ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ: 13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2023 ਨੂੰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਜੁਪੀਟਰ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। 2031 ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੁਪੀਟਰ ਆਈਸੀ ਮੂਨ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਜਾਂ ਜੂਸ ਜੁਪੀਟਰ ਚੰਦਾਂ 'ਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏਗਾ। ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਨਾਸਾ ਯੂਰੋਪਾ ਕਲਿਪਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰੋਬੋਟਿਕ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਜੋਵਿਅਨ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਲਈ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਇੱਕ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਾਂ ਜੋ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਅਤੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹਨ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਚੰਦਰਮਾ ਯੂਰੋਪਾ, ਗੈਨੀਮੇਡ ਅਤੇ ਕੈਲਿਸਟੋ ਤਰਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵੱਡੇ, ਭੂਮੀਗਤ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹਨ ਜੋ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਚੰਦ: ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਦਰਜਨਾਂ ਚੰਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਹਨ। Io, Europa, Ganymede ਅਤੇ Callisto। ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੰਦ ਵਾਂਗ ਵੱਡੇ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਨ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਦੋ ਪਿਛਲੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਜੁਪੀਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਭੇਜੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੰਦਰਾਂ 'ਤੇ ਡੇਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ: ਗੈਲੀਲੀਓ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 1995 ਤੋਂ 2003 ਤੱਕ ਜੁਪੀਟਰ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਚਾਰ ਵੱਡੇ ਚੰਦਰਾਂ 'ਤੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਜੂਨੋ ਮਿਸ਼ਨ ਅੱਜ ਵੀ ਜੁਪੀਟਰ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜੁਪੀਟਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ Io, ਇਸਦੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜੇ, ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਵਾ ਝੀਲਾਂ, ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਅਤੇ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਪਹਾੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਯੂਰੋਪਾ, ਗੈਨੀਮੇਡ ਅਤੇ ਕੈਲਿਸਟੋ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਬਰਫੀਲੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਹਨ। ਯੂਰੋਪਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਇੱਕ ਜਵਾਨ ਪਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਜੰਮਿਆ ਹੋਇਆ ਅਜੂਬਾ ਹੈ। ਗੈਨੀਮੇਡ ਪੂਰੇ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਚੰਦਰਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਆਪਣਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਤਰਲ ਧਾਤ ਦੇ ਕੋਰ ਤੋਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੈਲਿਸਟੋ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੁਝ ਅਟੱਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੀਤ ਦੇ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੈਪਸੂਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਯੂਰੋਪਾ ਅਤੇ ਆਈਓ ਦੀਆਂ ਜਵਾਨ ਸਤਹਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਲਚਸਪ: ਯੂਰੋਪਾ, ਗੈਨੀਮੇਡ ਅਤੇ ਕੈਲਿਸਟੋ ਸਾਰੇ ਲਗਭਗ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਰਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੂਮੀਗਤ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ। ਯੂਰੋਪਾ, ਗੈਨੀਮੀਡ ਅਤੇ ਕੈਲਿਸਟੋ ਦੀਆਂ ਠੰਡੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਹਨ ਜੋ ਜ਼ੀਰੋ ਤੋਂ ਸੈਂਕੜੇ ਡਿਗਰੀ ਹੇਠਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਾਪਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਬਰਫ਼ ਠੋਸ ਚੱਟਾਨ ਵਾਂਗ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੰਦਰਾਂ 'ਤੇ ਜਿੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਓਨਾ ਹੀ ਗਰਮ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਫ਼ੀ ਹੇਠਾਂ ਜਾਓ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚੋ ਜਿੱਥੇ ਬਰਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਚੰਦ 'ਤੇ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਬਹਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੂਸ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪਾ ਕਲਿਪਰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਹੀ ਡੂੰਘਾਈ ਅਜੇ ਵੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਗਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਬੂਤ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਖਾਰਾ ਪਾਣੀ ਬਿਜਲਈ ਸੰਚਾਲਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਛੋਟਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੂਮੀਗਤ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਤਿੰਨ ਚੰਦ੍ਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀਗਤ ਸਮੁੰਦਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਛੋਟੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਯੂਰੋਪਾ ਦੇ ਇੱਕਲੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰਸਾਇਣਕ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ: ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਬਾਹਰੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤਰਲ ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਰਹਿਣ ਯੋਗ ਸੰਸਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੀਵਨ ਲਈ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਲੋੜ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰਸਾਇਣਕ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਮੀਲਾਂ ਦੀ ਠੋਸ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਦੋਵੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਤਾਂ ਦੀ ਕਰਨਗੇ ਜਾਂਚ: ਦੋਵੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਵਿਗਿਆਨਕ ਯੰਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੂਟ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਗੇ। ਆਨਬੋਰਡ ਰਡਾਰ ਜੂਸ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪਾ ਕਲਿਪਰ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀਆਂ ਠੋਸ ਬਰਫ਼ ਦੀਆਂ ਬਾਹਰੀ ਪਰਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਰਾਡਾਰ ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਯੂਰੋਪਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗੈਨੀਮੇਡ ਅਤੇ ਕੈਲਿਸਟੋ ਨਾਲੋਂ ਪਤਲੀ ਬਾਹਰੀ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਪਰਤ ਹੈ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੈਗਨੇਟੋਮੀਟਰ ਵੀ ਦੋਵੇਂ ਮਿਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਹੋਣਗੇ। ਇਹ ਟੂਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਚਾਲਕ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸੈਕੰਡਰੀ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਖਾਰੇਪਣ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਬਾਰੇ ਸੁਰਾਗ ਦੇਣਗੇ।
ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੋਵੇਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੀਆਂ ਔਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਸੂਖਮ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਕੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਗੁਰੂਤਾ ਖਿੱਚ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਣਗੇ, ਜੋ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਯੂਰੋਪਾ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੱਟ ਵਿੱਚ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਕਰਾਫਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੈਮਰੇ ਅਤੇ ਲਾਈਟ ਸੈਂਸਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਗੇ ਜੋ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀਆਂ ਬਰਫੀਲੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਚਿੱਤਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ। ਜਦੋਂ ਗੈਲੀਲੀਓ ਨੇ 1609 ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਸਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- Earth Self Cleaning: ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਵਿਧੀ ਦਾ ਹੋਇਆ ਖੁਲਾਸਾ
