ਵਿਆਨਾ (ਆਸਟਰੀਆ) : ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਏਜੰਸੀ (ਆਈ.ਏ.ਈ.ਏ.) 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਚਲਾਕ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ AUKUS ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਏਜੰਸੀ (ਆਈਏਈਏ) ਦੀ ਜਨਰਲ ਕਾਨਫਰੰਸ 26-30 ਸਤੰਬਰ 2022 ਨੂੰ ਵਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ AUKUS ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੇ 2021 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਦੋ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਮਾਨਤਾ, ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਰਾਇਸ਼ੁਮਾਰੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਲਤ
ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਤਹਿਤ ਤਿੰਨੋਂ ਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਕੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਕਾਫੀ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅਪ੍ਰਸਾਰ ਸੰਧੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ AUKUS ਦੇ ਖਿਲਾਫ IAEA 'ਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅਪ੍ਰਸਾਰ ਸੰਧੀ (ਐਨਪੀਟੀ) ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਆਈਏਈਏ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ।
ਭਾਰਤ ਨੇ IAEA ਦੁਆਰਾ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਲਈ ਇੱਕ ਉਦੇਸ਼ਪੂਰਨ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਈ। ਵਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਆਈਏਈਏ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਆਈਏਈਏ ਦੇ ਕਈ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝੀ ਗਈ ਭੂਮਿਕਾ ਨੇ ਕਈ ਛੋਟੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵ 'ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੁਖ ਅਪਣਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ, ਤਾਂ ਚੋ ਚੀਨ ਨੇ 30 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ।
ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗਲੋਬਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਭਰੋਸਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਸਫਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੀ IAEA ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ AUKUS ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
