ETV Bharat / sukhibhava

Holi 2023: ਜਾਣੋ, ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ, ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ

ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਓਹਾਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਹੈ ? ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ, ਇਤਿਹਾਸ, ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਲੀ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ।

Holi 2023
Holi 2023
author img

By

Published : Mar 7, 2023, 10:23 AM IST

Updated : Mar 8, 2023, 6:21 AM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹੋਲੀ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਜੋ ਕਿ ਹਨੇਰੇ ਉੱਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਜਿੱਤ, ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਅਤੇ ਸੋਗ ਉੱਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਹੋਲੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀਪਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛੋਟੀ ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 7 ਮਾਰਚ (ਮੰਗਲਵਾਰ) ਜਾਨੀਕਿ ਅੱਜ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।

Holi 2023
Holi 2023

ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 2023 ਦਾ ਮਹੱਤਵ: ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਰਾਕਸ਼ਸ ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਹੋਲਿਕਾ ਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਦ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਨਾਲ ਸੜ ਗਈ, ਪਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ।

Holi 2023
Holi 2023

ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 2023 ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ: ਹੋਲੀਕਾ ਦਹਿਨ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 'ਤੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗ ਬਾਲਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੋਲਿਕਾ ਲੱਕੜ, ਪਾਥੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

Holi 2023
Holi 2023

ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਹੋਲੀ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਹੈ। ਰੰਗਦਾਰ ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਚੂਚੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੰਦੂ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜੋ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਇਕੱਠੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਸੰਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਅਤੇ ਹੋਲੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :-Holi 2023 Special: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਤਾਂ ਅਜ਼ਮਾਓ ਇਹ ਖਾਸ ਡਰਿੰਕ, ਘਰ 'ਚ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਆਸਾਨ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹੋਲੀ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਜੋ ਕਿ ਹਨੇਰੇ ਉੱਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਜਿੱਤ, ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਅਤੇ ਸੋਗ ਉੱਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਜਾਂ ਛੋਟੀ ਹੋਲੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀਪਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛੋਟੀ ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 7 ਮਾਰਚ (ਮੰਗਲਵਾਰ) ਜਾਨੀਕਿ ਅੱਜ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।

Holi 2023
Holi 2023

ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 2023 ਦਾ ਮਹੱਤਵ: ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਰਾਕਸ਼ਸ ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਹੋਲਿਕਾ ਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਦ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਨਾਲ ਸੜ ਗਈ, ਪਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ।

Holi 2023
Holi 2023

ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 2023 ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ: ਹੋਲੀਕਾ ਦਹਿਨ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 'ਤੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗ ਬਾਲਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੋਲਿਕਾ ਲੱਕੜ, ਪਾਥੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

Holi 2023
Holi 2023

ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਹੋਲੀ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਹੈ। ਰੰਗਦਾਰ ਪਾਊਡਰ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਚੂਚੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੰਦੂ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜੋ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਇਕੱਠੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਸੰਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਬੁਰਾਈ ਉੱਤੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ ਅਤੇ ਹੋਲੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ :-Holi 2023 Special: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਤਾਂ ਅਜ਼ਮਾਓ ਇਹ ਖਾਸ ਡਰਿੰਕ, ਘਰ 'ਚ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਆਸਾਨ

Last Updated : Mar 8, 2023, 6:21 AM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.