বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১০ আগষ্ট :৫ আগষ্টত গণ অভ্যুত্থানৰ সন্মুখীন হৈ বাংলাদেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনাই পদত্যাগ কৰিবলৈ বাধ্য হয় । আনহাতে, নতুন দিল্লীৰ আটাইতকৈ কট্টৰ সহযোগী প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনাই পদত্যাগৰ পিচত দেশ এৰি ভাৰতলৈ পলায়ন কৰে । ইয়াৰ পিচত নোবেল বঁটাবিজয়ী মহম্মদ ইউনুছে বৃহস্পতিবাৰে বাংলাদেশৰ তত্ত্বাৱধায়ক চৰকাৰৰ মুৰব্বী হিচাপে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে ।
ইফালে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰত বাংলাদেশ নেচনেলিষ্ট পাৰ্টী (বি এন পি) আৰু নিষিদ্ধ সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠন জামাত-ই-ইছলামীৰ (জে ই আই) উপস্থিতিৰ সম্ভাৱনা প্ৰকট হৈ পৰিছে । ইয়াৰ ফলত ভাৰত-বিৰোধী অন্তৱৰ্তীকালীন শাসনে নতুন দিল্লী-ঢাকা সম্পৰ্কত চাপ সৃষ্টি কৰিব পাৰে । এইটোও আশা কৰা হৈছে যে পৰৱৰ্তী নিৰ্বাচনৰ পিচত বি এন পি ক্ষমতালৈ আহিব আৰু সম্ভৱত খালেদা জিয়াই বাংলাদেশৰ মুৰব্বী হিচাপে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিব ।
নিশ্চিতভাৱে এই সম্ভাৱ্য পৰিৱৰ্তনটো দক্ষিণ এছিয়া অঞ্চলত ভাৰতৰ আঞ্চলিক প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ নিৰাপত্তা ৰণনীতিৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আঘাত হ'ব । কিয়নো ভাৰতৰ বাবে বাংলাদেশৰ সৈতে নিৰাপত্তাৰ হিচাপ-নিকাচটো বৰ্ধিত শৰণাৰ্থীৰ বিপদাশংকা, সন্ত্ৰাসবাদী কাৰ্যকলাপ, বংগোপসাগৰ আৰু সামৰিক সহযোগিতাৰ জৰিয়তে কৰা হয় ।
সংযোগ
ভাৰতৰ সৈতে বাংলাদেশৰ 4,096 কিলোমিটাৰ সীমান্ত আছে । এই সীমান্তই ভাৰতক পশ্চিমবংগ আৰু পূৰ্বোত্তৰ ৰাজ্য অসম, মেঘালয়, মিজোৰাম, ত্ৰিপুৰা আৰু লগতে বংগোপসাগৰলৈ ইয়াৰ বাণিজ্য আৰু সংযোগ উন্নত কৰাৰ বাবে এক সহজ প্ৰৱেশ পথ প্ৰদান কৰে ।
ঢাকাৰ সৈতে সম্পৰ্কৰ এক বিশৃংখলতাই বাংলাদেশৰ ভূখণ্ড ব্যৱহাৰ কৰাৰ অনুমতি দিয়া বৰ্তমানৰ স্থলপথ আৰু পূৰ্বোত্তৰৰ ৰাজ্যসমূহলৈ সামগ্ৰী পৰিবহণৰ বাবে চিটাগং আৰু মংলা বন্দৰ ব্যৱহাৰৰ চুক্তিত বাধা দিব পাৰে । লগতে ২০২৩ চনৰ নৱেম্বৰত আৰম্ভ কৰা আগৰতলা-আখাউৰা সীমান্তৱৰ্তী ৰে'ল সংযোগ বিলম্বিত কৰিব পাৰে ।
তদুপৰি, 'চিকেনছ নেক' (শিলিগুৰি কৰিড'ৰ) হৈছে ভাৰতীয় মূল ভূখণ্ডক উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ সৈতে সংযোগ কৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংকীৰ্ণ পথ । এই কৌশলগতভাৱে সংবেদনশীল এলেকাটোত যিকোনো বাধা আৰু উত্তেজনাই অঞ্চলটোক মূল ভূখণ্ডৰ পৰা পৃথক কৰি ভাৰতৰ কৌশলগত সুবিধাক লাভান্বিত কৰে । যাৰ ফলত ই সম্ভাৱ্য নিৰাপত্তা ভাবুকিৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে ।
শৰণাৰ্থীৰ বিপদাশংকা
বাংলাদেশৰ সৈতে থকা সীমান্তৰ সিপাৰৰ পৰা অনুপ্ৰৱেশৰ তীব্ৰ আশংকা আছে । ভাৰতত শৰণাৰ্থীৰ মৰ্যাদা আৰু ৰাজনৈতিক আশ্ৰয় বিচৰা হাছিনাৰ অনুগামীসকলৰ লগতে বিশেষকৈ সংখ্যালঘু হিন্দুসকলে নতুন চৰকাৰৰ অধীনত অসুৰক্ষিত অনুভৱ কৰিব পাৰে । ই স্থানীয় ৰাজনীতি আৰু নিৰাপত্তাৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে । বাংলাদেশৰ অস্থিৰতাৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে মেঘালয়ে ইয়াৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সীমান্তত নৈশ সান্ধ্যআইন জাৰি কৰিছে আৰু সীমান্ত সুৰক্ষা বাহিনীয়ে (বি এছ এফ) অকৰ্তৃত্বশীলভাৱে সীমান্ত পাৰ হোৱাটো প্ৰতিহত কৰিবলৈ সীমান্তত ইয়াৰ সতৰ্কতা বৃদ্ধি কৰিছে ।
| লগতে পঢ়ক :বাংলাদেশৰ পৰিস্থিতিক লৈ উদ্বিগ্ন ভাৰতলৈ উভতি অহা একাংশ শিক্ষাৰ্থী - Indian Students in Bangladesh |
সন্ত্ৰাসবাদ
সন্ত্ৰাসবাদ-বিৰোধী সহযোগিতা হৈছে ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ । কিয়নো ভৌগোলিকভাৱে অতি সুবিধাজনক উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলক ব্যৱহাৰ কৰি বাংলাদেশত ভাৰতবিদ্বেষী সন্ত্ৰাসবাদী গোটবোৰে কাম কৰি আছে । ইয়াৰ উপৰি ভাৰতে পাকিস্তানস্থিত গোটবোৰৰ পৰাও সীমান্তৰ সিপাৰৰ পৰা সন্ত্ৰাসবাদৰ সন্মুখীন হৈছে । আনহাতে, এই গোটবোৰে বাংলাদেশক ভাৰতলৈ প্ৰৱেশ পথ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে । হাছিনাৰ শাসনে সন্ত্ৰাসবাদৰ প্ৰতি ‘‘শূন্য সহনশীলতা’’ নীতি ৰূপায়ণ কৰিছিল আৰু ভাৰত-বিৰোধীৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ পদক্ষেপ লৈছিল ।
ঢাকাই চোৰাংচোৱা আদান-প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত নতুন দিল্লীৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সহযোগিতা বজাই ৰাখিছিল আৰু ২০১৩ চনত ভাৰতৰ সৈতে প্ৰত্যৰ্পণ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিছিল । বহু সময়ত বাংলাদেশে আলফা সদস্যসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰি ভাৰতক হস্তান্তৰ কৰিছে ।
খালেদা জিয়াৰ শাসনকালত (১৯৯১-১৯৯৬ আৰু ২০০১-২০০৬) বাংলাদেশে পাকিস্তানক সমৰ্থন কৰিছিল আৰু সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ পিচত বাংলাদেশৰ মাজেৰে আক্ৰমণ বা পলায়ন কৰিবলৈ ইণ্টাৰ-ছাৰ্ভিচ ইণ্টিলিজেন্সে (আই এছ আই) পৃষ্ঠপোষকতা কৰা সন্ত্ৰাসবাদী গোটসমূহক সহায় কৰিছিল ।
আনহাতে, বি এন পি-জে ই মিত্ৰজোঁট চৰকাৰে আলফা, এন এছ চি এন আৰু অল ত্ৰিপুৰা টাইগাৰ ফ'ৰ্চৰ (এ টি টি এফ) দৰে উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ সন্ত্ৰাসবাদী গোটসমূহক অস্ত্ৰ সৰবৰাহ, বিত্তীয় সহায়, কাৰিকৰী সহায় প্ৰেৰণ কৰাৰ জৰিয়তে সহায় কৰিবলৈ আৰু গেৰিলা যুদ্ধৰ প্ৰশিক্ষণৰ বাবে বিদ্ৰোহীসকলক ঢাকাৰ পৰা পাকিস্তানলৈ যাবলৈ সহায় কৰিবলৈ আই এছ আইক সুবিধা প্ৰদান কৰে ।
বাংলাদেশৰ বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতি আৰু আই এছ আইৰ সমৰ্থনত সম্ভাৱ্য বি এন পি-জে ই চৰকাৰে উপৰিউক্ত বিদ্ৰোহী গোট আৰু বাংলাদেশী সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠন হৰকত-উল-জিহাদ-আল-ইছলামীৰ (হুজি) বাবে এক উৰ্বৰ ভূমি প্ৰদান কৰিব । যিয়ে পাকিস্তানী সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠনসমূহৰ সৈতে পুনৰ একত্ৰিত হৈ আৰু সমৰ্থন লাভ কৰি উত্তৰ-পূবত সন্ত্ৰাসবাদক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিব পাৰে ।