ETV Bharat / science-and-technology

ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਹੈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ

author img

By

Published : Aug 17, 2020, 3:35 PM IST

Updated : Feb 16, 2021, 7:31 PM IST

ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ 74 ਵਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜਾ ਮਨਾਇਆ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖ਼ੇਤਰਾਂ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਹੈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ
ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਹੈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : 1947 'ਚ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 74 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਂਦ 'ਤੇ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਦਵਾਈ ਲੱਭਣ ਲਈ ਵੀ ਚਾਹਵਾਨ ਹਾਂ।

ਦੇਸ਼ ਨੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ 2020 'ਚ ਨੀਤੀਵਚਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ," ਹਰ ਚੁਣੌਤੀ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ। " ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ- ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੁਰਾਕੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਬੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਸਿੰਚਾਈ, ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਅੰਕੜੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਸਮਾਨ 'ਚ ਚਮਕਦੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਗਿਣਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕੋਲ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤੇ ਮਾਤਰਾ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ‘ਸ਼ਵੇਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ' ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਅਧਾਰਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੱਤ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਵੇਖਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕਤਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੋਹਾਂ ਪੱਖੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਦਕਿ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਟੀਚਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਮੁੜ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਟੈਲੀਕਾਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਸਵਦੇਸ਼ੀ 5 ਜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। 5 ਜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਹਾਇਤਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਡਾ. ਅਬਦੁੱਲ ਕਲਾਮ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਰਮੰਨਾ ਵਰਗੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 'ਚ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਰਸਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਣਜਾਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖ਼ੇਤਰ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨਗੇ।

ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ 'ਚ ਭਾਰਤ ਮੋਹਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਤੀ ਨਾਲ, ਸਹੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੇਸ਼ ਨੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ 'ਚ ਮਦਦ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸਾਲ 1951 'ਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ (ਆਈਆਈਟੀ) ਖੜਗਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਾਰਤ ਫਰਮਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਸੀ। 1947 ਤੋਂ, ਬਾਅਦ ਹਰ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਇੱਕ ਨਾਅਰਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਯੁੱਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਕੇ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : 1947 'ਚ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 74 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਂਦ 'ਤੇ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਦਵਾਈ ਲੱਭਣ ਲਈ ਵੀ ਚਾਹਵਾਨ ਹਾਂ।

ਦੇਸ਼ ਨੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ 2020 'ਚ ਨੀਤੀਵਚਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ," ਹਰ ਚੁਣੌਤੀ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ। " ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ- ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੁਰਾਕੀ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਬੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਸਿੰਚਾਈ, ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਅੰਕੜੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਸਮਾਨ 'ਚ ਚਮਕਦੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਗਿਣਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕੋਲ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤੇ ਮਾਤਰਾ ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ‘ਸ਼ਵੇਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ' ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਅਧਾਰਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੱਤ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਵੇਖਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕਤਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੋਹਾਂ ਪੱਖੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਦਕਿ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਟੀਚਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਮੁੜ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਟੈਲੀਕਾਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਸਵਦੇਸ਼ੀ 5 ਜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। 5 ਜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਹਾਇਤਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਡਾ. ਅਬਦੁੱਲ ਕਲਾਮ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਰਮੰਨਾ ਵਰਗੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 'ਚ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਰਸਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਣਜਾਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖ਼ੇਤਰ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨਗੇ।

ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ 'ਚ ਭਾਰਤ ਮੋਹਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਤੀ ਨਾਲ, ਸਹੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੇਸ਼ ਨੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ 'ਚ ਮਦਦ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸਾਲ 1951 'ਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ (ਆਈਆਈਟੀ) ਖੜਗਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਾਰਤ ਫਰਮਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਸੀ। 1947 ਤੋਂ, ਬਾਅਦ ਹਰ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਇੱਕ ਨਾਅਰਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਯੁੱਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਕੇ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

Last Updated : Feb 16, 2021, 7:31 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.