ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਰ ਰੋਨਾਲਡ ਰੌਸ ਦੁਆਰਾ 20 ਅਗਸਤ, 1897 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਵਿਸ਼ਵ ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਛਰ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ, ਮਲੇਰੀਆ, ਜ਼ੀਕਾ ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਮਲੇਰੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ: 1930 ਤੋਂ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਹਾਈਜੀਨ ਐਂਡ ਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਮੈਡੀਸਨ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਹਰ ਸਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਛਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਾਹਕ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2010 ਵਿੱਚ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਫਾਈ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ।
ਵਿਸ਼ਵ ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੱਛਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1897 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਡਾਕਟਰ ਰੋਨਾਲਡ ਰੌਸ ਨੇ ਮਨਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਪਲਾਜ਼ਮੋਡੀਅਮ ਪੈਰਾਸਾਈਟ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੂਨ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਿਗਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਲਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਯਤਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1902 ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਲੇਰੀਆ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ।
ਮੱਛਰ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਬੀਮਾਰੀਆਂ?: ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਚਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਮਾਦਾ ਮੱਛਰ ਖੂਨ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਚੂਸਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਅੰਡੇ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮੱਖੀ ਫੁੱਲ ਦੇ ਪਰਾਗ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਮਲੇਰੀਆ ਐਨੋਫਿਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, Culex ਮੱਛਰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਛਰ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਕੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ 2050 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਲਗਭਗ 50 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ:
- ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਮੱਛਰ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਗੰਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਰੱਖੋ।
- ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਰਜਬਾਹਿਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਓ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਫਲੈਟ ਟਾਇਰ ਨਾ ਛੱਡੋ।
- ਮੱਛਰਾਂ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹਨੇਰੇ ਅਤੇ ਗੰਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਘਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤੋ।
- ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਲਗਾਓ।
