ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ। ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਏ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬੁਢਾਪੇ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪਿਸਟ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੁਝ ਕਸਰਤਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇੰਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਪ ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪੀ ਕਲੀਨਿਕ ਦੀ ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪਿਸਟ ਡਾ: ਸ਼ਵੇਤਾ ਭਟਨਾਗਰ (Physiotherapist Dr. Shweta Bhatnagar) ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਪੀੜਤ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੈਰੇਪੀ ਸੈਸ਼ਨ ਜਾਂ ਕਸਰਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਦਰਦ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕਾਰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਸਥਿਤੀ (ਆਸਣ) ਜਾਂ ਕਿਰਿਆ ਕਾਰਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦਰਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰੋ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫਿਟਨੈਸ ਮਾਹਿਰ ਮੀਨੂ ਵਰਮਾ (Fitness expert Menu Verma) ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵਧੇਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੋ ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਦਰਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਲਈ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇਲਾਜ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜੇ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਸਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਬੁਢਾਪੇ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਗੰਭੀਰ ਗਠੀਆ ਵਰਗੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਧਾਰਨ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੇ ਦਰਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
ਅੰਗੂਠੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲਾ ਕਰਾਸਓਵਰ (Toe touch crossover)
ਅੰਗੂਠੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲਾ ਕਰਾਸਓਵਰ ਪਿੱਠ, ਲੱਤਾਂ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਿਰਫ ਲੱਤਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੇਕਰ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਸਰਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜੇਕਰ ਪਿੱਠ, ਕਮਰ ਜਾਂ ਲੱਤਾਂ ਉੱਤੇ ਜਿਆਦਾ ਦਬਾਅ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗਲਤ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਦਬਾਵ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਸਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣਾ ਅਤੇ ਉਲਟ ਬਾਂਹ ਨਾਲ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ।
ਕਰੰਚ (Crunches)
ਕਰੰਚ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਲੱਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਰੰਚ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਦ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਕੁਐਟਸ (Squats)
ਬਾਰ ਬੈਕ ਸਕੁਐਟਸ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਿੱਠ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ, ਕੁੱਲ੍ਹੇ, ਗੋਡਿਆਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੁਖਦਾਈ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇ ਕਮਰ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਸਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ।
ਡਬਲ ਲੇਗ ਲਿਫਟ (Double Leg Lift)
ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਸਰਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੇਠਲੀ ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਆਮ ਸੈਰ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਬ੍ਰਿਸਕ ਵਾਕ
