ETV Bharat / science-and-technology

Frog Species Found: ਖੋਜਕਤਰਾਵਾਂ ਨੇ ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਂਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਖੋਜ - ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮੇਘਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਂਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ।

Frog Species Found
Frog Species Found
author img

By

Published : Apr 11, 2023, 5:06 PM IST

ਸ਼ਿਲਾਂਗ (ਮੇਘਾਲਿਆ): ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮੇਘਾਲਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਗਾਰੋ ਪਹਾੜੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡੱਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਖੋਜ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਗੁਫਾ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਡੱਡੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2014 ਵਿੱਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਤੋਂ ਮਾਈਕਰਿਕਸਲਸ ਸਪੇਲੁੰਕਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਡੱਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਹ ਗੁਫਾ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕੁਦਰਤੀ ਚੂਨੇ ਦੀ ਗੁਫਾ ਹੈ: ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਸਕਰ ਸੈਕੀਆ ਨੇ ਪੀਟੀਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਇੱਥੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਪੁਣੇ ਸਥਿਤ ZSI ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਗਾਰੋ ਪਹਾੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।" ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕੁਦਰਤੀ ਚੂਨੇ ਦੀ ਗੁਫਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਲੌਕਡਾਊਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 60-100 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ ਤੋਂ ਡੱਡੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਟੀਮ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਡੱਡੂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ: ਟੀਮ ਨੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮੋਲੋਪਸ ਸਿਜੂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ZSI ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਖੋਜ ਕੈਸਕੇਡ ਅਮੋਲੋਪਸ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਅਣੂ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸੈਕੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ, ਅਣੂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਿਕ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਟੀਮ ਨੇ ਸਿੱਜੂ ਗੁਫਾ ਤੋਂ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਇਸ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀਜੂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।" ਜਦਕਿ ਇਹ ਨਮੂਨੇ ਸੁਵੇਰ ਵੇਲੇ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1922 ਤੋਂ ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ZSI ਦੁਆਰਾ ਗੁਫਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਇਓ ਸਪਲੀਓਲੋਜੀਕਲ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰੋਤ ਦੀ ਘਾਟ, ਹਨੇਰੇ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੋਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਨਾਲ ZSI ਦੀ ਖੋਜ ਸੀਜੂ ਗੁਫਾ ਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ZSI ਦਫਤਰ ਤੋਂ ਸੈਕੀਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿਨਹਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ZSI ਪੁਣੇ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਕੇਪੀ ਦਿਨੇਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਬਨਮ ਅੰਸਾਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ: ਟੀਮ ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੈਸਕੇਡ ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ - ਅਮੋਲੋਪਸ ਚਾਣਕਿਆ, ਅਮੋਲੋਪਸ ਟੈਰਾਓਰਚਿਸ ਅਤੇ ਅਮੋਲੋਪਸ ਤਵਾਂਗ। ਡਾ: ਦਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਜੀਵ-ਭੂਗੋਲਿਕ, ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਮੀਰ ਹੌਟਸਪੌਟ ਤੋਂ ਕਈ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- APPLE Stores In India: ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਣਗੇ ਐਪਲ ਦੇ ਰਿਟੇਲ ਸਟੋਰ


ਸ਼ਿਲਾਂਗ (ਮੇਘਾਲਿਆ): ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮੇਘਾਲਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਗਾਰੋ ਪਹਾੜੀਆਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡੱਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਖੋਜ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਗੁਫਾ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਡੱਡੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2014 ਵਿੱਚ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਤੋਂ ਮਾਈਕਰਿਕਸਲਸ ਸਪੇਲੁੰਕਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਡੱਡੂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਹ ਗੁਫਾ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕੁਦਰਤੀ ਚੂਨੇ ਦੀ ਗੁਫਾ ਹੈ: ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭਾਸਕਰ ਸੈਕੀਆ ਨੇ ਪੀਟੀਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਇੱਥੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਪੁਣੇ ਸਥਿਤ ZSI ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਗਾਰੋ ਪਹਾੜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।" ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ 4 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕੁਦਰਤੀ ਚੂਨੇ ਦੀ ਗੁਫਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਲੌਕਡਾਊਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 60-100 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ ਤੋਂ ਡੱਡੂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਟੀਮ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਡੱਡੂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ: ਟੀਮ ਨੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮੋਲੋਪਸ ਸਿਜੂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ZSI ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਖੋਜ ਕੈਸਕੇਡ ਅਮੋਲੋਪਸ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਅਣੂ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸੈਕੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ, ਅਣੂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਿਕ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਟੀਮ ਨੇ ਸਿੱਜੂ ਗੁਫਾ ਤੋਂ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਇਸ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀਜੂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।" ਜਦਕਿ ਇਹ ਨਮੂਨੇ ਸੁਵੇਰ ਵੇਲੇ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1922 ਤੋਂ ਸਿਜੂ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ZSI ਦੁਆਰਾ ਗੁਫਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਇਓ ਸਪਲੀਓਲੋਜੀਕਲ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰੋਤ ਦੀ ਘਾਟ, ਹਨੇਰੇ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੋਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਨਾਲ ZSI ਦੀ ਖੋਜ ਸੀਜੂ ਗੁਫਾ ਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ZSI ਦਫਤਰ ਤੋਂ ਸੈਕੀਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿਨਹਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ZSI ਪੁਣੇ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਕੇਪੀ ਦਿਨੇਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਬਨਮ ਅੰਸਾਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ: ਟੀਮ ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੈਸਕੇਡ ਡੱਡੂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ - ਅਮੋਲੋਪਸ ਚਾਣਕਿਆ, ਅਮੋਲੋਪਸ ਟੈਰਾਓਰਚਿਸ ਅਤੇ ਅਮੋਲੋਪਸ ਤਵਾਂਗ। ਡਾ: ਦਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਜੀਵ-ਭੂਗੋਲਿਕ, ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਮੀਰ ਹੌਟਸਪੌਟ ਤੋਂ ਕਈ ਹੋਰ ਨਵੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- APPLE Stores In India: ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਣਗੇ ਐਪਲ ਦੇ ਰਿਟੇਲ ਸਟੋਰ


ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.