প্ৰতিবছৰে ২৪ জুলাইত উদযাপন কৰা হয় ৰাষ্ট্ৰীয় আয়কৰ দিৱস । দেশৰ বাবে আয়কৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা ইয়াৰ তাৎপৰ্য সন্দৰ্ভত দেশৰ নাগৰিকসকলক সজাগ কৰিবলৈ উদযাপন কৰা হয় এই আয়কৰ দিবস ।
আয়কৰ দিবসৰ ইতিহাস:
ছাৰ জেমছ উইলচনে ভাৰতত পোন প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৮৬০ চনৰ ২৪ জুলাই প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল আয়কৰৰ ধাৰণা । ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত স্বাধীনতাৰ প্ৰথম আন্দোলনৰ (১৮৫৭) সময়ত হোৱা লোকচানৰ ক্ষতিপূৰণৰ বাবে এই পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছিল ।
ভাৰতত ১৫০ বছৰৰ আয়কৰ স্বীকাৰ কৰিবলৈ ২০১০ চনৰ জুলাইত প্ৰথমবাৰৰ বাবে আয়কৰ দিবস উদযাপন কৰা হৈছিল । ভাৰতৰ প্ৰশাসনে প্ৰত্যক্ষভাৱে কৰ লাভ কৰিবলৈ এক সঠিক আন্তঃগাঁথনিৰ সৈতে প্ৰস্তুত কৰিছিল আয়কৰ আইন ১৯২২ । ১৯২৪ চনত, বিভাগটোৰ কাৰ্য আৰু দায়িত্ব নিৰীক্ষণৰ বাবে স্থাপন কৰা হৈছিল কেন্দ্ৰীয় ৰাজহ পৰিষদ ।
পিচত, আইনখন ১৯৩৯ চনত সংশোধন কৰা হয় আৰু দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গাঁথনিগত সংশোধন কৰা হয় । আপীল কাৰ্যসমূহ প্ৰশাসনিক কাৰ্যৰ পৰা পৃথক কৰা হৈছিল আৰু লগতে মুম্বাইত (তেতিয়াৰ বোম্বে) এটা কেন্দ্ৰীয় অভিযোগ প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল । ১৯৬৩ চনত, কেন্দ্ৰীয় ৰাজহ পৰিষদ আইন, ১৯৬৩-ৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় প্ৰত্যক্ষ কৰ পৰিষদ (চিবিডিটি) নামৰ প্ৰত্যক্ষ কৰৰ বাবে এক শ্ৰেণীবদ্ধ বোৰ্ড প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল ।
আয়কৰ কি?
আয়কৰ হৈছে এক প্ৰত্যক্ষ কৰ যাক চৰকাৰে ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ উপাৰ্জনৰ ওপৰত আৰোপ কৰে । আয়কৰ আইন-১৯৬১ৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কৰ সংগ্ৰহ কৰাটো বাধ্যতামূলক কৰে । চৰকাৰে ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় বাজেটত প্ৰতি বছৰে উপাৰ্জনৰ শ্লেব আৰু কৰৰ হাৰ সলনি কৰিব পাৰে । উপাৰ্জনৰ অৰ্থ কেৱল দৰমহাৰ ৰূপত উপাৰ্জন কৰা ধন নহয় ।
ইয়াত ঘৰৰ সম্পত্তিৰ পৰা উপাৰ্জন, ব্যৱসায়ৰ পৰা লাভ, পেছাৰ পৰা লাভ (যেনে বোনাচ), মূলধনৰ লাভৰ পৰা কৰা উপাৰ্জন আৰু 'অন্যান্য উৎসৰ পৰা কৰা উপাৰ্জন' অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় । চৰকাৰে প্ৰায়েই কিছু ক্ষেত্ৰত ৰেহাই প্ৰদান কৰে, যাতে কৰ গণনা কৰাৰ পূৰ্বে ব্যক্তি এজনৰ উপাৰ্জনৰ বিভিন্ন দিশ নিৰীক্ষণ কৰে ।
আয়কৰ শ্লেবৰ হাৰ কি?
ভাৰতত মুঠ বাৰ্ষিক উপাৰ্জনৰ আধাৰত পৃথক হয় কৰৰ হাৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় । আয়কৰৰ বাবে শ্লেবৰ হাৰ প্ৰগতিশীল প্ৰকৃতিৰ অৰ্থাৎ ব্যক্তিজনৰ মুঠ বাৰ্ষিক উপাৰ্জনৰ সৈতে শ্লেবৰ হাৰ বৃদ্ধি হয় । উপাৰ্জনৰ ওপৰত কৰৰ বাবে শ্লেবৰ হাৰ সময়ে সময়ে সলনি কৰা হয় আৰু কেন্দ্ৰীয় বাজেটত এই তথ্য ৰাজহুৱা কৰা হয় ।
২০২৪-২০২৫ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে আয়কৰ শ্লেবৰ হাৰ অৰ্থাৎ মূল্যায়ন বৰ্ষ ২০২৫-২০২৬ বাবে নিম্নলিখিত ধৰণৰ:
বাজেট 2024 আয় সংশোধিত কৰ শ্লেব
| আয়কৰ শ্লেব (টকা) | আয়কৰ হাৰ (%) |
| ০ ৰ পৰা ৩,০০,০০০ লৈ | শূন্য |
| ৩,০০,০০০ ৰ পৰা ৭,০০,০০০ লৈ | ৫ |
| ৭,০০,০০০ ৰ পৰা ১০,০০,০০০ লৈ | ১০ |
| ১০,০০,০০০ ৰ পৰা ১২,০০,০০০ লৈ | ১৫ |
| ১২,০০,০০০ ৰ পৰা ১৫,০০,০০০ লৈ | ২০ |
| ১৫,০০,০০০ বা ততোধিক | ৩০ |
কৰৰ লাভালাভ
কৰ পৰিশোধ কৰাৰো আছো বহু লাভালাভ । কৰ পৰিশোধে দেশৰ আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণত সহায় কৰে । কৰ পৰিশোধে আইনৰ শাসন আৰু গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়াৰ কাৰ্য-কলাপৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ সৃষ্টি বা ৰক্ষণাবেক্ষণত সহায় কৰিব পাৰে । কৰ হৈছে ৰাজহুৱা ব্যয়ৰ বাবে চৰকাৰৰ ৰাজহ । যি ৰাজহৰে পথ নিৰ্মাণ, বিদ্যালয় ভৱন, চিকিৎসালয়, আৰক্ষী আৰু অগ্নি নিৰ্বাপক বিভাগ, উদ্যান আৰু খেলপথাৰ, ৰাজহুৱা পুথিভঁৰালকে ধৰি স্থানীয় চৰকাৰী সেৱাসমূহৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰা হয় ।
কৰসমূহে ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাসমূহৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰতে ইয়াৰ জিডিপিৰ সৰ্বাধিক অনুপাতে অন্যান্য উদীয়মান অৰ্থনীতিৰ তুলনাত ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাৰ ওপৰত ব্যয় কৰে । ২০২২-২৩ বৰ্ষৰ বাজেটত কেপেক্সত বাৰ্ষিক ৩৫% তকৈ অধিক বৃদ্ধি আৰু ১০ লাখ কোটি টকাৰ অধিক লক্ষ্যযুক্ত আন্তঃগাঁথনি বিনিয়োগৰ লগতে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দীৰ্ঘম্যাদী অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে আন্তঃগাঁথনিক এক শক্তি গুণক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ ব্যক্ত কৰে ।
কৰবোৰ সামাজিক বিকাশ আৰু কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয় । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰত চৰকাৰে জনস্বাস্থ্য আৰু পুষ্টি, শিক্ষা আৰু গ্ৰামোন্নয়ন কাৰ্যসূচীকে ধৰি বিভিন্ন সামাজিক বিকাশ আৰু কল্যাণমূলক কাৰ্যসূচীৰ বাবে যথেষ্ট পৰিমাণৰ ৰাজহ আৱণ্টন কৰে, যি হৈছে জিডিপিৰ প্ৰায় 6%।
শিক্ষাৰ বাবে কৰৰ পুঁজি । উদাহৰণ স্বৰূপে, ভাৰতত নিৰক্ষৰতা এক ডাঙৰ সমস্যা । যাৰ বাবে মানদণ্ডৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰিবলৈ চৰকাৰক যথেষ্ট ধনৰ প্ৰয়োজন । ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত আছে শিক্ষাৰ ওপৰত ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত ব্যয় । যাৰ ভিতৰত আছে বিদ্যালয়ৰ আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষকৰ দৰমহা আৰু গৱেষণা, বিকাশ আৰু উদ্ভাৱনৰ ওপৰত ব্যয় ।
কৰবোৰে দেশৰ সীমা সুৰক্ষিত কৰে । ইয়াৰ ভিতৰত আছে সঁজুলি আৰু কৰ্মচাৰীৰ ওপৰত ব্যয়, প্ৰতিৰক্ষা গৱেষণা আৰু বিকাশ, প্ৰতিৰক্ষা আমদানি, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সামৰিক সহযোগিতা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তি ৰক্ষা অভিযান ।
কৰৰ জৰিয়তে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহা আৰু পেঞ্চনৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰা হয় । ৰাজহুৱা খণ্ডৰ কৰ্মচাৰী যেনে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰী, ৰাজ্য চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰী আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ কৰ্মচাৰীৰ মজুৰি আৰু পেঞ্চন আদি কৰৰ পৰা যোগান ধৰা হয় ।