাৰক্ষীয়ে মঙলবাৰে (15 অক্টোবৰ) নতুন দিল্লীস্থিত কানাডাৰ উচ্চায়োগৰ বাহিৰত খোজকাঢ়ি থকা দেখা গৈছে (AP)

কিন্তু ভাৰতীয় মুখপাত্ৰগৰাকীয়ে জাষ্টিন ট্ৰুডোৰ মন্তব্যক নস্যাৎ কৰি উল্লেখ কৰিছিল, "ভিয়েনটিয়ানত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদী আৰু ট্ৰুডোৰ মাজত কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ আলোচনা হোৱা নাছিল । ভাৰতে আশা কৰি আছে যে কানাডাৰ ভূমিত ভাৰতবিৰোধী খালিস্তানী কাৰ্যকলাপ হ'বলৈ দিয়া নহ'ব আৰু কানাডাৰ ভূখণ্ডৰ পৰা ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে হিংসা, উগ্ৰবাদ আৰু সন্ত্ৰাসবাদৰ পক্ষপাতীসকলৰ বিৰুদ্ধে দৃঢ় ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হ'ব ।"

আনকি শেহতীয়া ঘোষণাবোৰতো মতবিৰোধ হৈছে । কানাডাই দাবী কৰিছে যে তেওঁলোকে ভাৰতীয় কূটনীতিবিদসকলক বহিষ্কাৰ কৰিছে । আনহাতে, ভাৰতে উল্লেখ কৰিছে যে কানাডাই তেওঁলোকক তদন্তত 'গুৰুত্ব দিবলগা ব্যক্তি' বুলি ঘোষণা কৰাৰ পিচত ভাৰতেই তেওঁলোকক প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে । ইয়াৰ উপৰি কানাডাই দাবী কৰে যে দেশখনে নিজ্জাৰ হত্যাত ভাৰত জড়িত থকাৰ প্ৰমাণ দাখিল কৰিছে । ইফালে ভাৰতে আনুষ্ঠানিকভাৱে কোনো প্ৰমাণৰ তথ্য লাভ কৰা নাই বুলি উল্লেখ কৰিছে ।

২৭ জুনত জাৰ্মানীত অনুষ্ঠিত জি-৭ সন্মিলনত কানাডাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী জাষ্টিন ট্ৰুডোৰ সৈতে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদী (ETV Bharat via PIB)

কানাডাৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰী মেলানিয়া জ'লীয়ে উল্লেখ কৰিছিল যে ভাৰত 'কানাডাৰ নাগৰিকৰ বিৰুদ্ধে লক্ষ্য নিৰ্ধাৰিত অভিযান'ত জড়িত । অনুসন্ধানৰ নেতৃত্ব দিয়া আৰ চি এম পিৰ মুৰব্বীয়ে কৈছিল যে ভাৰতে 'বিষ্ণয় গেঙক নিযুক্তি দি খালিস্তান কৰ্মীসকলক লক্ষ্য' কৰি লৈছে । আমোদজনকভাৱে, 2022 চনত ভাৰতে কানাডাক বিষ্ণৈ দলৰ সদস্যসকলক প্ৰত্যৰ্পণ কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিছিল, কিন্তু কানাডাই তেতিয়া অস্বীকাৰ কৰিছিল । কিন্তু আজি সেই একেটা দলৰ সৈতে কানাডাই ভাৰতীয় কূটনীতিবিদসকলৰ সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছে । এয়া কি বিড়ম্বনা ।

সামগ্ৰিক উদ্দেশ্যটো কানাডাৰ ঘৰুৱা বিষয়ত ভাৰতীয় হস্তক্ষেপৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা দেখা গৈছে ।

ভাৰত চৰকাৰে নিজৰ বিবৃতিত এই একেটা দিশ চিহ্নিত কৰিছে, যিটো বৈদেশিক মন্ত্ৰণালয়ৰ বিবৃতিত উল্লেখ কৰা হৈছে, "কানাডাৰ ৰাজনীতিত বিদেশী হস্তক্ষেপৰ প্ৰতি অন্ধভাৱে বিশ্বাস কৰাটো সমালোচনাৰ অধীনত । তেওঁৰ চৰকাৰে নিজৰ ক্ষতি হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত ইচ্ছাকৃতভাৱে ভাৰতক ইয়াৰ মাজলৈ আনিছে ।"

ভাৰতস্থিত কানাডাৰ উপ উচ্চায়ুক্ত ষ্টুৱাৰ্ট হুইলাৰে সোমবাৰে (14 অক্টোবৰ) নতুন দিল্লীৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ৰ পৰা ৰাওনা হৈছে (PTI)

মাত্ৰ কেইদিনমান পূৰ্বে চি এছ আই এছৰ সঞ্চালক ভেনেছা লয়ডে বিদেশী হস্তক্ষেপ অনুসন্ধান দলৰ আগত সাক্ষ্য প্ৰদান কৰি উল্লেখ কৰিছিল, "খালিস্তানী উগ্ৰবাদক সমৰ্থন কৰাৰ লক্ষ্যৰে পাকিস্তানে কানাডাত চোৰাংচোৱা অভিযান আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় দমন চলায় ।" ভাৰতৰ কথা তাত কোনো উল্লেখ নাছিল । তেওঁৰ বিবৃতিটোৱে এইকথা বুজাইছিল যে কানাডিয়ান চৰকাৰে খালিস্তানৰ প্ৰচাৰৰ বাবে পাকিস্তানৰ সৈতে কাম কৰি আছে । এইটোৱে কানাডাক সন্ত্ৰাসবাদৰ পৃষ্ঠপোষক কৰি নোতোলেনে ?

কিন্তু একেসময়তে ট্ৰুডোৱে চীনৰ কথা উল্লেখ নকৰে, যিয়ে চীনা কানাডিয়ানসকলক ভয় খুৱাবলৈ কানাডাৰ বিভিন্ন স্থানত চীনা আৰক্ষী থানা স্থাপন কৰিছে । পূৰ্বৰ অনুসন্ধানত কানাডাত চীনা হস্তক্ষেপৰ বিশ্বাসযোগ্য তথ্য আছিল । কিন্তু বেইজিঙৰ সৈতে ট্ৰুডোৰ লিবাৰেল দলৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্কৰ বাবে সেইটো দেখিও নেদেখাৰ ভাও জোৰাৰ দৰে হৈছে ।

ট্ৰুডোৰ চৰকাৰ বৰ্তমান সংসদত সংখ্যালঘু । খালিস্তান সমৰ্থক জগমিত সিং নেতৃত্বাধীন এন ডি পিয়ে (নিউ ডেম'ক্ৰেটিক পাৰ্টী) সমৰ্থন প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে । শেহতীয়াকৈ কুইবেকত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপ-নিৰ্বাচনত পৰাজিত হোৱাৰ ফলত তেওঁৰ লিবাৰেল দলৰ ২০ জনতকৈও অধিক সাংসদে তেওঁৰ পদত্যাগ দাবী কৰে । ট্ৰুডোবিৰোধী সাংসদৰ সংখ্যাও বৃদ্ধি পাইছে । ট্ৰুডো লাওছত থকা অৱস্থাত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীক লগ পোৱা বুলি দাবী কৰাৰ পিচতে তেওঁৰ পদত্যাগৰ দাবীয়ে পৰিৱেশ উত্তপ্ত কৰি তুলিছিল ।

সোমবাৰে (14 অক্টোবৰ) অণ্টাৰিঅ'ৰ অটোৱাত কানাডাস্থিত ভাৰতীয় উচ্চ আয়োগৰ খিৰিকীৰ কাষত থিয় হৈ থকা এজন ব্যক্তিৰ সন্মুখত ভাৰতীয় পতাকা উৰি আছে (The Canadian Press via AP)

লগতে পঢ়ক :ভাৰত-বিৰোধী পদক্ষেপ কানাডাৰ ভুল সমীকৰণ

তেওঁ উভতি অহাৰ পিচতে অভিযোগ-প্ৰত্যাভিযোগৰ খেল আৰম্ভ হয় আৰু তাৰ পিচত ভাৰত আৰু কানাডাৰ মাজত কূটনীতিবিদসকলক বহিষ্কাৰ কৰা হয় । স্পষ্টভাৱে তেওঁৰ পদত্যাগৰ দাবীৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰীয় মনোযোগ ভাৰতলৈ স্থানান্তৰিত কৰাই ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল । অহা বছৰ কানাডাত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ'ব । ট্ৰুডোৰ বিফল অৰ্থনৈতিক আৰু প্ৰব্ৰজন নীতিৰ ফলত তেওঁৰ দলে খোপনি হেৰুৱাইছে । তেওঁৰ নিজৰ দলৰ সাংসদসকলে তেওঁক উলিয়াই দিয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ কিমান দিন দলত থাকিব পাৰিব সেইটো লক্ষণীয় হ'ব ।

ট্ৰুডো এইটোও জানে যে তেওঁ শিখ কানাডিয়ানসকলৰ মাজত জনপ্ৰিয় হৈ আছে । যি কি নহওক, তেওঁ ভাৰতত কৃষকৰ আন্দোলনক সমৰ্থন কৰিছিল, লগতে ভুৱা পাছপোৰ্টলৈ উপস্থিত হোৱাৰ সময়ত উৎপীড়নৰ দাবী কৰা শিখসকলক নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰাত উদাৰ আছিল । ভাৰতে শিখ সম্প্ৰদায়ৰ এজন সদস্যক লক্ষ্য কৰি ভাৰতীয় কূটনীতিবিদসকলৰ বিৰুদ্ধে বিচ্ছিন্নতাবাদীসকলৰ কাৰ্যকলাপৰ প্ৰতি চকু দিয়াৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰি, তেওঁ জগমিত সিঙে তেওঁক প্ৰত্যাখ্যান কৰা সত্ত্বেও তেওঁলোকৰ ভোট সংগ্ৰহ অব্যাহত ৰাখিব বুলি আশা কৰিছে ।

কানাডাই যি অভিযোগ কৰিছে, তাত সম্ভৱত কেৱল আমেৰিকাৰ পৰাহে সমৰ্থন আছে । কেৱল আমেৰিকাৰ সংবাদ মাধ্যমেহে ট্ৰুডোৰ অভিযোগক শিৰোনাম দিছিল । সমৰ্থনৰ এটা মুখ্য কাৰণ হ'ল ভাৰতৰ বৰ্ধিত উত্থান আৰু কৌশলগত স্বায়ত্ততা । আন ৰাষ্ট্ৰসমূহেও ট্ৰুডোৰ প্ৰকৃত মূল্য জানে ।

ট্ৰুডোৱে ব্ৰিটিছ প্ৰধানমন্ত্ৰী কেইৰ ষ্টাৰমাৰৰ সৈতে ভাৰতৰ বিবাদৰ বিষয়ে কথা পাতিছিল । বিবৃতিটোত কোৱা হৈছে যে দুয়ো 'ঘনিষ্ঠ আৰু নিয়মীয়া সম্পৰ্কত থাকিবলৈ সন্মত হৈছিল' । তাত ভাৰতৰ ওপৰত কোনো মন্তব্য নাছিল । নিউজীলেণ্ডৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী উইনষ্টন পিটাৰ্ছে টুইট কৰি কয় যে নিউজীলেণ্ডক কানাডাই উচটাই আছে । তেওঁ ইংগিত দিয়ে যে অভিযোগবোৰ এতিয়াও প্ৰমাণিত হোৱা নাই । স্পষ্টতভাৱে ট্ৰুডোৱে প্ৰতিবাৰেই তেওঁৰ বিফলতাৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰাৰ সময়ত ভাৰতক আঘাত কৰিবলৈ আগবাঢ়ি আহিছে । তেওঁ সমৰ্থন সংগ্ৰহ কৰিবলৈ ব্যাকুল হৈ পৰিছে ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে কেতিয়াও ট্ৰুডোৰ বিষয়ে কোনো মন্তব্য কৰা নাই, ইয়াক তেওঁৰ বৈদেশিক কাৰ্যালয়ৰ মুখপাত্ৰসকলৰ ওপৰত এৰি দিছে । তেওঁ প্ৰমাণ কৰিছে যে ভাৰতে কেতিয়াও সেও নামানে, চাপ যিয়েই নহওক কিয় । মোদী অৱগত যে ট্ৰুডো জীয়াই থকাৰ বাবে এক আকুল যুঁজত জড়িত হৈ আছে ।

লগতে পঢ়ক :ভাৰত-কানাডাৰ সম্পৰ্ক কেনেদৰে তিক্ত হ'ল ?