ETV Bharat / science-and-technology

India TB modelling: ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣਾ ਟੀਬੀ ਮਾਡਲਿੰਗ ਅਨੁਮਾਨ ਕੀਤਾ ਵਿਕਸਿਤ, ਗਲੋਬਲ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ - ਟੀਬੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ

ਟੀਬੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਸਹੀ ਅੰਕੜਾ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

India TB modelling
India TB modelling
author img

By

Published : Mar 29, 2023, 10:30 AM IST

Updated : Mar 29, 2023, 10:44 AM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਬੋਝ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਾਇਨਾਮਿਕ ਮੈਥੇਮੈਟੀਕਲ ਮਾਡਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਮਾਡਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਲਾਗ ਦੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਥਿਤੀ, ਬਿਮਾਰੀ, ਮੰਗੀ ਗਈ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ, ਖੁੰਝੀ ਜਾਂ ਸਹੀ ਜਾਂਚ, ਇਲਾਜ ਕਵਰੇਜ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਸਮੇਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਮਾਡਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਲਈ ਟੀਬੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਕਿ WHO ਨਾਲੋਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇਵੇਗੀ। ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਗਣਿਤਿਕ ਮਾਡਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ਲਈ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 210 ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਬੀ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਦਰ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 196 ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣਸ਼ੀਲ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਮੌਤ 2021 ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 4.94 ਲੱਖ ਦੀ ਬਜਾਏ 3.20 ਲੱਖ ਹੈ।

2022 ਲਈ ਸੰਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 2022 ਵਿੱਚ 27.70 ਲੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਦਕਿ 2021 ਵਿੱਚ WHO ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 29.50 ਲੱਖ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀਬੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 23 ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ 1,00,000 ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹੈ ਜਦਕਿ WHO ਨੇ 2022 ਵਿੱਚ 35 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਲ 2020 ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਇੱਕ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਦੇਸ਼ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਸਟਾਪ ਟੀਬੀ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।' ਘਰੇਲੂ ਮਾਡਲਿੰਗ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 40 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ 198 ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਵਾਰਾਣਸੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ।

ਟੀਬੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਕਈ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਕਸ਼ੈ ਪੋਰਟਲ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਟੀਬੀ-ਮੁਕਤ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "2020-21 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਬੀ ਪ੍ਰੈਵਲੈਂਸ ਸਰਵੇ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਟੀਬੀ ਦੇ ਬੋਝ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਪਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।"

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- Uber Eats Virtual Brands: ਆਪਣੇ ਐਪ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਰਚੁਅਲ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ Uber Eats

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਬੋਝ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਾਇਨਾਮਿਕ ਮੈਥੇਮੈਟੀਕਲ ਮਾਡਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਮਾਡਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਲਾਗ ਦੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਥਿਤੀ, ਬਿਮਾਰੀ, ਮੰਗੀ ਗਈ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ, ਖੁੰਝੀ ਜਾਂ ਸਹੀ ਜਾਂਚ, ਇਲਾਜ ਕਵਰੇਜ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਸਮੇਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਮਾਡਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਲਈ ਟੀਬੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਕਿ WHO ਨਾਲੋਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇਵੇਗੀ। ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਗਣਿਤਿਕ ਮਾਡਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ਲਈ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 210 ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਬੀ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਦਰ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ 196 ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣਸ਼ੀਲ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਮੌਤ 2021 ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 4.94 ਲੱਖ ਦੀ ਬਜਾਏ 3.20 ਲੱਖ ਹੈ।

2022 ਲਈ ਸੰਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 2022 ਵਿੱਚ 27.70 ਲੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਦਕਿ 2021 ਵਿੱਚ WHO ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 29.50 ਲੱਖ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀਬੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 23 ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ 1,00,000 ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹੈ ਜਦਕਿ WHO ਨੇ 2022 ਵਿੱਚ 35 ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਲ 2020 ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।

ਇੱਕ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਦੇਸ਼ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਸਟਾਪ ਟੀਬੀ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।' ਘਰੇਲੂ ਮਾਡਲਿੰਗ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 40 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ 198 ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੀ ਵਾਰਾਣਸੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ।

ਟੀਬੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਕਈ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਕਸ਼ੈ ਪੋਰਟਲ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਟੀਬੀ-ਮੁਕਤ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "2020-21 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਬੀ ਪ੍ਰੈਵਲੈਂਸ ਸਰਵੇ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਟੀਬੀ ਦੇ ਬੋਝ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਪਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।"

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- Uber Eats Virtual Brands: ਆਪਣੇ ਐਪ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਰਚੁਅਲ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ Uber Eats

Last Updated : Mar 29, 2023, 10:44 AM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.